ښکـیلاک (استعـمار)اوامـپـریالـیـزم په خپـلو ټولو جیــوپولیـټـیک لــوبوکې د نــورو هــیوادونــوپه لـږکـیانو(اقـلیتونو) باندې اتبار کړی دی. په افغانستان کې یې د «لوي» احمد شاه مسعود د مشرۍ لاندې شمالي ټلواله یوه وتلې بیلګه ده. د امریکې ولسمشر فرانکلین دیلانو روزویلټ ویلي چې «په سیاست کې هـیڅ ناڅاپـي نه پیـښیـږي. خــوکه پیـښیـږي، ډاډ لــره چې حتماَ بــه دغسې پـلان شوی وي»(داقتــباس لپاره ولولئ: مـوور او سلاتر، ۲۰۰۳،مخ ۳۲۳). روزویلټ په یوه معـتبره/اشرافي وزمه سیاسي کورنۍ کې زیـږیدلی و؛ په هاروارډ پوهنتون کې د حقوقو پوهـیدونکی (محصل) و، د اقتـصادي اتحادیـو حقوقـپـوه و؛ ایالتي سیناټـُـرو؛ د بحري قواو مرستیا وزیر و. دغـه شان، دی د نــیویــارک ایـالت والــي (ګــورنر) و او دامــریکې یــواځـینئ ولسمشر وچــې څــلورځلــې ټاکــل شـــوی و ( ۱۹۴۵-۱۹۳۲زییز). ســربـیره پر دې، د ده په لارښــودنه امــریکـا له سختـو وختونـو ( له غټ اقـتصادي رکود، او دوهمې نړۍ والې جګړې:۱۹۴۵-۱۹۴۱)نه راووتــله
روزویلټ په یوغـشي دوه مرغۍ وویشتلې: ده په دوهمه نړۍ واله جګړه کې د امریکې د ګډون له لارې غټ اقتصادي رکود او هـیټلر ته ماتې ورکړه. د ولسمشر روزویلټ د ارتې سیاسي تجربې له مخې، زه د ده له پورتني اقتباس نه مخ نشم اړولی. د ده په اقتباس کې خوندي شوې هوښیارتیا، قــضاوت او سیاسي پــوخوالی زما فـرضیه غښتلې کوي چې: له ۱۹۹۲زییز راهیسې، د امریکې مرکزي استخباراتو په غـور اوتـفکر سره، د پاڅون والو اکثریتي پـښتنو ټولنیزې- ژبنئ احصایٔیې را ټیټې کړې. خو په مقابل کې یې د افغانستان د لږکــیانو (اقــــلیـتونـو) قـومي او ژبنئ احصایٔیې وپـړسـولې ځـکه چې په غټـه انــدازه د امریکې امپراتـورانه اړتیاو ته حاضر وو. د مسعـود د مشرۍ لاندې، پښتون ـ ضد شمالي ټلـوالې په افغانستان کې د شوروي/روسي ګټـو د پـلـي کــولــو لپاره عـین رول لـوبـولی و. عـملاَ مسعـود د افغان ملت د غـبرګون د کمزوري کولو لپاره د بهرنیو قدرتونو «پنځـم غـوڼـډ» و.[پټ غوڼـډ/پټ پلویان چې په انګریزي کې ورته « فـیفت کالم» وایي. پنځم غوڼډ عموماً هغــه چـاته ویل کیـږي چې په خپل هیواد کې د بل چا د ګټـو لپاره لګیا وي. دغه ټکي د هسپانیې د داخلــي جنــګ (۱۹۳۹-۱۹۳۶) په مهال هسپانوي جنرال اِمیلو مولا ویـدال ته منسوب شـوی دی. نوموي دغه ټکی په ۱۹۳۶ کې د یو ژورنالست په شتون کې وکاراوه، په د ې ډول چې د نوموړي جنرال څــلور غـوڼــډونه به په پــلازمینه( مادرید) بر ید کوي او د ده له پټـو پـلویــانو جوړشوی پنځم غـونډ به په مادریـد کې جـمهوري حکـومت له دنــنه کـمزوری کــوي].
د سي.آې.أې له خوا د افغانستان د قـومي او ژبنـیو شمیرنو اټکل د ډیـرکیو (اکثریتي) پښتنو لپاره کلک عـواقـب لري. د دوی شمیرنې د امریکې د مرکزي استخـباراتـو له خوا د ۱۹۹۲ په جـولای کې را ټیـټې شوې وې، او دا په هغه کال کې چې د غـټ شوروي- پـلوه ببـرک کارمل د ډلـې د کمونیست جنرالانو په مټ د مسعود- رباني تاجک- پلوې ډلګۍ په کابل کې قدرت کې تښتـولی و. د افغانستان لپاره د امریکې د مرکزي استخباراتو له خوا اټکل شوې شمیرنې به په افغانستان کې د یوې نوې ممتازې خو نوکرې سروالې پټې په ټاکلو کې کارول کیـږي. د بیلګې په ډول، یو افغان- امریکایي چې د امریکې د ستانـفـورډ په نـوم د یـو وتـلي پـوهنـتون د انـګړ(محوطې) سره اشنا دی، ماته په ۲۰۱۲ زیـیز کې داسې معـلومات راکـړل: پــه دغـه پـوهــنـتون کې د افغـانســتان د پـو هیـدونکـو (محصلینو) په منځ کې «یـو بې اهمـیته شمیـر» («تعـداد نـاچیـز») پښتـانه وو. کــه څه هـم د کابل اوسنئ رژیم اليکـرترونیک پیژاند پاڼې (الیکترانیک آیډیـنــټــیټــي کاردز) ویشـي ، کیدی شي چې د فساد او تقـلب احتمال ډیرجګ وي ځکه چې اوسنئ رژیـم په اغیـزمن ډول د تیر احمد شاه مسعود د ناسـتنانو (قایم مقامانو) په ولکه کې دی (لانــدې مل وګـورئ). الیکـترونیک پیژاندپاڼې بـاید هغه مهال ترتیب او اداره شي چې اوسنئ رژیم د بهرنیو قـواو او شمالي ټلوالې له منګـولو نه خلاص شوی وي. بیا نو د ټـولنیزو- ژبنیو شمیـرنو مشکل د الیکـټـرانیک پـیژاند پاڼـو له لارې له منځه تللی شي. خو دا اوسنئ ښکیلاکـګر، نوکر اوڅوڅـڼـډیزه فاسد رژیـم د دې تـومنه نـه لري چې ملي ایلیکـتـرونیک پـیـژانـدپاڼې راوباسـي او ویـې ویشـي. یـو مـشروع، ویـا ړمـن او باورمن ملي حکومت به د دې تومنه ولري چې ذکر شوې پیژاند پاڼه خپره کړي او ویې ویشي. په ملي ایلیکترو نیک پیژاند پاڼـو کې باید لاندې ټکي خونـدي شـي: (۱) د پـیژاند دواړه برخې: قـوم او ژبـه؛ (۲) په پــیژاندپاڼــه کې باید دخــپل خاونـد د ګــوتې ټـاپــه خـونـدي شـوې وي (فـیـنګــر پـریــنـټـید)؛ او (۳) په پـیژانـدپاڼه کې خــوندي شــوې ژونـد نـامه (شــرح حـال:بـــایـوګــرافـیکل ډاټــا) بـــاید پــه ماشــین/کـمـپـیـوټـرکې د ولاړولـو (لوستلو) وړ وي.
My Biography
I am of Salarzai-Pashtun/Afghan heritage with a Ph.D. in political science from the Free University of Berlin, Germany. I taught in Afghan, German and U.S. universities, currently a U.S. based independent scholar. Most of my publications are in Pashto, followed by English.
zirakyar1234@yahoo.com
Bibliogrphay
Afghan, Samsor, The Second Saqawi [anarchy, chaos]. (First ed. 1998, 2nd ed. 2001), in Pashto. Second edition includes 414 pages.
سمسور افغان، دویمه سقاوي. لومړئ چاپ ۱۳۷۷ لمریز(۱۹۹۸)، دوهم چاپ ۱۳۷۹ لمریز(۲۰۰۱). خپرندوی: د افغانستان د کلتوري ودې ټولنه، جرمني. دوهم چاپ په ۴۱۴ مخونو کې
Afghan, Sayed Jamaluddin (1837-1897), in his book “Tatmatul Bayan Fi Tarikhul Afghan”, referenced in: Sediqullah Reshtin, New Research (Peshawar/Pashtunkhwa, 1979, p. 98), quoted in Wak (1998)/see below.
صدیق الله رښتین، نوې څیـړنې(پیښور، پښتونخوا، ۱۹۷۹، مخ ۹۸ )/ د افغانستان قــومي جوړښت د افغانستان لپاره د واک فونډیشن شپـږ کلنه(۱۹۹۶-۱۹۹۱) سروې او څیـړنه. لمریز ۱۳۷۷= ۱۱مخ، ۱۹۹۸
Area Handbook for Afghanistan (Washington, DC, 4th edition, 1973).
Aryana Encyclopedia (da aryana daieratul ma’aref, Kabul 2012):
«دافغانستان ملی اتنیکی جوړښت چې په دې وروستیو کې څرګند شوی او په لاندې ډول وړاندی کیـږي: پښتانه ۶۲،۷۳، تاجک ۱۲،۳۸، هزاره ۹،۰۰، ازبک ۶،۱۰، ترکمن ۲،۶۹، ایماق ۲،۶۸....»- مخ ۴۵۵، اریانا دایـرة المعارف
Arnold, Anthony, (Afghanistan’s Two Party Communism: Parcham and Khalq( Stanford University, California, 1983).
Berntsen, Gary, Jawbreaker: The Attack on Bin Laden and Al-Qaida( 2005).
CIA World Factbook (1981-2012 = 1360-1391 Solar Hijri).
DeLong, Michael with Noah Lukeman, Inside the CentCom: The Unvanished Truth about the Wars in Afghanistan and Iraq, 20004).
Derbyshire, J.D. and Jan Derbyshire (Political Systems of the World. First published in 1989 by W & R Chambers. Second edition-revised and expanded-published in the United Kingdom 1996 by Helicon Publishing Ltd. First published in the USA in 1996 by St. Martin’s Press in New York.
Encyclopedia of World Cultures, Vol. III (South Asia/Paul Hockings volume editor. Boston Massachusetts: G.H. Hall & Co/Macmillan Inc, 1992).
Franks, Tommy, American Soldier. (New York, NY: 2004).
French sources:
Encylopedia de L’Agora (2013); Le petit Larousse (2011); Larousse Encyclopedique (2007); Atlas Economique Mondial (2000).
www.hewad.com has published the late Afghan Academician Abdul Shakur Rashad’s tabulation as a reaction to the false demographics published in the CIA Word Factbook in July 1992.
Huntington, Samuel , “The Clash of Civilizations?” (Foreign Affairs, summer 1993-expanded to a book in 1996).
Jervis, Robert, “Intelligence and Foreign Policy,” International Security( winter 1986-1987).
Lewis, Bernard, “The Roots of Muslim Rage” (Atlantic Magazine, 1990).
Magnus, Ralph H. and Eden Naby, Afghanistan: Mullah, Marx and Mujahid. Boulder Colorado: Westview Press/Perseus Books, 1998.
Margolis, Eric, American Raj: Liberation or Domination? Resolving the Conflict Between the West and the Muslim World (Key Porter Books, 2008).
Moore, James and Wayne Slater, Bush’s Brain. (John Wiley and Sons, 2003).
Nyrop, Richard F. and Donald M. Seekins (Afghanistan: A Country Study. 2001. Electronic Version (2012).
Reshtin, Sediqullah (see above: Afghani, Sayed Jamaluddin ).
Richardson, Bruce G., who traveled to Afghanistan in 1986, 1987, 1990,1991and 1997, has many Afghanistan-related publications, such as these important to my research paper: Afghanistan: A Search for Truth (New York: Free Forum, 2009); Afghanistan, Ending the Reign of Soviet Terror (Bend, OR: Maverick, 1996); From Archives: In Quest for a ‘Greater Tajikistan’ (May 31, 2011); Ethno-centric Russian and U.S. Strategies in Afghanistan; Redrawing Map, Altering the Ethnographic Character of Afghanistan (2012); “A Noteworthy Narrative, Dispelling Partisan and Politically Expedient Mythology” (April 14, 2013); Discriminatory Ethno-Centric Russian and U.S. Strategies Imperil Afghanistan (April 25, 2013).
Sarif, Gul Janan , Das Afghanische Schulwesen (Ph.D. thesis), Von Goethe University, Farnkfurt am Main, Germany, 1972.
Schurmann, H.F., The Moghl of Afghanistan,1962.
Stanizai, Zaman,“From Identity Crisis to Identity in Crisis in Afghanistan”. Electronic version: December 16, 2009 http://www.stanizai.org/ [November 15, 2012].
Wak, Mohammad Enam, The Ethnic Composition of Afghanistan: A Six-year Survey and Research project: 1991- July 1996.Peshawar, Pashtunkhwa (Sapi’s Center for Pashto Research and Development), 1998= 1377 A.H. (In Pashto). Its compact English version was published in Peshawar, Pashtunkhwa (Khatiz Organization for Rehabilitation, July 1999).
Wilber, D.N., Afghanistan: Its people, its society, its culture, 1962.
Woodward, Bob, Bush at War, Simon and Schuster, 2002.
Zakaria, Fareed, the host of “Global Public Square” program at CNN (April 11, 2010) was discussing with Peter Galbraith (former U.N. Representative to Afghanistan).
Zirakyar,Rahmat“Pashtun-Bashing in Kite Runner: A Psychological Operation?”, December 2009 http://www.dawatfreemedia.org/english/index.php?mod=article&cat=pashto&article=134
Zirakyar, Rahmat Language from Adam to Present, in Pashto (December 2010 = Linda 1389 Solar A.H.). Electronic version, published by www.nahimi.dk/pashto/
زیرکیار، رحمت ربی، ژبه له بابا ادمه تر دې دمه ( لینده ۱۳۸۹ لمریز= دسمبر ۲۰۱۰).
الیکترانیک نسخه په لاندې لیکه کې
www.nahimi.dk/pashto/
