سپږه : او د سپږي دولونه ، پیژندنه او درملنه

سپږه :سپږي په دري ډوله دي:
   د سرسپږه                د تخرګ شپږه     
０- Ø¨Ø¯Ù† سپږه
１- Ø³Ø± سپږه
ï¼’- ØªØ®Ø±Ú« يا د نوم لاندني برخي (Pubic)سپږه
سپږه سپين خړ رنګ لرونکي موجودات دي Ú†ÙŠ د انسان د ويني د زبيښلو پواسطه خپل ژوند ته ادامه ورکوي .ددوي جسامت د Ù¢  څخه تر Ù£ ملي ميتر دکونجتي دداني په اندازه دي .د بدن سپږه د سر د سپږي څخه په کمه اندازه غټه ده .فرق يي له دوي سره په دي Ú©ÙŠ دي Ú©Ù‡ چيري د انسان څخه ليري شي تر ٣٠ ورځو پوري ژوندي پاته کيداي شي .کله Ú†ÙŠ سپږه د انسان د سرپه برخه Ú©ÙŠ پيداشي نو د سر د خارش سبب ګرځي .دوي مخصوصي پنجي لري Ú†ÙŠ د هغوي پواسطه خپل ځان د انسان په وريښتانو نښلوي.ددي دپاره Ú†ÙŠ خپل ژوند ته دوام ورکړي نو د سرد پوستکي سره نژدي تماس Ú©ÙŠ Ú©ÙŠÚ–ÙŠ او په ورځ Ú©ÙŠ Ú…Ùˆ ځله د انسان وينه زبيښي .دوي د روښنايي څخه تښتي .يوه سپږه په ورځ Ú©ÙŠ د Ù§-١٠ Ù‡Ú«ÙŠ اچوي .وروسته دغه Ù‡Ú«ÙŠ د وريښته بيخ Ú©ÙŠ ځاي نيسي او د يو سريښناکه مادي لرونکي Ú†ÙŠ او بو Ú©ÙŠ نه حليدونکي وي لري .يوه سپږه د ديرش ورځي لپاره  ژوندي پاته کيداي شي پداسي صورت Ú©ÙŠ Ú†ÙŠ په سر Ú©ÙŠ وي او Ú©Ù‡ د سرنه خارج شي نو د ٢٤ نه تر٤٨ ساعته پوري ژوند کولاي شي .دا کوچني موجودات په ماشومانوکي د مکتب د دوري په وخت Ú©ÙŠ زيات ليدل Ú©ÙŠÚ–ÙŠ .په تخميني ډول د Ù¦-١٢ ميلونه ماشومان هر کال د Ù£-١١ کلني په عمر ددغه ژوندي موجوداتو سره مخامخ Ú©ÙŠÚ–ÙŠ .Ú©Ù‡ چيري يوماشوم په کورکي سپږي ولري نو ونورو ماشومانو او غټانو ته هم انتقال کيداي شي Ú†ÙŠ په دي صورت Ú©ÙŠ بايد د کورټول غړي وپلټل شي .دوي  په هغه ماشومانوکي Ú†ÙŠ يوځاي لوبي يا ساتيري کوي مثلا : د مکتب د دوري  ماشومان اکثرا يو ځاي ساتيري کوي نو په اساني سره د يو ماشوم څخه بل ته انتقاليږي .دوي د سرد برس ،ږمنځ ،کوټ ،مفلراو خوليو پواسطه انتقاليږي .ددوي بچي د ريچي پنوم ياديږي Ú†ÙŠ ډيرکوچني او کله نا کله د سر د پخي (خنګري) ØŒ سپري او ،دسرديو جلا شوي پوستکي(خورکي) سره غلطيږي.Ú©Ù‡ نوموړي سپږي تداوي نه شي نو دغه ريچي د Ù¨-١٠ ورځوو په جريان Ú©ÙŠ په ځوانوسپږو بدليږي او وروسته د نورو Ù§-١٠ ورځو په تيريدوسره په غټوسپږوبدليږي .دوي عموما د شپي له طرفه فعاله وي اود ماشوم او کاهل شخص د خوب د نارامي سبب ګرځي .عموما انجونو Ú©ÙŠ زيات ليدل Ú©ÙŠÚ–ÙŠ .افريقايي نسله کسانو Ú©ÙŠ د دوي د ځانګړو وريښتانو د جوړښت له کبله Ú©Ù… ليدل Ú©ÙŠÚ–ÙŠ .ددوي Ú†ÙŠÚ†Ù„ د سرد خارش سبب Ú©ÙŠÚ–ÙŠ Ú†ÙŠ کله کله ددغه خارش له کبله سر Ú©ÙŠ زخمونه پيدا Ú©ÙŠÚ–ÙŠ او بلاخره کيداي شي په مرداردانه بدله شي .او هم کيداي شي د غاړي د برخي مرغيړي (لمف نوډونه)غټ شي .سپږي کيداي شي  د ماشومانو په وروځواو باڼه باندي هم وليدل شي .ددي دپاره Ú†ÙŠ ددوي د موجوديت تشخيص وشي نو  ژوندي سپږه بايد وليدل شي Ú†ÙŠ کولاي شو د يو غټ ښودني اله (ذره بين )څخه کارواخيستل شي اويا داچي سرد يو ږمنځ پواسطه سره ږمنځ شي. خو کيداي شي د ږمنځ کيدو نه وروسته Ù…Ú“ÙŠ شوي ريچي يا د سپږو بچي وليدل شي Ú†ÙŠ دا حتمي نه ده Ú†ÙŠ بايد سپږه هم موجوده وي .خو چيري بيا هم Ø´Ú© ولري نو کيداي شي داکټرته مراجعه ÙˆÚ©Ú“ÙŠ .د تداوي په منظورد يو Ù„Ú“ کريمواويا شمپوګانونه Ú†ÙŠ د (Pyrethrin)يا (Permethrin) په نوم موادلري استفاده ÙˆÚ©Ú“Ù„ شي .د تبي ØŒ دلبدي يا خواګرځي ØŒ د کورني دواګانو نه موثريت ØŒ حامله ښځي او همدا ډول هغه ماشومان Ú†ÙŠ د کريم يا شمپو سره حساست ولري يا نفس تنګي مشکل ولري بايد ډاکټرته مراجعه ÙˆÚ©Ú“ÙŠ . بعضي شمپو يا کريم Ú†ÙŠ د (ivermectin) يا (Sklice)او يا هم (benzyl alcohol (Ulesfia))دډاکتر له طرفه توصيه Ú©ÙŠÚ–ÙŠ د سپږود مرګ سبب ګرځي .Ú†ÙŠ بايد د ډاکتر په مشهوره استعمال شي ځکه بعضي ددوي څخه د هغه مورلپاره Ú†ÙŠ اميندواره وي يا شيدي ماشوم ته ورکوي ÚšÙ‡ نه دي .ددي دواګانود استعمال سربيره بايد ږمنځ استعمال شي تر Ú…Ùˆ پاته Ù…Ú“ÙŠ شوي سپږي يا ريچي د سرنه خارج شي .د بعضو کورني محصولاتو Ù„Ú©Ù‡ :د سر د غوړولو تيل يا Ú©ÙˆÚ†Ùˆ استعمال کومه فايده نه رسوي .البته د ځان ØŒ کاليو، کوراوځاي يا بستري پاکوالي ضروري دي .او ځان د هغو کسانو نه ليري ساتل کوم Ú†ÙŠ د سپږو لرونکي وي.کاهلان بايد د جنسي اړيکو څخه پرهيزوکړي . د تخرګ سپږه  د چنګاښي سپږي پنوم هم ياديږي .دري جوړي Ù¾ÚšÙŠ لري .په ورځ Ú©ÙŠ دري Ù‡Ú«ÙŠ اچوي Ú†ÙŠ وروسته نموړي Ù‡Ú«ÙŠ د تخرګ يا هغه کسان د نوم لاندي برخه Ú©ÙŠ وريښتان ولري د وريښتانو په بيخ Ú©ÙŠ د Ù¦-Ù¨ ورځي پوري نښلي .نوموړي سپږي کاهلانو(غټانو)Ú©ÙŠ د جنسي اړيکو له لياري انتقاليږي .او ماشومانوته د والدينو نه انتقاليږي .د کنډوم استعمال کاهلانو Ú©ÙŠ د نوم د لاندي برخي دسپږو د مخنيوي سبب نه شي کيداي .  (((((((   د مفصلي درملني په اړه نورپه دوهمه برخه Ú©ÙŠ بيا ............)))))))))