د بندونو او ملا درد ته نوی درمل وموندل شو

       د BT (   ) پنامه ډنمارکی ژبی اونیزی د Û²Û°Û±Û³ کال د اګسټ د لومړی نیټی په Ú«Ú¼Ù‡ Ú©ÛŒ د   ( د پروتین تابلیت به د ارترز دردونو ته د پای Ù¼Ú©ÛŒ کښیږدی ) تر سرلیک لاندی د نوو طبی څیړنو د پایلی په اړه لیکلی Ú†ÛŒ ډاکتران د مفصلونو ( بندونو ) د غضروف د تخریب کیدلو پټ راز پیدا Ú©ÙˆÛŒ . داچی دا ډول دردونو دا مهال د ټولنی د زیاتی برخی ګریوان ته لاس اچولی دی ØŒ ځکه نو غواړم د نوموړی لیکنی د منځپانګی پښتو ژباړه په لاندی کرښو Ú©ÛŒ د لوستونکو سره شریکه Ú©Ú“Ù… :
      د ارتروز د نه زغمونکو دردونو په وړاندی مرسته راتلونکی ده . یو شمیر مخکښو څیړونکو دا خبره برملا Ú©Ú“Ù‡ Ú†ÛŒ د پروتین یو ځانګړی مالیکیول په بدن Ú©ÛŒ د ناروغو بندونو د غضروف د تخریب په چټکتیا Ú©ÛŒ پریکنده اغیز لری . ددی سره سم ډاکتران د یو ډول پروتینی تابلیت په تر لاسه کولو بریالی شوی او ډیر ژر به د ډیرو هغو کسانو سره د مرستی په موخه وکارول Ø´ÛŒ Ú†ÛŒ هره ورځ ددی ډول ناوړی ناروغی د  سختو دردونو سره لاس او ګریوان دی .
      دا چاری د ارتریت د څیړنی (arthritis research ) په برخه Ú©ÛŒ د Ù†Ú“ÛŒ د یوشمیر وتلو څیړونکو لخوا د برټانیی د Westminster او Manchester په پوهنتونونو Ú©ÛŒ تر سره شوی او له مخی یی دا راز موندلی Ú†ÛŒ د urocortin پنامه د پروتین مالیکیول په باوری ډول کولای Ø´ÛŒ د ډیرو مهمو غضروفی حجرو (chondrocytes ) بقا تضمین Ú©Ú“ÛŒ . دغه حجری دی Ú†ÛŒ د Ù‡Ú‰ÙˆÚ©Ùˆ روغ غضروفونه تولیدوی او ساتنه یی Ú©ÙˆÛŒ .
       د ارتروز ناروغی د غضروفی حجرو شمیر په پراخه پیمانه سره را ټیټوی ØŒ مګر په بدن Ú©ÛŒ د دغو اړینو پروتینی مالیکیولونو د تراکم په زیاتولو سره ØŒ همدا اوس دا امکان تر لاسه شوی Ú†ÛŒ د نوموړو حجرو د مړینی څخه په اړینه Ú©Ú†Ù‡ مخنیوی وشی .
        نوی لاسته راوړنی :
       نوی څیړنی Ú†ÛŒ پدی وختونو Ú©ÛŒ د Cell Death and Disease ( د حجرو مړینه او ناروغی ) پنامه یوه نړیوالی مهالنۍ Ú©ÛŒ نشر شوی ØŒ د نړۍ په Ú©Ú†Ù‡ یوه لویه لاسته راوړنه یاده شوی ده .
       په Westminster Ú©ÛŒ د څیړنیزی پروژی مشر ښاغلی Lan Locke  وایی : « په بندونو ( مفصلونو ) Ú©ÛŒ د یاد شوی مالیکیول د اغیز کشف د نوو په زړه پوری څیړنو د پاره لاره هواروی Ú†ÛŒ له مخی یی هم د ناروغۍ علت پیژندل کیدلای Ø´ÛŒ او ور سره سم هم د ناروغۍ مخنیوی کیدلای Ø´ÛŒ او هم یی درملنه » .
      په ډنمارک Ú©ÛŒ هم ددغی ناروغۍ طب پوهان د نوموړو څیړونو پایلو ته په مثبت نظر ګوری او د فریدریکزبورګ روغتون سرطبیب او د څیړنو د ډنمارکی څانګی مشر ØŒ پروفیسور  Henning Bliddal وایی : « ښایی اوس هغه چاره پیدا شوی ÙˆÛŒ Ú†ÛŒ له مخی یی د غضروفی حجرو ژوند وساتل Ø´ÛŒ . Ú©Ù‡ دا چاره  وشی نو یو د نه منلو ترکچی به په زړه پوری یو کار ÙˆÛŒ . په دی Ú©ÛŒ هیڅ Ø´Ú© نشته Ú†ÛŒ ددغو څیړنو پایلی ډیری مهمی او دپام ÙˆÚ“ دی » . نوموړی پروفیسور زیاتوی : « پدی اړه تر ټولو په زړه پوری دا مونده ده Ú†ÛŒ غضروفی حجری د پروتینو دغه مهم مالیکیول تولیدوی او دا امکان تر لاسه شوی نوموړی مالیکیول په زیاته پیمانه جوړ Ø´ÛŒ او پربنسټ یی د غضروفی حجرو د تخریب څخه مخنیوی وشی . Ú©Ù‡ دا بریالیتوب تر لاسه شو نوبیا به د تل دپاره ستونزه حل Ø´ÛŒ . کیدلای Ø´ÛŒ دا ډول پروتینی مالیکیول د فامیل دغړو څخه Ú†ÛŒ پیژندل شوی هارمون ولری ØŒ دناروغ بدن ته د درملو ( تابلیت ) په بڼه ور داخل Ú©Ú“Ù„ Ø´ÛŒ .  دا کار ښایی تر هغه زیات وخت ونیسی Ú†ÛŒ همدا اوس حساب ورباندی کیږی . هر مواد Ú†ÛŒ بدن ته ور داخلیږی ØŒ کیدلای Ø´ÛŒ نامطلوب اړخیز ( جانبی ) اغیز ولری ځکه نو د کارولو څخه یی باید Ú‰Ú‰Ù‡ وشی . وخت به دا وښئی Ú†ÛŒ په عمل Ú©ÛŒ Ú…Ù‡ پیښیږی » .
       د ډنمارک د فریدریکزبورګ ښار د Parkinson په انستیتوت Ú©ÛŒ د ارتریت متخصصه پروفیسوره اغلی Bente Danneskiold-Samsøe د خپل لوړ یاد شوی همکار پروفیسور دخبری په تائید سره یادوی Ú†ÛŒ موږ اوس دڅیړنو د هغو پایلو سره ولاړ یو Ú†ÛŒ خورا زیات او د پام ÙˆÚ“ اهمیت لری . دا وایی : « دا په رښتیا هم ډیره په زړه پوری ده او زه د یوه زیات شمیر ناروغانو په استازیتوب دا دډیری خوښۍ ځای بولم Ú†ÛŒ موږ به ډیر ژر د یوی اغیزمنی درملنی او مخنیوی کولو سره لاس پکار شو . دا یوه منل شوی خبره ده Ú†ÛŒ د chondrocytes پنامه فعالی حجری په تخریبونکی پروسه Ú©ÛŒ اغیز لری Ú†ÛŒ د ناروغانو په غضروف Ú©ÛŒ منځته راځی » .
      دا ناروغی په Ù†Ú“ÛŒ Ú©ÛŒ ورځ تر بلی په زیاتیدو ده . د بیلګی په توکه یوازی په ډنمارک Ú©ÛŒ Ú†ÛŒ نژدی پنځه میلیونه ÙˆÚ«Ú“ÛŒ لری ØŒ اوه Ù„Ú©Ù‡ کسان په یوه یا بل ډول ددغی ناروغۍ له دردونو څخه رنځ ÙˆÚ“ÛŒ او شمیر د راکټ په چټکتیا مخ په زیاتیو دی . یو د لویو علتونو څخه هم پدغی ناروغۍ Ú©ÛŒ د وزن زیاتوالی Ú«Ú¼Ù„ شویدی .
      د ناروغۍ د منځته راتلو جریان داسی دی : کله Ú†ÛŒ په بندونو Ú©ÛŒ د دوو مخامخ کیدونکو Ù‡Ú‰ÙˆÚ©Ùˆ د سرونو په برخه Ú©ÛŒ غضروفی حجری تخریب Ø´ÛŒ ØŒ سطح یی نا هواره کیږی او Ù‡Ú‰ÙˆÚ©ÛŒ سوکه سوکه یو د بل سره سم نه برابریږی ØŒ یو دبل پر سطح په ÚšÙˆÛŒ او لزجی ډول د حرکتی ګرځیدو قابلیت د لاسه ورکوی . پدی توګه Ù‡Ú‰ÙˆÚ©ÛŒ یو دبل سطح توږی Ú†ÛŒ دردونه ورڅخه را زیږی . ددی سره سم د بند ( مفصل ) کپسول Ú†ÛŒ بند یی احاطه کړیدی ØŒ د وخت په تیریدو سره ورځ تر بلی پاړسوب Ú©ÙˆÛŒ ØŒ پنډیږی او په بندونو Ú©ÛŒ دهغو اوبړنو موادو ( مایعاتو ) مقدار Ú†ÛŒ باید دردمن بند غوړ Ú©Ú“ÛŒ ØŒ زیاتیږی . په تدریجی ډول د بند Ù‡Ú‰ÙˆÚ©ÛŒ بدلون مومی ¸ خپل طبعی Ø´Ú©Ù„ د لاسه ورکوی او ورانیږی ØŒ پنډوالی یی سخت او Ú©Ù„Ú© کیږی Ú†ÛŒ دپخوا پشان په اسانی سره بی تکلیفه حرکت نشی کولای او د سختو دردونو لامل ګرځی .
د بندونو د دردونو په وړاندی څو ګټوری مشوری :
 Û± –  د وزن کمول : د وزن زیاتوالی د نورو ناخوالو تر Ú…Ù†Ú« دلته هم خطرناک دی . څیړنو ښودلی Ú†ÛŒ په سلو Ú©ÛŒ لس د وزن کمول ØŒ ددی ناروغی په اړه Û³Û° په سلو Ú©ÛŒ مخنیوی Ú©ÙˆÛŒ .
۲ ـ د کلسیم اخیستل دی ناروغی ته ډیر ګټور دی . د کلسیم ستره سرچینه شیدی او د شیدو محصولات دی .
۳ ـ طبعی درملونه : څیړنو ښودلی چی کورکومن ( زردچوبه ) د التهابی کیدو مخنیوی کوی او ددی ناوِړتیا په وړاندی ډیر ګټور دی . کورکومن د اندورفین Endorfin تولید په بدن کی زیاتوی چی دا بیا د خپل بدن مورفین ډوله مواد دی ، هم دردونه اراموی او هم یی مخنیوی کوی . پکار ده چی هره ورځ غذا ته یوه یا دوی د چایو کاچوغی کورکومن واچول شی . شونډ ( زنجبیل یا زنجفیل ) هم د التهاب مخه نیسی او باید هره ورځ لږ تر لږه څلور ګرامه شونډ د غذا سره وخوړل شی . د نسترن د بوټی میوه چی د ګل تر رژیدو وروسته پاتیږی ددی ناروغی په مخنیوی کی ډیر رول لری .
Û´ Ù€ مناسبه غذا ډیره مهمه ده . ویټامین ( C) دی ناروغۍ ته ډیر ګټور دی Ú†ÛŒ لویه سرچینه یی مالټی ØŒ دولمه ای مرچ او د نسترن د بوټی میوه ده . چاغ د وازګو Ú‰Ú© کبان Ù„Ú©Ù‡ ساردین ØŒ لاکس او ماکریل Ú†ÛŒ نامشبوح غوړی یی ډیر دی ØŒ خوړل یی د بندونو د پاره ډیره ګټه لری . 
Ûµ Ù€ په دی ناروغی اخته ډیرۍ کسان داسی فکر Ú©ÙˆÛŒ Ú†ÛŒ باید پرخپلو بندونو باندی زړه سوی ÙˆÚ©Ú“Ùˆ او په حرکت کولو سره یی Ùˆ نه ځوروو .  مګر څیړونکی دا نه تائیدوی او وایی Ú†ÛŒ څومره توان لرو ØŒ باید فعال اوسو او حرکت ÙˆÚ©Ú“Ùˆ ØŒ داځکه Ú†ÛŒ پدی کار سره عضلی غښتلی کیږی او ور سره سم د بند پر غوټه ØŒ پرتونو او د بند Ù‡Ú‰ÙˆÚ©Ùˆ باندی بار کمیږی او داکار بیا دردونه اراموی . څیړونکی وایی Ú†ÛŒ په منظم ډول د عضلاتو دغښتلی کیدو په موخه اړوند تمرینونه کولای سی پدی ناروغۍ Ú©ÛŒ کله ناکله ان د زنګنونو او ورنونو د بندونو د حراحی مداخلی اړتیا له منځه یوسی . 

د ژباړی پای

د ژباړونکی یادوونه :
       ارتروز یا اوستیوارتریتیز osteoarthritis هغه ناروغی ده Ú†ÛŒ اصلی علت یی تر اوسه پوری په دقیق ډول پیژندل شوی نه دی ( ښایی ددغو نوو څیړنو په پایله Ú©ÛŒ به وپیژندل Ø´ÛŒ ) ØŒ مګر معلول پخپله دغه ناروغی بللای شو Ú†ÛŒ په مفصل Ú©ÛŒ د اړوندو Ù‡Ú‰ÙˆÚ©Ùˆ د سرونو د برخی د غضروف د تخریب کیدو له کبله منځته راځی . پدی توګه پکار ده Ú†ÛŒ د نوموړی غضروف د تخریبولو لامل تشخیص Ø´ÛŒ او دا بیا هغه Ú…Ù‡ دی Ú†ÛŒ له مخی یی دتخریب کیدو مخنیوی او درملنه کیدلای Ø´ÛŒ . دا ناروغی په پراخه پیمانه په ټوله نړۍ Ú©ÛŒ لیدل کیږی . د ځینو سرچینو له مخی په امریکا Ú©ÛŒ تر Û²Û± میلیون کسانو پوری پری اخته دی . د همدی ناروغۍ له مخی انسان د کار وړتیا تر ډیره حده له لاسه ورکوی او ژوند یی بیخونده کیږی . د زاړه او پاخه عمر والا خلګ تر نورو ډیر ورباندی مصاب کیدلای Ø´ÛŒ . په ځوان عمر Ú©ÛŒ  نارینه تر ښځو زیات او په پاخه عمر Ú©ÛŒ بیا ښځی تر نارینه وو زیات ورباندی مصاب کیږی . ارتروز کولای Ø´ÛŒ د بدن ټول مفصلونه په ځانګړی توګه د غاړی ØŒ ملا ØŒ Ù¾ÚšÙˆ ØŒ لاسونو ØŒ ګوتو ØŒ زنګنونو ØŒ ورونونو او نور بندونه مصاب Ú©Ú“ÛŒ . د ناروغی Ù†ÚšÛŒ نښانی داسی څرګندیږی : د پیل په پړاو Ú©ÛŒ دردونه Ù„Ú– او معمولا د کار یا فزیکی فشار سره منځته راځی او د استراحت پرمهال بیرته ورک کیږی . په وروستیو پړاوونو Ú©ÛŒ دردونه زیات ÙˆÛŒ او ان د استراحت او خوب پروخت هم انسان زوروی . دا دردونه ددی لامل ګرځی Ú†ÛŒ د مفصل حرکتونه Ú©Ù… ØŒ پاړسوب منځته راولی او داړوند غړی د Ú«ÙˆÚ‰ کیدو باعث Ø´ÛŒ .
      د بندونو ارتروز کیدلای Ø´ÛŒ د لابراتواری کتنو او رادیوګرافی د لاری تشخیص Ø´ÛŒ . د وزن کمول ØŒ مناسب فزیکی فعالیتونه ØŒ سپکه غدا کولای Ø´ÛŒ د ناروغۍ په مخنیوی او درملنه Ú©ÛŒ مثبت رول ولوبوی . لدی نه پرته کمیاوی درملنه یانی د اړوندو دواګانو کارول هم تر یوه حده ګټه رسوی .
       د دردونو د کموالی په موخه Ú©Ù‡ مفصلونه ÙˆÛŒ ØŒ باید ګرم وساتل Ø´ÛŒ او مساژ ورکړل Ø´ÛŒ ØŒ Ú©Ù‡ غاړه ÙˆÛŒ باید د ځانګړی جوړ شوی غاړی بند نه کار واخیستل Ø´ÛŒ Ú…Ùˆ د غاړی د حرکت مخنیوی ÙˆÚ©Ú“ÛŒ ØŒ Ú©Ù‡ شمزۍ ÙˆÛŒ باید پر نسبتا Ú©Ù„Ú©Ù‡ توشکه باندی پر شا بیده Ø´ÛŒ . د ډیرو شدیدو دردونو پر وخت جراحی مداخله هم اړینه ÙˆÛŒ . Ú©Ù‡ دردونه ډیر شدید نه ÙˆÛŒ ØŒ مناسب ورزش ګټه رسوی خو Ú©Ù‡ شدید ÙˆÛŒ بیا د استراحت حالت تسلی کوونکی دی . ددی دپاره Ú†ÛŒ پر اړوندو مفصلونو فشار Ú©Ù… Ø´ÛŒ ØŒ کیدلای Ø´ÛŒ د ځانګړو Ù„Ú©Ú“Ùˆ څخه کار واخیستل Ø´ÛŒ .
       دا هغه Ú…Ù‡ دی Ú†ÛŒ پدی اړوند د لا زیاتو مالوماتو د ترلاسه کولو په موخه د بیلابیلو لیکنیزو او انترنیتی سرچینو څخه رالنډ شول تر Ú…Ùˆ د ناروغو کسانو سره مرستندویه وګرځی .      پای