د عثمانیانو د Ø§Ù…Ù¾Ø±Ø§Ø·ÙˆØ±Û ØªØ± ټولو نومیالی ستوري او قهرمان جنګيالی سلطان Ù…ØÙ…د خان ÙØ§ØªØØŒ Ú†Û Ø¯ #سلطان_مرادخان_Ø«Ø§Ù†ÛØŒ زوی او د #سلطان_بایزيد_یلدرم،لمسي ؤ.
ÙØ§ØªØ Ù…ØÙ…د خان د Ø¹Ø«Ù…Ø§Ù†Û Ø§Ù…Ù¾Ø±Ø§Ø·ÙˆØ±Û Ù‡ØºÙ‡ نامتو ØÚ©Ù…ران و، Ú†Û Ø¯ نه تسخيريدونکي کلا #Ù‚Ø³Ø·Ù†Ø·Ù†ÙŠÛ Ø¯ ÙØªØÙ‡ کولو وياړ ور په برخه شو، د Ù‚Ø³Ø·Ù†Ø·Ù†ÛŒÛ (په ترکيه Ú©Û Ø§ÙˆØ³Ù†ÛŒ #استانبول) په اړه جناب نبي کريم (ص) ÙØ±Ù…ايلي وه:
" قسطنطنيه به ÙØªØÙ‡ Ø´ÛØŒ او ددي ÙØ§ØªØ به يو غوره قومندان او غوره لښکر وي "
تاريخ Ù„ÛŒÚ©ÙˆÙˆÙ†Ú©Û Ù„ÙŠÚ©ÙŠ:
کله Ú†Û Ø³Ù„Ø·Ø§Ù† Ù…ØÙ…د خان ÙØ§ØªØ وزيږيده د ÚÙ…Ú©ÛŒ پر مخ يو Ù„Ú“ معجزات څرګند شول، Ù„Ú©Ù‡: ÚÙ…Ú©Û Ø§Ùˆ نباتات ØØ§ØµÙ„خيز شول، د ونو څانګي به د زیاتو میوو او ØØ§ØµÙ„اتو د نیولو له کبله پر ÚÙ…Ú©Ù‡ وغورÚيدي، اسونو به غبرګ بچي وزیږول او....
دي الهي معجزاتو د سلطان Ù…ØÙ…د خان پر عظیم شخصیت Ú«ÙˆØ§Ù‡Û ÙˆØ±Ú©ÙˆÙ„Ù‡.
ÙØ§ØªØ Ù…ØÙ…د خان دلومړي ÚÙ„ لپاره په ډير Ú©Ù… عمر Ú©Û Ø¯ عثمانیانو ټولواک شو، خو دا Ú†Û ØªØ¬Ø±Ø¨Ù‡ ÛŒÛ Ø®Ø§Ù…Ù‡ وه نو په ØÚ©ÙˆÙ…ت Ú©Û Úينو چارواکو او وزیرانو پري Ù†ÛŒÙˆÚ©Û ÙˆÚ©Ú“ÙŠØŒ او دی ÛŒÛ Ø¯ ØÚ©Ù…Ø±Ø§Ù†Û Ù„Ø§ÛŒÙ‚ ونه باله، نو د (Ûµ) کاله ÙˆØ§Ú©Ù…Ù†Û Ú…Ø®Ù‡ وروسته ÛŒÛ Ø¯ ØÚ©ÙˆÙ…ت چاري خپل پلار په لاس Ú©Û ÙˆØ§Ø®ÛŒØ³ØªÛ Ø®Ùˆ له Ú…Ù‡ وخت تیریدو وروسته مراد خان بیا سلطان Ù…ØÙ…د خان د ټولواک په توګه ومانه، Ú†Û Ù¾Ù‡ دي وخت Ú©Û Ø³Ù„Ø·Ø§Ù† Ù…ØÙ…د خان يواÚÛ Ø¯ (Û²Û±) کلونو په عمر ؤ.
سلطان Ù…ØÙ…د خان ÙØ§ØªØ دا ÚÙ„ له پاچا کیدو وروسته Ø¯Ø§Ø³Û ÙŠÙˆÙŠ Ø®Ø·Ø±Ù†Ø§Ú©Û Ù…Ø±ØÙ„ÙŠ ته ورودانګل Ú†Û Ø¯Ø¯Ù‡ نه Ù…Ø®Ú©Û Ø¯Ø¯Ù‡ پلارونو او نيکونو هم تري Ø¨Û Ø²Ø§Ø±ÙŠ او Ù†Ø§Ú©Ø§Ù…Û ÚšÙˆØ¯Ù„ÛŒ وه، هغه د Ù‚Ø³Ø·Ù†Ø·Ù†ÛŒÛ ÙØªØÙ‡ کول وه.
""د Ù‚Ø³Ø·Ù†Ø·Ù†ÛŒÛ ÙØªØÙ‡""
سلطان Ù…ØÙ…د خان ÙØ§ØªØ ددويم ÚÙ„ لپاره په (Û±Û´ÛµÛ±) کال واکمن شو، او په ډير Ú©Ù… وخت Ú©Û ÛŒÛ Ø¯ Ù‚Ø³Ø·Ù†Ø·ÛŒÛ Ù¾Ù‡ اړه ØªØ§Ø±ÙŠØ®Û Ø§Ùˆ جغراÙÛŒÙˆÛ Ù…Ø¹Ù„ÙˆÙ…Ø§Øª درک Ú©Ú“Ù„ØŒ او پر کال (Û±Û´ÛµÛ³) ÙŠÛ Ù¾Ø± Ù‚Ø³Ø·Ù†Ø·ÛŒÛ ØÙ…له ÙˆÚ©Ú“Ù‡.
د سلطان Ù…ØÙ…د خان يواÚینی هد٠د Ù‚Ø³Ø·Ù†Ø·Ù†ÛŒÛ ØªØ±Ù„Ø§Ø³Ù‡ کول و، نو په لومړي ګام Ú©Û ÛŒÛ Ø¯ Ù…Ø±Ù…Ø±Û Ø¯ بØÙŠØ±ÙŠ Ù¾Ø± سواØÙ„Ùˆ Ú©Û Ù¾Ø± غونډيو Ø¬Ù†Ú«Û Ú©Ù„Ø§Ú«Ø§Ù†ÙŠ جوړي Ú©Ú“ÙŠØŒ تر Ú…Ùˆ د عيسویانو د ØØ±Ø¨ÙŠ Ú©ÚšØªÛŒÙˆ مخه ÙˆÙ†ÙŠØ³ÛØŒ او پرينږدي Ú†Û Ø¯ Ù‚Ø³Ø·Ù†Ø·ÛŒÛ ÚšØ§Ø± ته داخلي Ø´Û. او همدارنګه د Ù…ØØ§ØµØ±ÙŠ Ù¾Ù‡ وخت Ú©Û Ø¯ Ù‚Ø³Ø·Ù†Ø·Ù†ÛŒÛ ÚšØ§Ø± ته د نورو Ø§Ø±ÙˆÙ¾Ø§ÛŒÛ Ù‡ÙŠÙˆØ§Ø¯ÙˆÙ†Ùˆ Ù†Ø¸Ø§Ù…Û Ù…Ø±Ø³ØªÛ Ú©Ù†ØªØ±ÙˆÙ„ Ú©Ú“ÙŠ.
سلطان Ù…ØÙ…د خان ÙØ§ØªØ ډیر په بیړه د Ù…Ø±Ù…Ø±Û Ø¯ بØÙŠØ±ÙŠ Ù¾Ù‡ سواØÙ„Ùˆ Ú©Û Ø®Ù¾Ù„ Ø¨ØØ±ÙŠ Ú©Ù…ÙˆÙ†Ú‰ÙˆÛŒØ§Ù† ÚØ§ÛŒ پر ÚØ§ÛŒ Ú©Ú“Ù„ØŒ تر Ú…Ùˆ د ښارنه بهر د نورو Ø§Ø±ÙˆÙ¾Ø§ÛŒÛ Ù‡ÛŒÙˆØ§Ø¯ÙˆÙ†Ùˆ له Úواکونو سره مخامخ جګړه ÙˆÚ©Ú“ÙŠ.
دا Ú†Û Ø³Ù„Ø·Ø§Ù† Ù…ØÙ…د خان يو بیدار او ويخ ټولواک و، نو د Ù‚Ø³Ø·Ù†Ø·Ù†ÛŒÛ Ø¯ ښار نه بهر ÛŒÛ Ø¯ لويو کندو ویستل پیل Ú©Ú“Ù„ تر Ú…Ùˆ د Ù…ØØ§ØµØ±ÙŠ Ù¾Ø± وخت د Ø®ØªÙŠÚ Ø±ÙˆÙ… د Ø§Ù…Ù¾Ø±Ø§Ø·ÙˆØ±Û Ø¯ سرتیرو د تیښتیي مخنيوي ÙˆÚ©Ú“ÙŠ.
سلطان Ù…ØÙ…د خان ددي تیاریو وروسته د بیزانس امپراطور ته استازي ولیږه Ú†Û ÚšØ§Ø± دي ما ته تسلیم Ú©Ú“ÙŠØŒ خو د بيزانس امپراطور منÙÙŠ Úواب ورکړ.
سلطان Ù…ØÙ…د خان د امپراطور د Úواب تر اوریدو وروسته پر کال (Û±Û´ÛµÛ³) د اپريل د میاشتي په شپږمه نیټه Ù…ØØ§ØµØ±Ù‡ پيل کړه، د سلطان Úواکونو په پرله پسي ‌ډول په ښار ØÙ…لي کولي، او عیسوي Úواکونو هم ÚšÙ‡ په میړانه ددوی مقابله کوله، ددي تر Ú…Ù†Ú« د بیزانس امپراطور د ښار Ø¨ØØ±ÙŠ Ù„Ø§Ø±ÙŠ په ÚينÚيرونو تړلی وي، او د سلطان Ø¨ØØ±ÙŠ Ø¨ÛŒÚ“ÛŒÙˆ ته ÛŒÛ Ø¯Ø§ اجازه ورنکړه Ú†Û Ø¯ Ø¨ØØ± له لاري ښار ته ننوزي، خو د سلطان Ù…ØÙ…د خان ÙØ§ØªØ هغه Ø¨Û Ø³Ø§Ø±ÙŠ Ú©Ø§Ø±Ù†Ø§Ù…Û ØªÙ‡ دا ډول ÚینÚیرونو هیڅ ډول خنډ جوړ نه Ú©Ú“ØŒ او نه ÛŒÛ Ø¯ سلطان په قوي عزم Ú©Û Ú©ÙˆÙ… Ú©Ù…ÛŒ راوست، سلطان Ù…ØÙ…د خان ÙØ§ØªØ د بيړیو چلونکو ته Ø¯Ø§Ø³Û Ø§Ù…Ø± ورکړ Ú†Û Ù¾Ù‡ تاریخ Ú©Û ÛŒÛ Ø³Ø§Ø±ÛŒ نه لیدل کیږي، سلطان Ù…ØÙ…د خان د Ø¨ØØ±ÙŠ Ø¨ÛŒÚ“ÛŒÙˆ مخه د Ø¨ØØ± نه د ÙˆÚ†ÙŠ په لور په يو سخته Ø¨Ø§Ø±Ø§Ù†Û Ø´Ù¾Ù‡ Ú©Û Ø±Ø§ÙˆØ§Ú“ÙˆÙ‡ او د تاريخ لیکوونکو په وینا، د سلطان Ù…ØÙ…د خان ÙØ§ØªØ د وسلو او مهماتو نه Ú‰Ú©Ùˆ بیړیو (Û±Û²) میله لاره په ÙˆÚ†Ù‡ ووهله او ÚØ§Ù†ÙˆÙ†Ù‡ ÛŒÛ Ø¯ Ø´Ù¾Û Ø¯ تروږمیو نه په ګټه اخیستو سره د Ù‚Ø³Ø·Ù†Ø·Ù†ÛŒÛ ØªØ± دیوالونو ورسول.
سلطان Ù…ØÙ…د خان پليو Úواکونو ته امر ÙˆÚ©Ú“ Ú†Û Ø¯ ښار پر دیوالونو د توپونو Ú«ÙˆÙ„Û ÙˆÙˆØ±ÙˆÛØŒ د بیزانس امپراطور Ú†Û ØØ§Ù„ت خراب ولید نو سلطان ته ÛŒÛ Ø¯ Ù…ØØ§ØµØ±ÙŠ Ø¯ پای ته رسولو په صورت Ú©Û Ø¯ Ù…Ø§Ù„ÛŒÛ ÙˆØ±Ú©ÙˆÙ„Ùˆ ته راضي شو، خو سلطان ÛŒÛ Ø¯Ø§ غوښتنه رد Ú©Ú“Ù‡.
خو بلآخره د ډیرو ورÚÙˆ تر Ù…ØØ§ØµØ±ÙŠ ÙˆØ±ÙˆØ³ØªÙ‡ په کال (Û±Û´ÛµÛ³) د Ù…Û Ø¯ میاشتي په (Û²Û¹) مه نیټه سلطان Ù…ØÙ…د خان ÙØ§ØªØ د Ù‚Ø³Ø·Ù†Ø·Ù†ÛŒÛ Ø§Ùˆ آیا صوÙیا په نه تسخيریدونکو دروازو د يو ÙØ§ØªØ په Ø´Ú©Ù„ ورننوت، او د Ù‚Ø³Ø·Ù†Ø·Ù†ÛŒÛ Ù…Ú“Ø§ÙˆÙŠ ډیوي ÛŒÛ Ø¯ØªÙ„ لپاره د اسلام په رڼا روښانه Ú©Ú“ÙŠ.
په درنښت