پښتو او د ژباړې اړتيا سيمينار بشپړ راپور

د افغان کلتوري ټولنو جرګې او پښتونړيوالې  مرکې د (پښتو او د ژباړې اړتيا) تر سرليک  لاندې  د تېرې جمعې په ورځ ، چې د ۱۳۸۶ هجري لمريز کال د � �ېندۍ د مياشتې ۲ او د ۲۰۰۷ ميلادي کال د نوامبر دمياشتې ۲۳  نېټه وه ،  د کابل ښار په  ستاره هوټل کې د يو شمېر � �وړ رتبه حکومتي چارواکو، د ملي شوری  غړو، افغان کلتوري ټولنو د جرګې ولايتي  استازو، سلګونو ليکوالانو، � �اعرانو، ژونالېستانو او يو شمیر بهرنيو مېلمنو په ګډون يو ورځنی سمينار رابللی و چې د ژباړې په هکله د علمي م� �الو، ویناوو او يو لړ مهمو پرېکړو سره يې خپل کار بشپړ کړ.

غونډه له غرمې مخکې د سهار په نه نيم و بجو د صديق الله رښتيا له خوا د قرآن کريم د څو مبارکو آيتونو په تلاوت سره پيل شوه ، چې ورپسې د هېواد ملي س� �ود و غږول شو او له هغه وروسته رئيسه هيئت ، چې استاد نصرالله حافظ،  استاد محمد صابر خوېشکی، ښاغلی پوهنمل غ� �ام نبي فراهي، محترم حاجي عزيزالرحمن، محترم پوهاند رسول امين او محترمه انجنير راضيه نعيمي وو ، په خپلو ځايونو کښېناستل. له دې وروسته په ترتيب سره د غونډې پرانيستونکې وينا، د ژباړې په هکله علمي مقالې، درنو ژباړونکو ته مډالونه ، د افغان کلتوري ټولنو جرګې د وېب پاڼې پرانيستنه، د شهيد مصور د کلتوري بنسټ د کار د پيل اعلان، د ژباړې د مهالنۍ د چاپ اعلان، د جرګې له خوا د ژباړې د درې غوره کتابونو لپاره د جايزو اعلان، د دېرشو په شاوخوا عنوانونو د کتابونو د چاپ ژمنه، د ژباړې استراتيژي، د کاري ګروپونو کار ، د ژباړې د کمېټې جوړېدل او نور رنګارنګ پروګرامونه يو پر بل پسې تر سره شول.

د غونډې لنډ راپور
په پيل ښاغلي ډاکتر محمد اب� �اهيم شينواري د پرانيستونکې وينا په ترڅ کې  د سمينار ګډونوالو ته  ښه راغلاست ووايه. ښاغلي ډاکتر محمد اب� �اهيم شينواري زياته کړه ، چې ژباړه د ملتونو، فکرونو او تمدنونو د يووالي وسيله او د نړۍ د مختلفو وګړو تر منځ کلتوري اړيکې سره شريکوي.
نوموړي د خپلو خب� �و په لړ کې اضافه کړه ، چې د افغانستان معاصر تاريخ کې د ژباړې اهميت له بل هر وخت څخه احساس  کيږي ، ځکه چې په دې هکله د يوې اغېزمنې استراتيژۍ او موثرو عملي ګامونو د نشتوالي له کبله  ۷۰ ميليونه پښتانه له علمي څېړنو او ادبي شهکارونو څخه محروم دي ، چې بايد وروسته له دې داسې نه وي بلکي دغه لويه نقيصه جبران شي.
شينواري صاحب همدارنګه د خپلو خبرو په ترڅ کې د پښتو او د ژباړې د اړتيا سمينار د يوه ورځني کار اجنډا شرح او له هغو ادارو او اشخاصو يې مننه وکړه ، چې په دې لار کې يې زحمت وېستلی او ونډه يې اخېستې ده چې په دې لړ کې د عزيزي بانک، ودان موسسه، خوست والي ،  اسرار کريمزي، محبوب الله محبوب، قلم ټولنې او داسې نورو اشخاصو او موسساتو نومونه د يادولو وړ دي چې خپلې مالي، فرهنګي، اداري، تخنيکي او هر اړخيزې مرستې يې په دې لاره کې کړي دي.
د سمينار دويم ويناوال د اطلاعاتو او کلتور د وزارت مرستيال ښاغلي پوهنمل غلام نبي فراهي و،  چې هغه هم د خپل وزارت له لوري د ژباړې له بهير سره د بشپړ ملاتړ اعلان وکړ او ويې ويل چې سږ کال به دغه وزارت د دوو څخه تر درې عنوانه داسې کتابونو د ژباړې او چاپ لګښتونه مني چې د افغان کلتوري ټولنو جرګه يې نوموړي وزارت ته وړانديز وکړي. همدارنګه د اطلاعاتو او کلتور وزارت به د دې کال په پای کې هغه بهترين ژباړل شوي اثر ته يوه غوره جايزه ورکوي،  چې د جرګې د ټاکلې کم ېټې له خوا ورته معرفي شي. ښاغلي فراهي په خپل شخصي لګښت هم د يوه اثر د چاپ لګښت  پر غاړه واخېست .

مقالې او ويناوال:
د سم ينار په لړ کې د ژباړې په هکله دغه لاندې علمي مقالې او ويناوې واورول شوې:
• د ژباړې په اړه مقدماتي بحث       د نورالحبيب نثار مقاله
• ژباړه يوه ديني او ملي اړتيا         د محمد حسن حقيار مقاله
• تړلې ټولنه، ژباړه او پرانستې ټولنه   د عبدالغفور لېوال مقاله
• ماشيني ژباړه                         د اسرار ک� �يمزي پرېزنټېشن
• د ژباړې لارښود                     د اسدالله غضنفر وينا
• د ژباړې است� �اتېژي                    د ډاکتر محمد اکبر اکبر پرېزنټېشن
• د نانسي اېچ دوپرې ژوندليک او پيغام       د عبدالجبار څپاند له خوا
• ابو محمد هاشم سرواني  لومړنی پښتون ژباړن    د استاد حبيب الله رفيع � �يکنه
• د ډاکتر خوشحال روهي وينا
• د پوهاند رسول امین وينا
• د علم ګل سحر وينا
• د انجنير احمد � �اه احمدزي وينا
• د استاد محمد آصف صميم وينا
• د ډاکتر پښتونيار وينا
• د استاد احمد شاه زغم وينا
• د استاد اڅک وينا

په سيمينار کې د استاد سعدالدين شپون ، ډاکتر خوشال روهي ، ښاغلي هميم جلا� �زي او ښاغلي نبي صلاحي مقالې هم په پام کې وې ، خو د وخت د کمي له امله له لوستو څخه پاتې شوې .

مډالونه او ستاينليکونه
لومړی د مشهور نارويژي افغان پوه ګيورګ مورګنسترن په نوم د(  افغان کلتور  ژباړن ) د سرو زرو مډال د امريکا او سېدونکې آغلې نانسي اېچ دوپرې ته  د هغو کلتوري خدتونو له کبله ورکړ شو ، چې د افغانستان لپاره ېې د خپل متوفی خاوند سره په ګډه تر سره کړي او اوس هم په دې لاره کې هڅې کوي. څرنګه ، چې د اغلې ننسي دوپرې پښه ماته شوې وه مډال د هغې استازې حسينه شېرجان ته استاد نصرالله حافظ په لاس  ورکړ شو.
دويم مډال د لومړني افغان ژباړن  ابو محمد هاشم سرواني په نوم د ( غوره ژباړن ) د سرو زرو مډال نامتو افغان ليکوال او ژباړن ښاغلي محمد زبير شفيقي ته د سعودي عربستان د سفارت دسلاکار ابراهيم سعيد الحازمي په لاس ورکړ شو . نوموړي د عربستان د سفارت له خوا د قران پاک يو ځانګړی ډېر باارزښته سېټ هم ښاغلي شفيقي ته ډالۍ کړ . ښاغلی شفيقي اوسمهال  د وېسا د ورځپاڼې د مسوول مدير په توګه دنده تر س� �ه  کوي او تر 30 عنوانو زيات آثار يې له بهرنيو ژبو څخه پښتو ته را ژباړلي ، چې خورا مهمه  لړۍ  يې د نسيم حجازي ناولونه دي ، چې خورا زيات مينه وال او لوستونکي ځان ته راکښلي دي .

مرستې او ژمنې:
استاد محمد اسماعيل يون د هغو کسانو او موسساتو نومونه په لاندې ډول اعلان کړل چې د ژباړې په بهير کې پښتو ته د را ژباړل � �وو کتابونو د چاپ ژمنه کوي:
• داود شينواری                                   يو عنوان کتاب
• يما کرزی                                            يو عنوان کتاب
• د اطلاعاتو او کلتور وز� �ات          درې عنوانه کتابونه
• غلام نبي فراهي                                  يو عنوان کتاب
� � شاه محمود مياخېل                           يو عنوان کتاب
• ميرويس ياسيني                                يو عنوان کتاب
• عارف نو� �زی                                      يو عنوان کتاب
• عبدالله لغم انی                                   يو عنوان کتاب
• علی اکبر ژوندی                               يو عنوان کتاب
• فاروق و� �دګ                                     يو عنوان کتاب
• احسان الله کامه وا� �                         دوه عنوانه کتابونه
• ډاکتر محمد اکرم خپلواک              درې عنوانه کتابونه
• حاجي محمد ظاهر قدير                  څلور عنوانه کتابونه
• ډاکتر ابراهيم شينوا� �ی                    يو عنوان کتاب
• نجيب الله امرخېل                             يو عنوان کتاب
• محمد اسماعيل یون                       يو عنوان کتاب
• انجنير احمد شاه احم دزی                يو عنوان کتاب
• عبدالجبار نعيمي                              درې عنوانه کتابونه
• په جرمني کې د افغانستان د کلتوري ودې ټولنه به هر کال پنځه هغه کتابونه چاپوي چې د افغان کلتوري ټولنو د جرګې په نوښت به ژباړل شوي وي.

د نغدي جايزو اعلان :
د افغان کلتوري ټولنو جرګه او پښتو مرکه په پام کې لري چې د ۱۳۸۶ هجري لمريز کال دريو هغو غوره ژباړل شوو کتابونو ته نغدي جايزې ورکړي چې چاپ شوي وي، د ژباړې کمېټه يې د نغدي جايزو وړ وګڼي او سږ کال ژباړل شوي وي:
لومړۍ جايزه: ۳۵۰۰۰ افغانۍ
دوهمه جايزه: ۲۵۰۰۰ افغانۍ
درېيمه جايزه: ۱۵۰۰۰ افغانۍ
د دې امکان هم شته ، چې د مالي امکاناتو د زياتېدو په صورت کې د دې جايزو مب� �غ له ياد شوي رقم څخه نور هم لوړ شي.

د ژباړې د انستيتوت وړانديز:
ښاغلي ډاکتر محمد اکبر اکبر د خپلې م� �الې د وړاندې کولو په لړ کې د پښتو ژباړې د يوه داسې انستيتوت د جوړېدو وړانديز وکړ ، چې د ژباړې په نړيوالو معيا� �ونو برابر او همېشنی شکل ولري چې د سمينار د ګډونوالو له مثبت غبرګون سره مخ شو. ښاغلي ډاکتر اکبر زياته کړه چې که دغه انستيتوت جوړيږي نو نوموړی حاضر دی چې ۳۰۰۰ امريکايي ډالر نغدي مرسته ورسره وکړي چې ښاغلي پوهاند رسول امين هم له نوموړي انستيتوت سره د خپلې مرستې اعلان وکړ او ويې ويل چې هغه به ۳۰۵۰ امريکايي ډالره له دغه انستتيوت سره د هغه د جوړېدو په صورت کې مرسته کوي.

د جرګې د وېب پاڼې، ژباړې د مهالنۍ او مصور بنسټ پ� �انيستنه:
 د سمينار په لړ کې د افغان کلتوري ټولنو د جرګې وېب پاڼه رسماً پرانيستل شوه ، چې د هېواد د ځوان کم پيوټرپوه ښاغلي اسرار کريمزي په هڅو رامنځته او ډول ډول کلتوري توکي به و لري. مينه وال کولای شي چې د لاندې � �درس له لارې هغه ته لاس رسي پيدا کړي البته اوس مهال تر کار لاندې ده:
www.garga.net
www.garga.org
همدارنګه د ژباړې د ېوې مهالنۍ د جوړېدو او چاپ اعلان هم وشو چې په نږدې راتلونکي کې به د جرګې له خوا چاپ شي.
په همدې توګه د شهيد مصور دخپرندويه  بنسټ پرانستنه هم و شوه او رسما يې په کار پيل وکړ چې د ماشومانو د ادب لپاره به کارکوي او نوموړی بنسټ د همدغه شهيد د کورنۍ او د هغه د فرهنګپال ورور ډاکتر محمد اکرم خپلواک له لوري د شل زره امريکايي ډالرو په پانګې سره پيل شو چې د افغان کلتوري ټولنو له جرګې سره يې کړې ده. د پرانيستنې وينا يې د ښاغلي علم سحر له خوا د سمينار ګډونوالو ته واورول شوه.

ګډ کار او کاري ګروپونه:
د سمينار کار له غرمې وروسته هم ادامه پيدا کړه او د ژباړې د استراتېژۍ د رامنځته کولو په موخه د غون� �ې ګډونوال په ۸ ګروپونو تقسيم او په هغه طرح يې خپل نظريات څرګند کړل چې ښاغلي ډاکتر محمد اکبر اکبر وړاندې کړې وه له دغو  وړانديزونو څخه يې به  د وړاندې شوې  استراتيژۍ په بډاينه کې  کار واخېستل شي.

د ژباړې د کمېټې ت� �کيل:
د ژباړې د يوه ورځني کار په ترځ کې د ژباړې د يوې کمېټې د تشکيل اعلان وشو ، چې نوموړې کمېټه به د ژباړې چارې څ اري او په دې هکله به د جرګې د نورو غړو سره د مشورو او ګډ کار له لارې ټول هغه اړوند کارونه پر مخ بيايي ، چې د پښتو ژبې په ژباړه پورې تړلي وي. بايد وويل شي چې د دې کمېټې غړيتوب په خپله خوښه دی او کېدای شي چې په راتلونکي کې يې شمېره نوره هم زياته شي.

د سمينار پای او دعا:
سمينار د هېواد د مشهور شاعر ښاغلي پيرمحمد کاروان په دې دعايه جمله پای ته ورسېد ، چې: پښتو زموږ مور ده، په موږ حق لري، خدای دې زموږ دغه مور په عزت لري او لوی خدای دې زموږ په وطن کې هر اړخيزه سوله او امن راولي. آمين