لیکوال: مایکل ریورو
ژباړونکی: ایمل یوسفزی
دا په کتابونو کې یو زوړ چل دی،چې د روم پخوانی دورې ته ورګرځې، د هغه دښمن پیدا کول کوم ته چې اړتیا لرﺉ.
په ۷۰ مخزیږیزد کې ، یو ډیر لیوال وړوکې سیاستوال چې بی حده شتمن کس هم وه مارکوس لیسینیوس کراسوس نومیده ، ده غوښتل چې د روم واګې په لاس کې واخلي ، ددې لپاره چې یو لڼده ایده درکړم چې دی څه ډول سړی وه، هغه ته په لومړی ځل د اورمړکونې د سیستم د پنځونکې امتیاز هم ورکول کیږي. مګرده هر ډول اورنه نه مړه کول، دده د اورمړکونې غلامان به هغه ځایونه ته تلل چې اور به پکښې لیړیدلی وه، د اور مړ کولو په بدل کې به یي د کور مالک ته وړاندیز وکړ، چې کور ورباندې خرځ کړي او کور به یی ترینه په ډیر نا څیز رقم اخیستلو. که چیرته د کور څیښتن به دې ته تیار شو چې کور وپلورې نو کراسوس به خپلو غلامانو ته امر وکړ، چې اور مړ کړي، او که چیرته د کور څیښتن به انکار وکړ، نو کراسوس به خپلو غلامانو ته اجازه نه ورکوله، چې اور دې مړ کړي او کور به سوزیدو، تر څو به چې ایره شو. ددغه چل به کارولو سره، کراسوس په روم کې تر ټولو لوی شتمن کس شو،او د خپلې شتمني یوه برخه یی د ژول سزار سره د مرستې کولو په خاطر ځانګړې کړي وه ،چې هغه د سیسرو په وړاندې وهڅوي.
په ۷۰ مخزیږیدیز کې روم لا یو جمهوریت و، چې د واکدارانو د حدود او صلاحیتونو په اړه يي ډیر سخت قوانین ایښې وه ،چې دوی څه باید وکړي او څه باید ونه کړي، مګر کراسوس د خپل ځانې قدرت د حاصلولو لپاره ددغه ډول قوانینو د پایښت لپاره هیڅ شي ته ارزښت نه ورکاوه، او دی ددې لپاره چې ډیر زیات قدرت لاسته راوړي، یو پلان يې جوړ کړ. 
کراسوس د سپارت تاکوس له بغاوت څخه ، چې د غلامانو مشر وه ګټه پورته کړه ، کراسوس په دې ډول سره غوښتل چې ترهګري د روم زړه ته وغزوی، سپارت تاکوس د کراسوس عسکرو ته لا وختي ماته ورکړې وه، خو سپارت تاکوس هیڅکله نه غوښتل چې په روم باندې حمله وکړې ځکه هغه پوهیده چې دا کار د ځان وژنې سره برابر دی. سپار تاکوس او د هغه ملګرو د روم له امپراطورۍ سره هیڅ ډول دښمنی نه درولوده ، دوی یوازې غوښتل چې په ایټالیا کې له خپلو پخوانیو مالکانو څخه په کافې اندازه شتمني لوټ کړی ، تر څو دوی وکولای شي په دغو پیسو سره عسکري بیړی په کرایه ونیسي او خپلواکي لاسته راوړي.
د سپارت تاکوس تښتیدل په بیړیو کې د کراسوس ورستنۍ غوښتنه وه ، خو هغه یو مطمّن دوښمن ته اړتیا درولوده ،چې د هغه په واسطه وکولای شي چې، روم د ویرې په ګرداب کې واچوي، ترڅو په دې ډول سره خپلې سیاسي موخو ته ورسیږي. کراسوس بیړویو ته رشوت ورکړ،چې سپارت تاکوس ته اجازه ورنکړي، چې په دغو بیړیو کې ولاړ شي، بیا یی د روم دوه لیواګانې په دوه داسې حساسو ځایونو کې ځای پر ځای کړې، چې سپار تاکوس ته بله هیڅ لاره پاتې نه شی پرته له دې، چې په روم باندې یرغل وکړي. د غلامانو له دغې ډارونکي لښکر څخه په روم کې ویره خپره شوې وه ، او روم کراسوس ته واک ورکړ، چې د سپارتاکوس د لښکر مخه ونیسي او له منیځه یی یوسي. کراسو س دا کار په ډیر مهارت سره سرته ورساوه او سپارت تاکوس ته یی ماتې ورکړه، په دې ډول سره کراسوس د راتلونکو کلونو لپاره د روم د کونسل په توګه وټاکل شو. 
ددغه مانور په سرته رسولو سره رومیانو خپل جمهوری حکومت له لاسه ورکړ. له دې کار څخه وروسته ډیر ژر (تریومویریات) د واک درې کسیزه ډله جوړه شوه، ددغې ډلې غړي، کراسوس، پامپي او ژول سزار ول.ددې نه وروسته بیا د روم امپراطوران مینځته راغلل. د جمهوريت په بدلولو کې وغولیدل او د امپراطورۍ حاکمیت یی ومانه. د ژول سزار سیاسي مخالف ،سیسرو وه، هغه سره ددې چې په ادبیاتو کې یی ښې لاسته راوړنې درلودې ، د ژول سزار په واړاندې یی پخپل کماپاین کې له ورته لوبې څخه کار واخیست، ده ادعا وکړه چې ،روم د کورنې پراخه ښې اړخې ډلې په لاس دیوې دسیسې قرباني کیدونکی دی، په کوم کې چې دددولت لپاره د قانوني حدودو د جوړولو هڅه، د یوه شکمن عمل په توګه ګڼل کیده. سیسرو ددې لپاره چې رومیان ته وښایي چې روم ډیر نا امنه دی، ځینې شوکمار یی وګمارل او ورته یی وویل چې، څومره مو په وس کې وي، هماغومره روم نا امنه کړﺉ. سیسرو له رومیانو سره په خپل کمپاین کې ژمنه وکړه ،چې که چیرته دی کامیاب شو او یو ځانګړی ځواک ده ته ورکړل شو، نو ډیر ژر به دغه لوټمار له ښاره ورک کړي.
د کوم شي خوب چې سیسرو لیدلی وه ، آدلوف هیټلر یی په پلی کولو کې بریالی شو. د جرمني د چانسلر په توګه هیټلر هم د کراسوس په څیر نه غوښتل چې، یوازې دې ده سره هماغه قدرت وې، کوم چې د جرمنې د قانون لخوا ورته ورکړای شوې وه. د سیسرو د لوټمارانو په خلاف د هیټلر ټګان په اسانۍ سره پیژندل کیدل. دوی ټولو نصواري کمیسونه اغوستل، خو ددوی کړنې له رومي لوټمارانو څخه بیلې نه وې، دوی ودانیو ته ته اورونه ورته کول، خلک یی وهل او ډبول، او څومره یی چې له وسې کیدل ،هماغومره ستونزې یی خلکوته پیداکولې. په همدې وخت کې هیټلر خلکو ته په خپلو ویناوو کې ژمنې ورکولې چې دی به ډیر ژر دغو ستونزو ته د پای ټکی کیږدی، که چیرته ده خورا زیات واک ورکړل شي.
جرمنان مجبور شول چې له جمهوری نظام څخه تېر شي او د خپل ستر ټول واک قدرت ومني.د هیټلر عسکرو چې پولندي عسکري جامې یی په غاړه وې په ګیلوتز کې یې د راډیو په ستیشن برید وکړ او وروسته په درغو داسې ادعا وکړه، چې دغه برید پولنډیانو تر سره کړی دی، او په دې ډول سره جرمنې د دویمي نړیوالې جګړې لومې ته ور وغورځاوه.
په دولتي ښوونزیو کې دا هیڅکله نه ویل کیږي ، مګر دولتونه ددې لپاره چې خپلې اجنډاوې په عام ولس وپلورې په دسیسو ملا تړي. رومیانو ددې لپاره امپراطوري و نه منله ،چې دوی غوښتله او جرمنانو ددې لپاره هیټلر ونه مانه، چې هغه یی غوښته ، بلکې د هغه تهدید امله چې په ډیر مهارت سره طرح شوی او دوی بله لار نه درولوده پرته له دې چې دغه حکومتونه ومني. زموږ حکومت هم له دغو دسیسو نه ددې لپاره کار اخلي چې راته وښایي چې موږ خلک بله هیڅ لار نه لرو پرته له هغې لارې څخه چې حکومت یی راښایي.
په کال ۱۸۹۸ کې د جوزیف پولیتزر د نیویارک نړی او د ولیم رادولف د نیویارک ژورنال نشریو ادعا وکړه، چې امریکا په کیوبا کې لاسوهنه کوي. داسې ویل کیږی چې herast یوه انځورګر((photographer کیوبا ته ولیږه، چې د هسپانې سره له کیدونکې جګړې څخه تصویرونه واخلي. کله چې انځورګر له Hearst څخه پوښتنه وکړه له کومې جګړې څخه ، داسې ویل کیږي چې Hearst, په ځواب کې ورته وویل” انځورونه ته واخله او جګره به زه تیاره کړم” هیرست پخپلو خبرو کې ریښتینی وه ، دده ورځپاڼې داسې خبرونه خپاره کړه ،چې په هغو کې داسې ښودل شوی وو، چې په کیوبایانو باندې ډیر ظلمونه راوان دی، چې وروسته دغه خبرونه ټول دروغ ثابت شول او جعلی وو.
په کال ۱۸۹۸ د فبروری په ۱۵ مه شپه، د امریکا د متحده ایالتونو یوه بحری بیړی چې، د هوانا په بندر کې دخپلو ملی منافو د ساتنې په موخه ولاړه وه ، ډیره سخته چاودنه پکې وشوه. کپتان سیګبي د بیړی قومندان له ټولو وغوښتل ،تر څو چې د چاودنې لامل د یوې جدې څیړنې په پایله کې نه وې ثابت شوي او دا نه و ي په ډاګه شوي، چې دا حمله ددښمن لخوا تر سره شوې ، تر هغې دې په دې هکله باید څوګ تورن نه شي. په کپتان سیګبي په رسنیوکې تور ولګیده ،چې له حقیقته سترګې پټوي. د اتلانتیک میاشتنی په ډیره بیړه څرګنده کړه ،چې دغه انګیرنه چې د چاودنې لامل پرته د هسپانې د قصدي عمل څخه بل هر څه کیدلی شي د ا حتمال د قانون سره په ټکر کې دی.
د (Remember the Maine)بیړی په یاد ولرﺉ تر شعار لاندې، امرکایانو له هسپانویانو سره جګره پیل کړه، بلاخره فلیپین کې بریالي شول(او هاوایی یی هم ورسره یوځای کړه).
په ۱۹۷۵یم کې د ارمیرل هامن ریکوورپه مشرۍ یو څیړنه تر سره شوه چې په هغه کې هغه مالومات وڅیړل ،چې د ۱۹۱۱ کال د بیړۍ د پاتې شویو وسپنو د ازموینې څخه لاسته راغلې وو، دا ثابته کړه چې په دغه چاودنه کې ، له بهر څخه د حملې هیڅ ډول نښې نه لیدل کیږي، قوی دلیل یی کیدای شي چې د زغالو په زیرمتون کې د زغالود چاودنې له امله وي، چې په بې غورۍ سره د بیړۍ د وسلو ډیپو سره نږدی ځای پر ځای شوی وي. د کپتان سیګبی احتیاط په دې اړه په ځای وه.
ولسمشر فرانکلین دیلانو روزولیت هم یوه جګره غوښتله، نوموړي غوښتل ،چې په دغې جګړې سره د هیواد پر خراب اقتصاد پر مخ چې خلک یی ډیر په تشویش کړي وو څادر واچوي. (په ورته وخت کې ده غوښتل چې سوسیالیزم خوا ته مخه وکړی) روزولیت له جرمنې سره ددې لپاره جنګ ته زړه کیده ، چې د هیټلر مخه ونیسي، په اتلانتیک د ډیرو هڅونو برسیره ، د امریکا خلک چې لا اوس هم د خطرناک اقتصاد سره لاس او ګریوان ول ، دجګړې مخالف ول. روزویلت د ناپییلیتوب له امر څخه سر غړونه وکړه ، او امر یی وکړ چې په اتلانتیک کې دې د جرمنې بیړۍ ډوبې شي، مګر هیتلر جګړې ته زړه نه ښه کاوه.
روزویلت غوښتل ،چې یو دښمن ځان ته پیدا کړي،حتې که چیرته امریکا نه هم غوښتل چې په دښمن برید وکړي، نو یو کس خو باید په امریکا باندې د برید مانور تر سره کړي لکه مارکوس لسینوس کراسوس چې سپارت تاکوس دې ته اړ کړ چې په روم حمله وکړی.
د جګړې لپاره هغه وخت لاره پرنیستل شوه ،کله چې جاپان د ایټالیا او جرمنې سره یو درې اړخیزه قرارداد لاسلیک کړ. تولو خواو دا ژمنه وکړه ،چې یو له بل څخه به دفاع کوو.هیتلر د ټولو تحدیدونو سره سره ،نه غوښتل چې له امریکا سره جګړه اعلان کړي، د جګړې کولو لپاره جاپان یو ښه فرصت وه. لومړی کار، چې یی وکړ په جاپان باندې یی د تیلو او د اوسپنې بندیزونه ولږول، او د جاپان له جګړې څخه یی د اسیا په هیوادونو کې ګټې اخیستنې لپاره د یو ښه دلیل په توګه استفاده وکړه. دغه کار جاپان مجبور کړ، چې په اندونیزیا کې د تیلو او طبعو زیرمو له غنی سیمې څخه ګټه پورته کړي. اروپایي نظامي ځواکونه چې له جګړې څخه ستړی شوي ول ، د اقیانوس په هیوادونو کې د امریکا متحد ایالتونه یوازنی ځواک و، چې جاپان په جنوبي اسیا باندې له تیري کولو څخه منعه کړي.
روزولت له سان دیاګو څخه پیرل هاربر په لور د بحري بیړیو په خوځولو سره په جاپاني بیړیو حمله وکړه ، چې ده په دې دول سره غوښتل، چې خپله امپراطوری د جنوبی سیمو زیرمو خواته وغزوي. روزولت جاپان ته داسې کلکه ضربه ورکړه لکه څنګه ،چې کراسوس سپارت تاکوس ته ورکړه. جاپان تیلو ته اړتیا درلوده، نو ځکه دوی دې ته اړ ول ،چې په اندونیزیا تیری وکړي، ددې کار لپار دوی لومړی باید د امریکا د پیرل هاربر د بیړیو تهدید له مخې لرې کړای وای، دوی پرته له دې چې په پیرل هاربر برید وکړی بله کومه لاره نه درلوده. روزولت غوښتل، چې د امریکایانو غوسه او کرکه ، څومری چې امکان لري راوپاروي، نو ده غوښتل چې د جاپانیانو حمله تر کومه ،چې امکان لري خونړۍ وي، دا د هغې حملې په څیر، چې جاپانیانو پر روسانو وکړه، یوه غلچکې حمله وه. له هماغې لحظې نه تر د پیرل هاربر باندې د حملې پورې روزولت او ملګرویې دا وپتیله ،چې د جنګ دوه قومندانان ، جنرال کیمل او شارت ته باید د جاپانیانو د بیړیو ځای او هدف د مالوماتو ورکولو څخه ډډه وشي اوڅومره چې امکان لري دوی دې په دې هکله په تیاره کې وساتل شي او سم مالومات دې نه ورکول کیږي، وروسته بیا دوی د حملی کولو په خاطر تورن شول.(په دې وروستیوکې کانګریس داوړه قومندانان بی ګناه اعلان کړل او پس له مرګه یی دوی ته بیرته خپلې رتبې ورکړې).
د اردو بورد په هماغه وخت کې دا ومندله او د افشا شویو اسنادونو له مخې تصدیق شوه چې واشنګتن ډی سي په دې پوهیده چې حمله کیدونکې ده، اودوی په دې هم پوهیدل چې د جاپانیانو بیړی چیرته دي او په کوم لور روانې دي.
د نومبر په ۲۹مه د امریکا د دفاع وزیر د یونایټد پریس خبریال جوی لیب ته د حملې د وخت او ځای په اړه یو پیغام وښود.همدارنګه د نیویارک تایمز ۱۲/۸/۴۱په ځاګړې ګنه پیرل هاربر په ۱۳م مخ کې ، یو رپورت خپور کړی وه، چې په کې ویل شوې و، چې امریکایانو ته په پیرل هاربرباندې د برید وخت او ځای لا د مخې مالوم وه. د امریکایانو په وار وار دغه ادعا چې جاپاني بیړیو چې کله د هاوایی پر لور روانې وې ،خپلې رادیویی څپې بندې يي کړې وې درواغ وه. د NSA د ارشیف په هغو مخابراتي کشفیاتو کې، چې لا تر اوسه ساتل شوې دي ، یویی هم د UNCODED د شریا په نامه د جاپاني بیړی پیغام دی ، چې په کې ذکر شوي دي،” د 30.00 N,154.20 موقعیت په لور حرکت به نوموړې ځای ته د دسمبر په 3 مه ورسیږي.”( proceding to a postion 30.00 N, 154.20.expected to arrive at that pointon 3 December).(near HI)
ولسمشر lyndon Johnson هم غوښتل، چې خپلو هغو ملګرو سره په تجارت کې مرسته وکړې کومو چې د وسلو کارخانې او نظامي کمپنۍ درلودې ، او ددې کار لپاره هغه باید په ویتنام کې جګړه پیل کړې وه، ده غوښتل، چې پنتاګون او سي ای آ چې پر کیوبا برید وکړي، او له ټولونه زیات ده غوښتل چې د امریکا خلک دې ته وهڅوي چې له جګړې نه پرته بله هیڅ کومه لاره نشته.
د 1964م د اګوست په 5مه ورځپاڼو په ټوله امریکه کې داسې رپورټونه خپاره کړل چې ، د امریکا د خلکو مخالف ورانکاري، چې د ویتنام په اوبو کې فعالیت کوي په تیره بیاد تونکین په خیلج کې نوي بریدونه ترسره کړي. په رسمي خبرونو کې داسې راغلي وو، چې شمالي ویتنام د سمندر ضد بیړیو پرامریکایي بیړی USS Maddox باندې هغه وخت یو برید تر سره کړ ، کله چې دغه بیړی پر خپل ورځني ځار لګیا وه. حقیقت خو دا وه ،چې د امریکا سمندري بیړی، د جنوبي وییتنام او د لوشن هوایی ځواکونو په شمالي ویتنام کې پر یوه هدف باندې د برید لپاره د استخباراتي مالوماتو په راټولولو لګیاوه ، دغه راز دا هم جوته شوه، چې د جنوبي ویتنام بیړیو د امریکا پر سمندري بیړیو کومه حمله نه وه کړې. کپتان John J.Herrick د ګلف په خلیج کې د تسک فورس قومندان، واشنګټن ډي سي ته بیسیم وکړ چې ، دغه رپورت په بیړی کې د سمندری کاشف د غلط ثبت پایله وه -چې ډیر زیات لیواله کس وه ، په بیړی کې یی د خپلې عملې اوازونه ثبت کړي او په غوسه شوی وه.
لیندي جانسن سره ددې، چې پوهیده، چې دغه رپورت سم نه دی، په هماغه شپه یی په ملی تلویزیون کې په شمالي ویتنام د هوایی بریدونو پلیدل اعلان کړل،”د هغه برید ځوابي برید ،چې هیڅ کله هم نه وه تر سره شوی”.
جورج ایچ ډبلیو بوش هم په عراق کې جګړه غوښتله.ده هم د کراسوس په شان پیسې ډیرې زیاتې غوښیدلې، په ځانګړې توګه د تیلو پیسې. د اوپیک شریکان په دې کې پاتې راغلل، چې په منځني ختیځ کې د تیلو تولید کچه وساتي او د تیلو مارکیت د عراق په تیلو ډک شو، چې تقریبآ د ټولې سیمې ۱/۳مه برخه تیل له عراق څخه راتلل.
جورج بوش ددلپاره، چې د تیلو نرخ له پریوتو او ځان له نور تاوان څخه و ژغوري ،غوښتل یې،چې مارکیټ ته د عراق د تیلو مخه ونیسي،مګر ده هم د روزولت په څیر یو بل اړخ ته اړتیا درلوده ، چې لومړی حرکت ترې شروع کړي.
عراق له ډیر پخوا څخه هیله درلوده ،چې د فارس خلیج ته لاس رسی پیدا کړي، او ځان یی د کویت د شمالي پولې سره په نری تړانګه کې محدود احساسولو. له بلې خوا یی ایران په څنګ کې د حریف په توګه پروت وه. جورج بوش چې د ایران او اعراق د جګړې پر مهال د اعراقې فوځویانو سره ، نظامي مرستې کړې وې ، د April Glaspie له لارې صدام حسین ته یو پیغام واستوه ،چې که عراق د کویت یوه لویه برخه قبضه هم کړي، نو د امریکا متحده ایلات به په کې هیڅ ډول مداخله ونه کړي، صدام په لومه کې ګیر شو او په کویټ یی برید وکړ.
بې له شکه چې د امریکا خلکو به هیڅ کله به نه وای غوښتي، چې د خپلو ځامنو او لورګانو ژوند د تیلو د تولید په خاطر په خطرې کې واچوي.نو بوش یو دسیسه جوړه کړه او عامه اړیکو یو کمپنئ چې د مالي ورکوونکو په پیسو ډیره شتمنه شوې وه ، دغه اداره یوه ډیره صنعتي او یوه دروغجنه اداره وه.
دغې کمپنئ یوه نه هیریدونکې جعلي قیصه جوړه کړه چې ، په امریکا د کویت د سفیر لورپه یو تلویزیون کې راښکاره شوه ، ګویا چې دا یو ه نړسه ده ، او یوه زړه بوګنونکې کیسه یی وکړه ،چې اعراقي فوځیانو د کویت له روغتون څخه هغه ماشین لوټ کړ، چې په هغې کې هغه ماشومان ساتل کیدل کوم چې له مودې مخکې زیږیدل او نوې زیږول شوې ماشومان پر یخه ځمکه واچول تر څو، چې مړه شول. هغه رسینیو چې په دغه دسیسه کې لاس درلوده ، په دې خبره یی سر ونه خوږاوه ،چې له نړسې څخه پوښتنه وکړي ، کله چې عراقي پوځیانو ماشومان په ځمکه واچول ،نو تا بیا وروسته څه وکړل ، تا ولې ماشومان په کمپله او یا په کوم بل شي کې تاو نه کړل ، تر څو د دوی ژوند وژغورې.
د امریکا خلک چې د ماشومانو د ساتنې د ماشین په کیسه سخت په غوسه شوي ول، دبیابان توفان په نامه د عملیاتو ملاتړ یې وکړ، چې وی نشوکړای چې صدام له قدرته وغورځوي، مګر همدومره یی وکړل ،چې ددوه کلونو لپاره مارکیت ته د کویت د تیلو مخه ونیوله، او د عراق د تیلو صادرات یی محدود کړل. خپلو کورنو ته زموږ د ځامنو او لورګانو راستنیدل د سختو او تلپاتو روغتیایی ستونزو سره په ظاهره د تیلو د ګټو په پدل کې کوم غټ قیمت نه وه.
د عراق له جګړې وروسته ، یوه بله جګړه ، په بوسنیاکې کیدونکې وه ، چې د طبعي زیرمو غني سیمي لري . ددې جګړې لپاره هم یوې دسیسې ته ضرورت و، چې پرې د جګړې لپاره د خلکو ملاتړ لاسته راوړي. د فیکرت انځور (کیڼ خواته) چې د اغزن سیم د کټارې له شا نه په ځیر ګوري ددې لپاره وکارول شو چې د نوي پیر شته والی ثابت کړي،” د تمرکز کمپ” د (belson 92) سرلیک ښایي چې ، د نازي ترهګرۍ سره په تړاو ټولې نادودې ددې لپاره انځور شوې وې چې ، نورو هیوادنو ته د امریکايي لښکرو د لیږلو ضرورت په ګوته کړي.
مګر کله، چې یو جرمني ژورناست ترنوپولجي ته، چیرته چې ویل کیده چې د تمرکز کمپ پکې دی لاړ او غوښتل یی ،چې له دغه کمپ څخه یو مستند فلم جوړ کړي، دوی دا ومندله چې دغه انځور جعلي وه. هغه کمپ چې، په ترنوپولجي کې وه ، د تمرکز کمپ نه بلکې د مهاجرینو یو مرکز و. او همدارنګه له دغه ځای نه اغزن سیم هم نه و تاوشوی. کله چې اصلي انځور په ډیر غور سره وازمول شو، دا ثابته شوه چې ، انځور اخیستونکي دا تصویر د کټارې د یوې ماتې شوې برخې نه ایستل شوی و. دا خپله انځور ګر و، چې خپله د خلکو په میځ کې ولاړو، او د مهاجرینو تصویر یی ایستلو.
امریکایان یو ځل بیا وغولول شول، چې دهغه عمل ملاتړ وکړي د کوم چې دوی باید نه وای کړی.
په داسې حال کې، چې ټولو امریکایی ولسمشرانوجګړې، د خپلو شخصي موخو په خاطر کړي دي، مګر هیڅ چا هم د کلنتن په څیر نهایی حد ته نه وې رسولې. په عامه محضرکې د مونیکا لیونسکي دبیان او شاهدۍ سره جوخت، کلنتن په افغانستان او سوډان باندې د کروز مزایلو د ویشتلو امر ورکړ،او تور یی ولګاوه ،چې دوی پاخه او کره سندونه لري ،چې اسامه بن لادین (د افغانانو پخوانی ملګری) هلته کیمایی وسلې جوړوي. د کڼدورو د انځورونو له ازموینو څخه دا جوته شوه ، چې دلته هیڅ ډول وژونکې وسلې موجودې نه وې.
سي آی ای ډاډ ورکړی و، چې دوی د بیالوژیکي وسلو د شته والی لپاره هغه خاوره ازمولې وه، چې ددوی پر مخ ولیدلې وه، او د ازموینې پایله مثبت وه، په داسې حال کې ، چې له برید څخه مخکې په هغه ځای کې هیڅ داسې خلاصه خاوره پرته نه وه.سوډان نړیوالو څارونکو ته بلنه ورکړه چې ، را شي اودعصبي غاز د اثبات لپاره د کارخاني پاتې شونکې وازمایی، مګر کلنټن په دې ټنګار کاوه، چې هلته دغه وسلې موجودې وې. په سودان کې دغه ،د اسپرین د بې ضرره درملو د جوړولو کارخانه وه، چې وروسته بیا ددې کارخاني څیښتن د تاوان غوښتلو دعوه وکړه.
په افغانستان کې هغه سیمه چې د کروز توغندې برید پرې شوی وه، وروسته څیړنو وښودله ، چې دا یو جومات وه. 
په عین حال کې په کوسو و kosovo د عامه وژنې او تیریو په اړه خبرونه په میډیا کې خپریدل(ددې لپاره چې په سودان کې د امریکا د شرمیدلو نه د خلکو پام واړوي) لکه زیړ رنګې او احساساتي خبرونه ول چې ، په کیوبا کې د د خیالي تیریو او ظلمونو په اړه د william Randoph Hearst’s خیالي خبرونو ته ورته وو ،چې کاملآر بې بنسټه او غلط ول، اوپه دې ډول سره دامریکا خلک یوځل بیا وغولیدل. پورته انځور چې په کې د سلوبودان ملاسویچ دعام وګړیو وژل انځور شوی ، د امریکا په ټولو انځوریزو شبکو کې ښودل شوی وه.
لکه په جرمني کې د هیټلر تر مشرۍ لاندې، زموږ په هیواد کې هم داسې پیښې شته دي چې، د خلکو په زړونو کې یې سختې خطرناکه ویرې او وحشتونه اچولي دي ، د سارې په توګه د نیویارک د تجارتي مرکز New York world Trade Center الوزول، د OK city federal building, د اوکې ښار د فدرالي ودانۍ او د المپیک پارک بم ایښودنه، Olympic Park bomb (په ډیر مهارت سره طرح شوي وو، چې د TWA د اتو سوو وژولو په هکله د شاهدانو نه د میډیا پام واړوي) رسینۍ په دې برخه کې ډیرې چټکې دي ، چې ددغه ډول پیښو پړه پر بنسټپالو ورواچوي، “برعکس، پراخه ښې اړخې توطيه ”دا دښمنان زموږ په منیځ کې دي ، او د هیټلر او سیسرو له دروغ ویلو څخه هیڅ توپیر نه لري.
مګر په یوه نږدي ازموینه کې لکه “کورنۍ ترهګري” داسې ښایی چې ، پیښې لکه څنګه چې باید وي ، هسې نه پیښیږي. ایف بی ای، د اماد سلام په نامه ،په نړیوال تجارتي مرکز کې یو خبرلوڅ درلوده، ده ایف بي ای ته خبر ورکړ او غوښتل یی، چې دابمونه ، خنثی کړي، ایف بی آی ورته د نه ځواب ورکړو. د ایلوهیم ښار، په اصطلاح د سپینو جدایي غوښتونکو مرکز،د ټایم مک ویګ د تفریح کولو ښار، د اوکې ښار د چاودنې څخه څو اونۍ مخکې د ایف بي ای د یو خبر لوڅ لخوا تاسیس شوی او چلول کیده. او هیڅ چاهم دا روښانه نه کړه چې د چاودنې نه دوه اونۍ مخکې .دغه دویم رایډر ترک په دغه مخفي کمپ کې ،چې د ایلوهیم ښار په نیمايي لاره کې د اوکلاهوما ښار په لور پروت دی ، څه کول .
نن موږ لکه د کراسوس د وخت د رومیانو ، او د هیټلر د واکنۍ لاندې د جرمنانو په څیر ، ګواښول کیږو چې ، یو ډیر ډارونکۍ دښمن مو تهدیدوي، دا یو سخت زړی،پټ، په هر ځای کې حضور لرونکی، او له خطره بچ دښمن دی، او دا به تر هغو له مینځه لاړ نشي ، څو پورې چې زموږ حکومت د حقوقو په نامه یو زوړ او احمقانه قانون له پښو رانیولی وي.
لکه د روم او جرمني په څیر ، حکومت خلکو ته دا بهانه وړاندې کوي چې ، ددې لپاره چې بحران له مینځه لاړشي، خپل قدرت او واک ته باید پراختیا ورکړل شي. اګرچې د کاسیو دساعت بمونه د کمرې له مخې نه تیریدلی شي، او په لوړ اواز غږیدونکو ته ځان رسولی شي، ډارونکي او قوي اخطارونه راکولی شي، نو دا به یوه مشروع پوښتنه وي، چې وپوښتل شي، چې دغه بحران څومر ریښتونی دی ،او زموږ د خپلو رهبرانو په لاس به د دسیسو قیمت څومره وي؟
او که غولیدلی کسان دي چې د سیسرو لخوا ورته کاسیو ساعتونه او جعلي بمونه ورکړل شوي دي ، او یا هم ورته د هیټلر لخوا نصوراي کمیسونه ورکړل شوي چې وای غوندي.
ایا امریکا په دننه کې تروریزم په ریښتیا هم له بهر څخه راغلی دی؟ او که ټولې جوړې شوې ډرامې دی؟، چې امریکان دې ته قانع کړي ، چې دوی بله هیڅ لار نلري ، پرته له دې چې جمهوریت له لاسه ورکړي او د ځان غوښتونکو امپراطورانو حاکمیت ومني او یا یو نوی هیټلر ته غاړه کیښږدي؟
د غه ترهګریز اعمال چې په اصطلاح د ترهګرو لخوا ترسره کیږي، اود بدلون د راوستلو لپاره د خلکو ملاتړ له لاسه ورکوي ، دلته باید وویل شي ،چې په حقیقت کې هیڅ ترهګیز اعمال نشته،او دا ټولې ،جوړې شوې پیښې دي چې هغه ډلې پرې تورنې کړي ،چې غواړي ، اوسني حاکم وضعیت ته بدلون ورکړي.
یو ځلې چې یی له لاسه ورکړو،رومیانو بیا هیڅکله هم جمهوریت لاسته رانه وړه، همدارنګه جرمنانو هم چې یو ځلې جمهوریت له لاسه ورکړو، بیایی هیڅلکه هم لاسته رانه وړه. په داړو قضیو کې ، ملت کاملآ مات شوی و، تر هغې چې خلکو بیرته خپلواکي تر لاسه کړه.
هغه وخت په یاد ولرﺉ ، کله چې کراسوس درته وایي چې سپارت تاکوس راروان دی.
هغه وخت په یاد ولرﺉ ، کله چې ټګان په کوڅو کې داسې چلند کوي، چې د خلکو زړونو کې ویره راوپاروي.
هغه وخت په یاد ولرﺉ ، کله چې ریخستاک سوزونې کوي
هغه وخت په یاد ولرﺉ ، کله چې ولسمشرد عامه وژنې د وسلو په اړه تاسو ته دروغ وايي.
