ایچ ای ÙˆÛŒ یا (Human immunodeficiency virus) یو نوع ویروس یا میکروب دی Ú†ÛŒ ايډز Ù…Ù†Ú ØªÙ‡ راوړي ØŒ Ù„Ú©Ù‡ Ú…Ù†Ú©Ù‡ Ú†ÙŠ يي د نوم څخه معلومه ده دا ويروس د بدن د Ø¯ÙØ§Ø¹ÙŠ Ø³ÙŠØ³ØªÙ… د منÚÙ‡ ÙˆÚ“ÙŠ نو په دي صورت Ú©ÛŒ بدن نشی کولای Ú†ÛŒ د کوم میکروب یا ویروس سره مبارزه وکړی، نو د مرگ سبب کیږي. ايډز د لومړي ÚÙ„ لپاره په ١٩٨١ Ù… کال Ú©ÙŠ وپيژندل شو، بيا د زياتو څيړنو وروسته HIV ويروس په ١٩٨٥ Ù… کال Ú©ÙŠ د يوي معايني په واسطه ثابت شو.
HIV د ایدز (AIDS) سبب کیږی.
HIV دلاندی دری مهم عاملونو څخه Ù…Ù†Ú ØªÙ‡ راÚÙŠ:
1)د مخدره موادو ترزیق او مشترک سورنج Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ کول
2)جنسی رابطÛ
3)هغه مور چی ماشوم ولری او په دی ویروس اخته شی نو د هغی څخه د هغی ماشوم ته انتقالیږی.
هغه خلک چی په ایډز یا HIV infection باندی اخته وی که بل چا ته وینه ورکړی نو هغه هم په دی میکروب اخته کوی.
HIV یا AIDS باندی اخته شویو کسانو سره تماس:
* په دی مرض اخته شویو کسانو سره خبری کول ØŒ لاس ورکول ØŒ بغل Ú©ÛŒ نیول ØŒ په یو گیلاس اوبه Ú…Ú©Ù„ ØŒ یوزای Ú‰ÙˆÚ‰Û Ø®ÙˆÚ“Ù„ او د Ù‡ØºÙˆÛ Ø¯ لباس اغوستل هیڅ کوم باک نلریÙ
* په پرنجی یا عطسه کولو HIV یا AIDS نه انتقالیږیÙ
* د ØØ´Ø±Ø§ØªÙˆ په چیچلو سره هم دا میکروب نه انتقالیږیÙ
د HIV یا AIDS څخه مخنیوی:
په دی مرض اخته شوی کسان ترډیر وخته ØµØØªÙ…نده ÙˆÛŒ او پدی نه پوهیږی Ú†ÛŒ کومه مریضی لری او زیاتره وخت په همدی علت خپل ژوند تر لاسه ورکوی او یا هم دا میکروب یی په بدن Ú©ÛŒ ډیر پرمختگ Ú©ÙˆÛŒ.
نو ددی میکروب د مخنیوی ÚšÙ‡ لاره د پاسینیو ذکر شویوشیانو څخه په Ú©Ù„Ú©Ù‡ ÚØ§Ù† ساتل دیÙ
په نويو څيړنو کي يو نوع واکسين چي ويل کيږي دا مرض د منڅه وړي هم جوړ شوي دي اما دا چي کومه ښه نتيجه به ولري او که نه معلومه نه ده.