دکالدانی یالشمانیاتاریچه

دکندهارولایت دملاریااولشمانیادکنټرول دپروګرام مسؤل
نیټه : ۵دزمری ۱۳۹۱دپنجشنبی ورځ

کالدانه یو ډیره پخوانی ناروغی ده او د ثبت شویو معلوماتو له مخی انسانان تقریبآ ۱۰۰۰ کاله دمخه هم د کالدانی سره اشنا ول ,د پیرو او ایکوادور څخه لومړی قرن پوری مربوطی مجسمی چی د جلدی لیژن نښی لری
 Ø¯ نولسمی پیړی په پیل Ú©ÛŒ Cunningham, Borovsky, Leishman Donovan, Wright, Lindenberg او Vianna هر یو په جدا جدا توګه هغه پرازیټ Ú†ÛŒ د کالدانی د ناروغی لامل ګرځی مشخص Ú©Ú“Ù„ Ú†ÛŒ بیا د Ronald Ross له لوری په کالدانه ونمول شو
 Ù¾Ù‡ Û±Û¹Û°Û´ کال کی، Cathoire او Laveran په هغو کوچنیانو Ú©ÛŒ Ú†ÛŒ په infantile splenic anaemia اخته ول د کالدانی پرازیت وموندلو Ú†ÛŒ Nicolle دغه پرازیټ دL. Infantum په نوم یاد Ú©Ú“Ùˆ Ú†ÛŒ بیا په Û±Û¹Û°Û¸ کال Ú©ÛŒ په ټونس Ú©ÛŒ د اخته سپیو په بدن Ú©ÛŒ هم وموندل شو
 Ù¾Ù‡ Û±Û¹Û±Û² کال Ú©ÛŒ Carini په برازیل Ú©ÛŒ د کالدانه ناروغانو په مخاطی لیژنونو Ú©ÛŒ د کالدانه پرازیټ وموند
 Ù¾Ù‡ Û±Û¹Û±Û´ کال Ú©ÛŒ دوه تنو روسانو(Yakimoff او Shakor) په مرکزی آسیا Ú©ÛŒ دوه ډوله پرازیټ Ú†ÛŒ د ښاری Ùˆ کلیوالی کالدانه لامل ګرځی مشخص Ú©Ú“Ù„
 Ù¾Ù‡ Û±Û¹Û´Û° کال Ú©ÛŒ Swaminath, Shortt او Anderson په هندوستان Ú©ÛŒ اوAdler او Ber په فلسطین Ú©ÛŒ دL.donovani ØŒ L.Tropicaاو احتمالآ L.Major د ترانسمیشن په هکله څرګندونی ÙˆÚ©Ú“ÛŒ Ú†ÛŒ د phlebotomine خاورین ماشی په واسطه ترسره کیږی
 ÙˆØ±ÙˆØ³ØªÙ‡ د کوربه حیواناتو او ناقلینو په مطالعه کولو سره د انسانانو د کالدانه کلینیکی او جغرافیایی ځانګړتیاوی نوری هم څرګندی شوی
 Ø¯ توری او د جلدی لیژن (دانی) څخه لاسته راغلو موادو Ú©ÛŒ د امستیګوت کتل منځته راغلل Ú†ÛŒ تر اوسه پوری کاریږی
 Ù¾Ù‡ Û±Û¹Û·Û° Ú©ÛŒ enzyme-linked immunosorbent assays (ELISAs) په کالدانه Ú©ÛŒ کټوره وپیژندل شوه
 Ù¾Ù‡ Û±Û¹Û¹Û° Ú©ÛŒ polymerase chain reaction (PCR) وپیژندل شوه
په ۱۹۱۲ کی Trivalent antimonial د Vianna په واسطه په برازیل کی د جلدی او جلدی مخاطی کالدانی د درملنی لپاره او په ۱۹۱۵ کال کی دCristina او Caronia په واسطه په ایتالیا کی د حشوی کالدانی د درملنی لپاره معرفی کړای شوه
 Ù¾Ù‡ Û±Û¹Û²Û² کال Ú©ÛŒ BramachariØŒ Pentavalent Antimonials Ú†ÛŒ لومړنی موثره او مسوونه درملنه ده او تر اوسه هم ارزښت لری معرفی کړله
 Ù¾Ù‡ Û±Û¹Û¹Û¶ کال Ú©ÛŒ Amphotericin B او Miltefosine او په Û²Û°Û°Û¶ کال Ú©ÛŒ Paromomycin کټور ÙˆÚ«Ú¼Ù„ شول
 â€¢ انتروپونوتیک (ښاری یا ÙˆÚ†Ù‡)
• زونوتیک (کلیوالی یا نمجنه)
• حشوی کالدانه
• جلدی کالدانه (کالدانه)
• جلدی مخاطی کالدانه
د کالدانی د پرازیټ منبع :
د کالدانی د پرازیټ منبع د انتروپونوتیک او زونوتیک ډولونو کی فرق کوی
په انتروپونوتیک ډول کی د پرازیټ منبع انسان او کله کله سپی په تصادفی توګه د پرازیټ منبع تشکیلوی
 Ù¾Ù‡ زونوتیک ډول Ú©ÛŒ ځینی Ú˜ÙˆÛŒ Ù„Ú©Ù‡ صحرایی مږی، لیوان، ګیدړی او داسی نور
د ناروغی ناقل (لیږدونکی) :
یو ډول خاورین ماشی چی د فلیبوتوموس (Phlebotomus) ، انـــدازه یی 4 - 5 /1 ميليمتره پوری ،ښځینه جنس یی چیچل کوی
 Ø¯ Û¶Û°Û° څخه ډیر ډولونه لری ØŒ په حدود د Û³Û° ډوله یی د ناروغی لامل ګرځی ØŒ په ټیټه ارتفاع Ú©ÛŒ پرواز کولای Ø´ÛŒ
 ØŒ د جمپ وهلو په Ø´Ú©Ù„ مزل Ú©ÙˆÛŒ ØŒ خاورین ماشی د لمر پریوتو په وخت Ú©ÛŒ ډیر چیچل Ú©ÙˆÛŒ او ټوله شپه د سحار لمر ختو پوری چیچلو ته ادامه ورکوی
 Ø¯ ورځی له خوا خاورین ماشی په تورتم او نمجن ځایونو Ú©ÛŒ استراحت Ú©ÙˆÛŒ Ù„Ú©Ù‡: د تختونو یا کټونو د لاندی، د دیوالو په درزونو او سوریو کی، په تورتم کنجونو کی، د موږکانو په سوریو کی، په چټلیو Ú©ÛŒ په خاصه توګه په خوسا شوو پاڼو کی، د حیواناتو په فضوله موادو Ú©ÛŒ ..........
 Ù…صابیت (اخته کیدنه) :
• د ماشی د چیچلو په واسطه (اساسی طریقه)
• د وینی د ترانسفیوژن په واسطه
• د منتنی ستنی د کارولو په واسطه
• د منتنی چاړی یا نور د جراحی سامانونو کارونو په واسطه