Ù…Ú¼Ù‡ هم Ùلکلور دی، هم د شاعرانو ښکلا او هم د ډاکترانو دوا. Ù…Ú¼Ù‡ د ÙØ§Ù„ لپاره هم کارÛÚ–ÙŠ Ù„Ú©Ù‡ Ú…ÙˆÚ© Ú†Û ØºÙˆØ§Ú“ÙŠ Ú‰ÛØ± اولادونه ولري، نو ورته ویل کیږي Ú†ÛØ› Ù…Ú¼Ù‡ Ù¾Ø±Û Ú©Ú“ÙŠ او Ù¾Ú©Û Ø´ØªÙ‡ زړو Ù‚Ø¯Ø±Û Ø¨Ù‡ ÛŒÛ Ø§ÙˆÙ„Ø§Ø¯ÙˆÙ†Ù‡ هم وي. دا مسله ÛŒÙˆØ§Ø²Û ÛŒÙˆ پخوانی دود او ÙØ§Ù„ دی. په پښتو Ú©Û Ù¾Ù‡ Ú‰ÛØ±Ùˆ متلونو Ú©Û Ù‡Ù… Ù…Ú¼Ù‡ کارول Ú©ÛÚ–ÙŠ Ù„Ú©Ù‡: Ú©Ù‡ شپه تیاره ده، Ù…Ú¼Û Ù¾Ù‡ شمار دي. په لنډو Ú©Û Ù‡Ù… د Ù…Ú¼Û Ø®Ø§Øµ ارزښت او خوند ته اشاره کیږي Ù„Ú©Ù‡: ما درته ويل کابل ته مه ÚÙ‡// Ù…Ú¼Û Ø®ÙˆÚ–Û Ø¯ÙŠ ما به هیره Ú©Ú“Û Ù…ÙŠÙ†Ù‡ .
لرغونپوهان وایي، انسان له نن څخه Û¶ÛµÛ°Û° کالو Ø±Ø§Ù¾Ø¯ÛØ®ÙˆØ§ Ù…Ú¼Ù‡ پیژني او لرغونی ډول ÛŒÛ Ø§ÙˆØ³ هم شته دی Ú†Û dady or api apple نومیږي. د Ù…Ú¼Ùˆ اصلي وطن قزاقستان ښودل کیږي. اوس ÛŒÛ Ù¾Ù‡ ټوله Ù†Ú“Û Ú©Û Ù…ÛŒÙ†Ù‡ وال پیژني او د نوعیت له پلوه Û±Û°Û°Û°Û° ډوله Ù…Ú¼Û Ø´ØªÙ‡ دي Ù„Ú©Ù‡: د رنګ له پلوه Ú˜ÛÚ“ÛØŒ Ø´Ù†ÛØŒ Ø³Ø±Û Ø§Ùˆ د Ø°Ø§ÛŒÙ‚Û ÛŒØ§ خوند له پلوه ØªØ±ÙˆØ´Û Ø§Ùˆ Ø®ÙˆÚ–Û Ù…Ú¼Û Ù¾ÛŒØ¯Ø§ کیږي. نباتات د علمي نومونونو تر Ú…Ù†Ú« ÚØ§Ù†Ú«Ú“ÙŠ سيمه یيز نومونه هم لري Ù„Ú©Ù‡ Ø¨ÛŒØ±ÙˆØªÛØŒ مارلنګ، جورسي او Ø¯Ø§Ø³Û Ù†ÙˆØ± ډولونه. په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ø¯ میدان وردګو ولایت Ù…Ú¼Û Ù†Ú“ÛŒÙˆØ§Ù„ شهرت لري، د خوند او ښکلا جوړه ÛŒÛ Ù¾Ù‡ Ú‰ÛØ±Ù‡ Ø³Ø®ØªÛ Ù¾ÛŒØ¯Ø§ کیږي.
ډاکتران وای، په Ù…Ú¼Ù‡ Ú©Û Ú©Ù„Ø³ÛŒÙ…ØŒ پروټين، ÙØ§Ø³Ùورس، اوسپنه، جست، کاربوهایدریت، پوتاشیم، بي کمپلکس Ú©ÙˆØ±Ù†Û ÙˆÛŒÙ¼Ø§Ù…ÛŒÙ†ÙˆÙ†Ù‡ او ویټامین A شته دي او دا ټول هغه معدني مواد دي Ú†Û Ø¯ انسان په سلامتیا Ú©Û Ø®Ø§Øµ رول لري. ډاکتران وایي، Ú©Ù‡ Ú†ÛŒØ±Û Ø§Ù†Ø³Ø§Ù† په ÙˆØ±Ú Ú©Û ÛŒÙˆÙ‡ Ù…Ú¼Ù‡ وخوري په ټول عمر به ورته ØØ§Ø¬Øª پیدا نشي Ú†Û Ø¯Ø¯Û ÙˆÚ“Ùˆ ناروغیو لپاره ډاکتر ته مراجعه ÙˆÚ©Ú“ÙŠ او دوا استعمال Ú©Ú“ÙŠ. ÚÛŒÙ†Û Ú©Ø³Ø§Ù† د Ù…Ú¼Û Ù¾ÙˆØ³ØªÚ©ÛŒ پاکوي، اما ډاکتران وایي، د Ù…Ú¼Û Ø§ØµÙ„ÙŠ مواد په پوستکي Ú©Û ÛŒÛ Ø¯ÙŠ او Ú©Ù‡ Ú†ÛŒØ±Û Ø³Ù…Ù‡ Ùˆ وینÚÙ„ شي، نو ګټه به ÛŒÛ Ú‰ÛØ±Ù‡ وي.
ډاکتران وایي، Ù…Ú¼Ù‡ د ÙˆÛŒÙ†Û ÙØ´Ø§Ø± کنترولوي، غاښونه پاکوي، د ØªØ¨Û Ø¯Ø±Ø¬Ù‡ کموي، د انسان پوستکی تازه ساتي، مغز ته پوره Úواک ورکوي، Ù…Ø¹Ø¯Û Ø§Ùˆ Úیګر لپاره هم Ú«Ù¼ÙˆØ±Û Ø¯ÙŠ.
همدا ډول Ù…Ú¼Ù‡ خوړل اشتها ÚšÙ‡ کوي، زړه ته طاقت ورکوي، د چاغوالي مخنیوی کوي، د Ø±ÙˆÙ…Ø§ØªÛØ²Ù… Ù†Ø§Ø±ÙˆØºÛ Ù¾Ù‡ مخنیوي Ú©Û Ù…Ø«Ø¨Øª رول لري، Ú©ÙˆÙ„Ù…ÛØŒ مثانه او پښتورګي ÙØ¹Ø§Ù„ ساتي، د ټوخي د ارامولو، د سرطان ناروغي په مخنیوي او د کلسترول په کنټرول Ú©Û ÛŒÛ Ù‡Ù… رول مثبت ښودل کیږي.ډاکتران زیاتوي، Ú©Ù‡ Ú†ÛŒØ±Û Ø¯ Ø´Ú©Ø±Û ÛŒØ§ Ø®ÙˆÚ–Û Ù†Ø§Ø±ÙˆØºÛ Ù„Ø±Ø¦ØŒ نو Ù…Ú¼Û ÙˆØ®ÙˆØ±Ø¦ او د اسهال Ù†Ø§Ø±ÙˆØºÛ Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ هم کاÙÙŠ درمل ØØ³Ø§Ø¨ÛŒÚ–ÙŠ.
د پورتنیو ګټو ترڅنګ باید د Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Û طریقه ÛŒÛ Ù‡Ù… په یاد ولرئ: Ú©Ù‡ Ú…ÙˆÚ© په خوني اسهال اخته وي، نو ØªØ±ÙˆÛ Ù…Ú¼Û Ø¯Û Ù¾Ø®Û Ú©Ú“ÙŠ او ÙˆØ¯Û Ø®ÙˆØ±ÙŠ. د پوستکي ښکلا لپاره كه د Ù…Ú¼Û Ø§ÙˆØ¨Ù‡ له شيدو سره يو ÚØ§Ù‰ شي او د ØªÙˆØ¯ÙˆØ®Û Ø¯Ø±Ø¬Ù‡ ÙŠÛ Û³Û¶ سانتي ګرادو ته ورسیږي بيا د مخ په پوستکی وموښل شي تر Ù„Ú– ÚÙ†Ú‰ وروسته مخ Ùˆ وينÚÙ„ شي، نو Ø´ÙØ§Ù پوستکی به ولرئ. همدارنګه کولای شئ Ú†Û Ø³Ù‡Ø§Ø± او ماښام د Ù…Ú¼ÛŒ اوبه پرمخ، ØºØ§Ú“Û Ø§Ùˆ د بدن په نورو برخو وموښل شي. د روماتیزم ناروعان Ø¯Û Ø¨Ø§ÛŒØ¯ د ایشیدلو Ù…Ú¼Ùˆ اوبه په Ù¾ÚšÙˆ او لاسونو وموښي. د زړه ناروغان Ø¯Û Ø¯ ورÚÛ Ø¯Ø±Û Ù…Ú¼Û ÙˆØ®ÙˆØ±ÙŠ او Ú©Ù‡ Ú†ÛŒØ±Û Ù„Ú“Ù… یا ØºÙˆÙ…Ø¨Ø³Û Ú†ÛŒÚ†Ù„ÙŠ یاست، نو چیچل شوی ÚØ§ÛŒ د Ù…Ú¼Û Ù¾Ù‡ اوبو Ùˆ ÙˆÛŒÙ†ÚØ¦ØŒ درد به ÛŒÛ Ù„Ù‡ منÚÙ‡ ولاړ شي تروه Ù…Ú¼Ù‡ د ګرم مزاج لرونكيو لپاره او خوږه Ù…Ú¼Ù‡ د ساړه مزاج لرونكيو لپاره Ú«Ù¼ÙˆØ±Û Ø¯ÙŠ.