د زړه په اړه نوي ØÛŒØ±Ø§Ù†ÙˆÙˆÙ†Ú©ÙŠ Ø³Ø§ÛŒÙ†Ø³ÙŠ موندني ولولئ او ګوته په غاښ پاته سئ:
Ù¡. زړه خپل ÚØ§Ù†Ú«Ú“ÛŒ دماغ یا عصبي سيسټم لري!
لومړى ÚÙ„ "د زړه دماغ" Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø Ú‰Ø§Ú©Ù¼Ø± ج. اډریو آرمور په ۱۹۹۱ز کال Ú©ÙŠ وکاروله. آرمور وښووله Ú†ÙŠ Ú…Ù†Ú«Ù‡ د زړه Ù¾Ûچلي نیوروني سیسټم ÚØ§Ù† د یوه "کوچني دماغ" په توګه ثابت Ú©Ú“. "د زړه دماغ" هم عیناً د انسان د اعصابو په شان د نیورونونو، نیوروټرانزمیټرونو، پروټینونو او مرستندویه ØØ¬Ø±Ùˆ غوندي ÚØ§Ù†Ú«Ú“ÙŠ سیسټم لري. ياد سیسټم له عمومي اعصابو په مطلق خپلواکه توګه کار کوي او له خورا هراړخیزو ØØ³ÙŠ ÙˆÚ“ØªÛŒØ§ÙˆÙˆ څخه برخمن دی.
Ù¢. زموږ د زړه درزا یا ضربان د مرکزي اعصابو د معلوماتو د جاجولو وړتیا تر مستقیم Ø§ØºÛØ² لاندي راولي. انساني زړه عیناً د دماغ غوندي Û´Û° زره نیورونونه لري Ú†ÙŠ بالکل مستقل کار کوي او مغز ته معلومات Ù„Ûږدوي.
Ù£. د هر انسان زړه الکټرومګناټیک Ùیلډ یا برÛښناييزه مقناطیسي سیمه لري. (برÛښناییزه مقناطیسي سیمه هغي ÙØ²ÛŒÚ©ÙŠ Ø³Ø§ØÛ ته ویل Ú©ÛÚ–ÙŠØŒ Ú†ÙŠ په برÛښنا چارج سوي ذرات یا شیان ÛŒÛ Ø±Ø§Ù…Ù†ÚØªÙ‡ کوي او د Ø³ÛŒÙ…Û Ù¾Ù‡ دننه Ú©ÙŠ د دغو ټولو چارج سوو شیانو او ذراتو چلند تر تاثیر لاندي راولي.) دغه سیمه د Ú…Ùˆ Ùوټه په پلنوالي د انسان Ú†Ø§Ø±Ú†Ø§Ù¾ÛØ±Ù‡ راګرÚÛØ¯Ù„Û ÙˆÙŠ. (اوسمهال د اندازه اخیستني د موجودو آلاتو توان همدوره دی، د سایسنپوهانو په وینا Ú©Ù‡ وروسته نور پرمختللي وسایل تولید سي نو ښايي وښيي Ú†ÙŠ دا سیمه لا Ú‰ÛØ±Ù‡ پراخه ده!) یاده سیمه د انسان Ø§ØØ³Ø§Ø³Ø§ØªÙˆ ته په پام بدلون کوي؛ یعني نور کسان کولای سي ستاسو د Ø§ØØ³Ø§Ø³Ø§ØªÙˆ څرنګوالی او نوعیت د هغي Ø§Ù†Ø±Ø¬Û Ù„Ù‡ مخي درک Ú©Ú“ÙŠØŒ Ú†ÙŠ ستاسو زړه ÛŒÛ Ù¾Ù‡ همدغه برÛښناییزه مقناطیسي سیمه Ú©ÙŠ خپروي.
Ù¤. زړه د نیورونونو د داسي سیسټم درلودونکی دی Ú†ÛŒ د لنډمهالي او اوږدمهالي ØØ§ÙØ¸Û Ø®Ù¾Ù„Ù‡ ÚØ§Ù†Ú«Ú“Û ÙˆÚ“ØªÛŒØ§ لري. مرکزي اعصابو ته له دغه سیسټمه Ù„ÛÚ–Ù„ Ú©ÛØ¯ÙˆÙ†Ú©ÙŠ Ø³ÛŒÚ«Ù†Ø§Ù„ÙˆÙ†Ù‡ زموږ عاطÙÙŠ تجارب هم مستقیماً تر Ø§ØºÛØ² لاندي راولي. (همدغه وجه ده Ú†ÙŠ د زړه ناروغانو د نوو زړونو تر خپلولو وروسته په زړه Ùˆ ذهن Ú©ÙŠ د داسي سیمو، Ú…ÛØ±Ùˆ او ÚØ§ÛŒÙˆÙ†Ùˆ د ورګرÚÛØ¯Ùˆ رپوټونه ورکړي دي، Ú†ÙŠ دوی په خپل ټول ژوند هم نه ول لیدلي. خو وروسته څرګنده Ø³ÙˆÛ Ø¯Ù‡ Ú†ÙŠ یاده ØØ§Ùظه اصلاً د زړه ورکوونکي شخص له شخصي ژوند سره تړاو لري. علاوه پر Ø¯ÛØŒ په دغو زړونو تر لاسه کوونکو کسانو Ú©ÙŠ خورا ØÛŒØ±Ø§Ù†ÙˆÙˆÙ†Ú©ÙŠ Ø´Ø®ØµÛŒØªÙŠ بدلونونه هم لیدل سوي دي او وروسته روښانه Ø³ÙˆÛ Ø¯Ù‡ØŒ Ú†ÙŠ دوی د هغو کسانو شخصیتي عادات خپل Ú©Ú“ÙŠ Ú†ÙŠ زړونه ÛŒÛ ÙˆØ±Ú…Ø®Ù‡ تر لاسه Ú©Ú“ÙŠ دي. په Ø¯Û Ø§Ú“Ù‡ د Ú‰Ûلي Ù…ÛÙ„ يو خورا جالب راپور -د ÛŒÙˆÛ Ù†Ù…ÙˆÙ†Û Ù¾Ù‡ توګه- په دوهم کمينټ Ú©ÙŠ درسره ولولئ.)
Ù¥. زړه اعصابو ته داسي سینګالونه استوي Ú†ÙŠ له موضوعاتو څخه د هغه د تعبیر قوت، عاطÙÙŠ تجارب او په لوړه Ú©Ú†Ù‡ ÛŒÛ ÙØ¹Ø§Ù„یتي وړتیاوي Ø§ØºÛØ²Ù…نوي.
Ù¦. زړه تر هغه Ú‰ÛØ± معلومات اعصابو ته Ù„Ûږدوي، Ú†ÙŠ دی ÛŒÛ Ù¾Ù‡ مقابل Ú©ÙŠ له اعصابو تر لاسه کوي!
Ù§. د مور په نس Ú©ÙŠ د ماشوم د بدني ودي پر مهال زړه آن د اعصابو تر Ø¬ÙˆÚ“ÛØ¯Ùˆ Ú‰ÛØ± مخکي لا په ØØ±Ú©Øª راÚÙŠ.
Ù¨. د مور عصبي Ú…Ù¾Û Ø¯ ماشوم د زړه له ضربان سره آن هغه مهال هم همږغي Ú©ÛØ¯Ù„ای سي Ú†ÙŠ کله ماشوم له Ù‡ØºÛ Ú…Ùˆ Ùوټه لیري وي. (همدغه وجه ده Ú†ÙŠ ماشوم په ناخودآګاه توګه د خپلي مور شتون Ù…ØØ³ÙˆØ³ÙˆÙ„ای سي!)
Ù©. د زړه منظم او همږغی ØØ±Ú©Øª له اعصابو سره په خلاقیت Ùˆ نوښت -او همدوی دواړو پوري د تړلو ستونزو په ØÙ„ولو- Ú©ÙŠ ÚØ§Ù†Ú«Ú“Û Ù…Ø±Ø³ØªÙ‡ کوي.
Ù¡Ù . په زړه Ú©ÙŠ د مثبتو Ø§ØØ³Ø§Ø³Ø§ØªÙˆ په راپیدا کولو کولای سو د خپلو اعصابو د ÚšÙ‡ او پر ÚØ§ÛŒ پرÛÚ©Ú“Ùˆ د کولو وړتیا لوړه Ú©Ú“Ùˆ!
١١. پر مثبتو Ø§ØØ³Ø§Ø³Ø§ØªÙˆ پر تمرکز کولو د بدن Ø¯ÙØ§Ø¹ÙŠ Ø³ÛŒØ³Ù¼Ù… غښتلی Ú©ÛÚ–ÙŠ.
١٢. مثبت Ø§ØØ³Ø§Ø³Ø§Øª د انسان په بدن Ú©ÙŠ داسي ګټور بدلونونه Ø±Ø§Ù…Ù†ÚØªÙ‡ کوي، Ú†ÙŠ له علمي اړخه په رواني Ù„ØØ§Ø¸ د ÚØ§Ù†Ú«Ú“ÙŠ اهمیت په سترګه ورته کتل Ú©ÛÚ–ÙŠ.
١٣. منÙÙŠ Ø§ØØ³Ø§Ø³Ø§Øª د انسان د بدن په عصبي سیسټم Ú©ÙŠ Ú«Ú‰ÙˆÚ‰ÛŒ Ø±Ø§Ù…Ù†ÚØªÙ‡ کوي، مګر منÙÙŠ Ø§ØØ³Ø§Ø³Ø§Øª بیا کاملاً سرچپه Ø§ØºÛØ² پر لري.
اوس به پوه سوي یاست Ú†ÙŠ الله تعالی ولي په قرآن Ú©ÙŠ بیا-بیا په بÛلابÛلو Ø§Ù„ÙØ§Ø¸Ùˆ او بڼو ÙØ±Ù…ايي:
"... Ù„ÙŽÙ‡Ùمْ Ù‚ÙÙ„Ùوبٌ لاَّ ÙŠÙŽÙْقَهÙونَ بÙهَا ... ژباړه: هغوی -له ØÙ‚Ù‡ منکران- د داسي زړونو څښتنان دي Ú†ÙŠ Ùکر او سوچ نه ورباندي کوي!" سورة الاعراÙ: Û±Û·Û¹
سرچینه: د "هارټ مت انسټیټیوټ - HeartMath Institute" رسمي ویبپاڼه.
یاد انسټیټیوټ د آمریکا په Ú©Ù„ÛŒÙورنیا ایالت Ú©ÙŠ له Û²Û· کلونو راهیسي د زړه په اړه په لویه Ú©Ú†Ù‡ علمي Ú…Ûړني کوي.