دخپریدو نیټه : 2015-05-31 مخپرونکئ : 039 - دبÛنوا اداره - کابل
پاپائيت
مولوي عصمت الله عزام
بسم الله الرØÙ…Ù† الرØÙŠÙ…
Ù†ØÙ…ده ونصلی علی رسوله الکريم امابعد:
د روم پاچاعيسائيت ته د دولتي مذهب درجه ورکړه.
په تاريخي اعتبارسره په کال:۳۰۶عيسوي Ú©ÙŠ دپاپائيت شروع وشوه،په Ø¯Û ØªÙˆÚ¯Ù‡ دلومړي ÚÙ„ لپاره مذهبي اودÙنيوي کارونه ÙŠÙˆÚØ§ÛŒ شول اودروم ØÚ©ÙˆÙ…ت مقدس وگرزيد.
په Ø¯Û ÙˆØ®Øª Ú©ÙŠ دکليساچاري دپنÚولويوپاپانوپه غاړه وي کوموته Ú†ÙŠ(PATRICHS)(پطرق)ويل Ú©ÛÚ–ÙŠ Ú†ÙŠ په Ø§Ù†Ú¯Ø±ÛØ²ÙŠ Ú©ÙŠ Ø¯ÙØ§Ø¯Ø±Ù¾Ù‡ معنی دی.
کليساوي دوه وي:په مغرب کي دروم کليسااوپه مشرق کي دقسطنطيه.
رومي کليساپه Ø¯Û ÙˆÙŠØ§Ú“Ú©Ø§ÙˆÙˆÚ†ÙŠ پطرس اوپولس دواړه په روم Ú©ÙŠ ÙˆÙØ§Øª شوي دي اودوی دعيسائيت اصلي روايت کوونکي دي.
بل طر٠ته قسطنطيه کليساهم خپل ÚØ§Ù† Ú©Ù… نه باله،له Ø¯Û Ø§Ù…Ù„Ù‡ Ù‡ØºÛ Ù¾Ù‡ رومي کليسابرلاسي درلودله.
ددوی ØªØ±Ù…Ù†Ú Ø¯Ø§Ø®ØªÙ„Ø§ÙØ§ØªÙˆÙŠÙˆÙ„امل دژبوبدلون هم وو:په رومي کليساکي لاطيني ژبه اوپه قسطنطيه Ú©ÙŠ يوناني وه.
له ÙŠÙˆÛ Ú˜Ø¨ÙŠ به Ú†ÙŠ بلي ته تعليمات ژباړل Ú©ÛØ¯Ù„ نوپه مطلب اومعنی Ú©ÙŠ به Ø§Ø®ØªÙ„Ø§ÙØ§Øª Ø±Ø§Ù¼ÙˆÚ©ÛØ¯Ù„ Ú†ÙŠ په ترڅ Ú©ÙŠ به Ø¦Û Ø¨ØØ«ÙˆÙ†Ù‡ Ø±Ø§Ù…Ù†ÚØªÙ‡ Ú©ÛØ¯Ù„،په پايله Ú©ÙŠ داسي ØØ¯ØªÙ‡ ÙˆØ±Ø³ÛØ¯Ù„ Ú†ÙŠ ØªØ±Ù…Ù†Ú Ø¦Û Ø§ØªØØ§Ø¯Ù†Ø§Ø´ÙˆÙ†ÛŒ شو.
بله د اچي په صليبي جنگونوکي عيسائي ÙÙˆÚونودقسطنطيه کليسا سيمي ÙˆÚپلي،له Ø¯Û Ù†ÙˆØ±Ù‡Ù… Ø§Ø®ØªÙ„Ø§ÙØ§Øª زيات شول.(Ø¯Ù†ÙŠØ§Ú©Û Ø¨Ú“Û Ù…Ø°Ø§Ù‡Ø¨
دپاپ اختيارات
په عيسائيت Ú©ÙŠ ددوی پاپانواومذهبي خلگوته Úيني لوړلوړ صلاØÙŠØªÙˆÙ†Ù‡ اواختيارات ورکول شوي،داسي اختيارات Ú†ÙŠ دالله جل جلاله له لوري هيڅ يوه Ù¾ÛØºÙ…برته هم نه دي ورکول شوي، خودعيسايانو په آندددوی پاپانواومذهبي خلگوته ورکول شوي دي.
دلته مناسبه بولم چي دهغو اختياراتوپه مختصره توگه يادونه وکړم. هغه دادي:
گناه بخښل
عيسايان داعقيده هم لري Ú†ÙŠ دگناه ترکولووروسته Ú©Ù‡ ديوه ديني شخص په وړاندي په خپل جرم اقراروکړي نوهغه Ø¦Û Ù¼ÙˆÙ„Ù‡ گناه وربخښلی شي.
اوددوی په عقيده داسي خلگوته هم ددوی پاپان اوپادريان بخښنه کولای شي Ú†ÙŠ دجهنم په عذاب Ú©ÙŠ مبتلاء وي Ø§ÙˆÙŠØ§Ø¦Û Ù…Ø³ØªØÙ‚ وي.
خوپاپ اونائبان Ø¦Û Ø¯Ù¾ÙŠØ³ÙˆÙ„Ù‡ اخيستلووروسته نه يوازي داچي گناه بخښلی شي بلکي دخلاصون سندهم ورکوي.
په Ø¯Û Ø³Ø±Ù‡ پاپان Ù¾ÙŠØ³Û Ù„Ø§Ø³ ته کوي اوجاهل پلويان Ø¦Û Ø¯ÚØ§Ù† لپاره دنجات دسندترلاسه کول بولي.
په Ø¯Û Ù‡Ú©Ù„Ù‡ دمسلمانانوعقيده هغه ده کومه Ú†ÙŠ قرآن کريم بيان Ú©Ú“Û Ø¯Ù‡ Ú†ÙŠ له الله پاک پرته Ú…ÙˆÚ© دگناه بخښونکی نشته: وَمَنْ يَغْÙÙØ±Ù الذّÙÙ†Ùوبَ Ø¥Ùلَّا اللَّه٠(سورة آل عمران Û±Û³Ûµ)يعني له الله پاک پرته بل Ú…ÙˆÚ© دی Ú†ÙŠ گناه بخښي؟يعني هيڅوک نشته
د جنت ټکټ
پاپان اونائبان Ø¦Û Ø®Ù¾Ù„Ùˆ پلويانو ته د پیسوپه بدل Ú©ÙŠ د جنت Ù¼Ú©Ù¼ ورکوي Ú†ÙŠ له ÙŠÙˆÛ Ø®ÙˆØ§Ø¦Û Ù¾Ù‡ اخيستلوسره دخريدارگناه معاÙÛÚ–ÙŠ اوله بلي خواپه جنت Ú©ÙŠ ورته زمکه ورکول Ú©ÛÚ–ÙŠ.
داهم ددوی دخودساخته عقائدوله Ø¬Ù…Ù„Û ÙŠÙˆÙ‡ بله ده.
پوښتنه داده Ú†ÙŠ دادجنت Ù¼Ú©Ù¼ خرڅوونکی Ú†ÙŠ خپله په گناه اخته Ø§ÙˆØ¯Ø¨Û Ø´Ù…ÛØ±Ù‡ Ø¬Ø±Ù…ÙˆÙ†ÙˆØŒÙØ³Ù‚ Ø§ÙˆÙØ¬ÙˆØ±Ù…رتکب وي،دی Ú…Ù†Ú¯Ù‡ کولای شي Ú†ÙŠ پرنوروجنت وپلوري؟
جنت خوددÙنيوي شيانوپه Ú…ÛØ±Ù†Ù‡ دی Ú†ÙŠ انسانان دي Ø¦Û Ø¯Ù¾Ù„ÙˆØ±Ù„ÙˆÙˆØ§Ú© لري،دجنت لپاره خوايمان اونÛÚ© عمل ضروري دی.
لطيÙÙ‡
يوÚÙ„ يوسړی لوی پاپ ته ورغی،پاپ له هغه څخه هم دنوروپه Ú…ÛØ± وپوښتل Ú†ÙŠ څومره جنت غواړÛ!
هغه سړي(چي ترپاپ هوښياروو)ورته وويل چي زه جنت نه اخلم،زه دوزخ اخلم.پاپ ټول دوزخونه ورباندي خرڅ کړل.
هغه سړي به له Ø¯Û Ø³ÙˆØ¯Ø§ÙˆØ±ÙˆØ³ØªÙ‡ ددوزخ دملکيت سندپه Ù‡Ø±ÚØ§ÛŒ Ú©ÙŠ اعلاناوواوويل به Ø¦Û Ú†ÙŠ دوزخ ټول مااخيستلی دی،زه په خپل دوزخ Ú©ÙŠ بل Ú…ÙˆÚ© نه پرÛږدم!!
يعني اوس دجنت داخيستلواړتياهم چاته نشته ÚÚ©Ù‡ دوزخ مااخيستلی دی،زه په دوزخ Ú©ÙŠ Ú…ÙˆÚ© نه پرÛÚ–Ø¯Ù…ØŒÙ†ÙˆÚØ§ÙŠÙˆÙ†Ù‡ خودي دغه دوه:جنت يادوزخ،نوکه اوس Ú…ÙˆÚ© جنت وانخلي هم جنتي دی،پاپ ته دقيمت ورکولو اړتيانشته!!
ØÙ‚يقت دادی Ú†ÙŠ دايوازي پاپانو Ø¯Ø®Ù¾Ù„ÙˆÚØ§Ù†Ùˆ لپاره يوکاروبارجوړکړی Ú†ÙŠ له Ø¯Û Ù„Ø§Ø±ÙŠ Ù¾ÙŠØ³Û Ø±Ø§ØºÙˆÙ†Ú‰ÙˆÙŠØŒ Ø®ÙˆØ¨Û Ø¹Ù‚Ù„ پلويان Ø¦Û Ø¯ÚØ§Ù† لپاره دگناهونه بخښل Ú©ÛØ¯Ù„ Ú¯Ú¼ÙŠØŒØ¯Ø§Ø¯ØØ¶Ø±Øª Ù…Ø³ÙŠØ Ø¹Ù„ÙŠÙ‡ السلام دتعليماتو سره هيڅ تړاونه لري.
ØÙ„ال Ø§ÙˆØØ±Ø§Ù…
دعيسائيت له مهموعقيدوڅخه داهم ده Ú†ÙŠ پلويان Ø¦Û Ù¾Ø§Ù¾Ø§Ù†ÙˆØªÙ‡ په Ø¯Û Ù†Ø¸Ø±Ú¯ÙˆØ±ÙŠ Ú†ÙŠ ددوی سره دااختيارشته Ú†ÙŠ يوØÙ„ال ØØ±Ø§Ù… Ú©Ú“ÙŠ Ø§ÙˆÙŠØ§ØØ±Ø§Ù… ØÙ„ال Ú©Ú“ÙŠ.
انسائيکوپÛډيابرټانيکادپاپ داختياراتوپه بيانولوسره ليکلي دي:لهذاپاپ دعقائدوپه هکله دمقتدراعلی Ú©ÛØ¯Ù„وپه ØÙŠØ«ÙŠØª سره دهغه ØØ¬ÙŠØª(Authority) اودهغه معصوميت)(InfallibilityØØ§Ù…Ù„ دی Ú†ÙŠ پوره کليساته په مجموعي ØÙŠØ«ÙŠØª سره ØØ§ØµÙ„ دی.نوله Ø¯Û Ø§Ù…Ù„Ù‡ پاپ دقانون دوضع کوونکي اوقاضي په ØÙŠØ«ÙŠØª Ú©ÙŠ هغه ټول اختيارات لري Ú†ÙŠ دکليساوواجماعي کونسل ته ØØ§ØµÙ„ دي.
Ù„Ú©Ù‡ Ú…Ù†Ú¯Ù‡ Ú†ÙŠ دپاپ داقتداردوه لازمي ØÙ‚وق دي:يودعقائدواونوروپه معامله Ú©ÙŠ له خطاءڅخه معصوم Ú©ÛØ¯Ù„ اودوهم پرټولواهل عقيده باندي له هره اړخه مکمل اوبشپړ اختيار (انسائيکلوپÛډيابرټانيکا ج:۱۸ص:۲۲۲،او۲۲۳دکال۱۹۵۰چاپ،دپاپ مقاله په ØÙˆØ§Ù„Ù‡ د: تقليدکی شرعي ØÙŠØ«ÙŠØª ص:Û±Û²Û´)
ديادشوي کتاب په بل ÚØ§ÛŒ Ú©ÙŠ دپاپ دمعصوميت په هکله ليکي:رومن کاتوليک Ú†ÙŠ دپاپ دکوم معصوميت قائل دی دهغه اساسي مطلب دادی Ú†ÙŠ کله پاپ پرټولوعقيده ÙˆØ§Ù„Ø§ÙˆÙˆÙ†Ø§ÙØ°Ú©Ûدونکی کوم داسي ÙØ±Ù…ان جاري Ú©Ú“ÙŠ Ú†ÙŠ دعقائدويااخلاقياتوسره اړه ولري نوهغه غلطي نه کوي ( انسائيکلوپÛډيابرټانيکاج۱۲ص:۳۱۸دمعصوميت مقاله\تقليدکی شرعي ØÙŠØ«ÙŠØªÛ±Û²Ûµ)
له دغوØÙˆØ§Ù„وڅخه څرگندÛÚ–ÙŠ Ú†ÙŠ دوی په Ø¯Û Ø¹Ù‚ÙŠØ¯Ù‡ دي Ú†ÙŠ پاپ بشپړاختيارلري هم په عقائدوکي اوهم په اعمالوکي،که يوشی ØØ±Ø§Ù… Ú©Ú“ÙŠ Ø§ÙˆÙŠØ§Ø¦Û ØÙ„ال کړي،دهغه منل ددوی په اند ضروري Ú¯Ú¼Ù„ Ú©ÛÚ–ÙŠ.
دØÙ„ال Ø§ÙˆØØ±Ø§Ù… اختياردچاسره دی؟
د اوسني عيسائيت برخلا٠اسلام Ø§ÙˆØ¯Ù¼ÙˆÙ„ÙˆÙ¾ÛØºÙ…برانوعليهم السلام دينونه داوايي Ú†ÙŠ دا اختيارات يوازي او يوازي د الله پاک سره دي،بل هيڅوک دا ډول اختيارات نه لري.
دټولواهل ØÙ‚وعلماوومذهب دادی Ú†ÙŠ يوشی ØÙ„الول ÙŠØ§ØØ±Ø§Ù…ول يوازي دالله پاک کاردی،په Ø¯Û Ú©ÙŠ له الله پاک پرته دبل هيچاهيڅ ډول اختيارنشته اونه دا اختيارالله پاک چاته سپارلی دی.(الناسخ والمنسوخ ص۶ \Ø§Ù„ØªÙˆØ¶ÙŠØ ÙˆØ§Ù„ØªÙ„ÙˆÙŠØ ØµÛ³Ûµ\Ø´Ø±Ø ØªØØ±ÙŠØ±Ø§Ù„اصول ص۷۹ج۲\Ø´Ø±Ø Ù…Ù†Ù‡Ø§Ø¬ الاصول ص۲۲ج۱\مسلم الثبوت۱۲\ØØ¬Ø© الله البالغة ص۴۹ج۱\ Ø§Ù„ØªØØ±ÙŠØ±ØµÛ²Û¹Ø¬Û²)
شاه Ø¹Ø¨Ø¯Ø§Ù„Ø¹Ø²ÙŠØ±Ù…ØØ¯Ø« دهلوي-رØÙ…Ù‡ الله-ليکي:صØÙŠØ مذهب دادی Ú†ÙŠ دشريعت Ø¬ÙˆÚ“ÙˆÙ„ÙˆÚ©Ø§Ø±Ù¾ÛØºÙ…برته نه سپارل Ú©ÛÚ–ÙŠ ÚÚ©Ù‡ Ø¯Ù¾ÛØºÙ…بری منصب درسالت اوپيغام رسولومنصب دی،نه دخدای نيابت اونه په خدايي کارخانه Ú©ÙŠ شرکت،کوم Ø´ÛŒ Ú†ÙŠ الله تعالی ØÙ„ال ÙŠØ§ØØ±Ø§Ù… Ú©Ú“ÙŠØŒÙ¾ÛØºÙ…برهغه نورو ته رسوي اوبس، له خپله طرÙÙ‡ هيڅ اختيار(دØÙ„ال Ø§ÙˆØØ±Ø§Ù… په هکله)نه لري.(تØÙÙ‡ اثناعشريه ص:Û³Û³Ûµ)
الله جل جلاله ÙØ±Ù…ايلي دي: يَا أَيّÙهَا الرَّسÙÙˆÙ„Ù Ø¨ÙŽÙ„Ù‘ÙØºÙ’ مَا Ø£ÙنْزÙÙ„ÙŽ Ø¥Ùلَيْكَ Ù…Ùنْ رَبّÙÙƒÙŽ(المائدة:Û¶Û·)يعني Ø§Û Ù¾ÛØºÙ…بره!(صلی الله عليه وسلم)(ستاذمه واري بس داده)Ú†ÙŠ کوم اØÚ©Ø§Ù… د الله پاک له لوري درته نازل شوي دي،هغه ورسوه!!
وصلی الله علی نبينامØÙ…دوعلی آله ÙˆØ§ØµØØ§Ø¨Ù‡ اجمعين