الØÙ…دلله ÙˆØØ¯Ù‡ والصلاة والسلام علی من لانبی بعده امابعد
بسم الله الرØÙ…Ù† الرØÙŠÙ…
په Ø§ÙˆØ³Ù†Û Ø²Ù…Ø§Ù†Ù‡ Ú©ÙŠ سره ددي Ú†ÙŠ علم ډيراسانه شوی دی Ú†ÙŠ Ú…ÙˆÚ© ÙŠÛ Ø·Ù„Ø¨ ولري، ليکن Ù…ØªØ§Ø³ÙØ§Ù†Ù‡ دعلم اودتØÙ‚يق شوق ډيرکم دی،ډیرکم عالمان داسي دي Ú†ÙŠ هغوی صØÙŠØ اوضعي٠سره بيلولی Ø´ÛØŒØ¯Ø§Ù¾Ù‡ داسي ØØ§Ù„ Ú©ÙŠ ده Ú†ÙŠ دداسي روايت بيانول Ú†ÙŠ Ø¯ØµØØª اوضع٠درک ÙŠÛ Ø¨ÙŠØ§Ù†ÙˆÙˆÙ†Ú©ÛŒ ÙˆÙ†Ù„Ø±Û Ú‰ÙŠØ±Ø³ØªØ±Ø¬ÙØ±Ù… دی،
په ØØ¯ÙŠØ« شري٠کي Ø±Ø§ØºÙ„Û Ø¯ÙŠ Ú†ÙŠ من ØØ¯Ø« Ø¹Ù†Û Ø¨ØØ¯ÙŠØ« ÙŠÙØ±ÛŒ انه کذب ÙÙ‡ÙˆØ§ØØ¯Ù…Ù† الکاذبين Ú…ÙˆÚ© Ú†ÙŠ داسي ØØ¯ÙŠØ« زماله طرÙÙ‡ بيان Ú©Ú“Û Ú†ÙŠ داګمان Ú©ÙŠÚ–Û Ú†ÙŠ دابه دورواغ وي نوداسړی يوله دورواغجنوڅخه دی(يعني چاچي Ø¯Ø§ØØ¯ÙŠØ« جوړکړيدی دهغوله Ú‰Ù„Û Ú…Ø®Ù‡ يودابيانوونکی هم دی) په يوه Ù…ØªÙˆØ§ØªØ±ØØ¯ÙŠØ« Ú©ÙŠ Ø±Ø§ØºÙ„Û Ø¯ÙŠ من کذب علي متعمداÙليتبوأمقعده من النارڅوک Ú†ÙŠ په ماباندي قصدادروغ ÙˆØªÚ“Û Ù†ÙˆØ¯Ø®Ù¾Ù„ ÚØ§Ù† لپاره دي په جهنم Ú©ÙŠ Ú©ÙˆØ±Ø¬ÙˆÚ“Ú©Ú“ÛØŒ يعني داسړی به دوزخ ته خامخاورÚÛØŒØ¯ÙŠØ§Ø¯ÙˆÙ†Û وړده Ú†ÙŠ ډيرداسي کسان تيرشوي دي Ú†ÙŠ هغوی به Ø¯ÚØ§Ù†Ù‡ ØØ¯ÙŠØ«ÙˆÙ†Ù‡ جوړول Ù…Ù„Ø§Ø¹Ù„Û Ù‚Ø§Ø±Û Ù¾Ù‡ خپل کتاب الموضوعات Ø§Ù„Ú©ÙØ¨Ø±ÛŒ Ú©ÙŠ ليکلي دي Ú†ÙŠ زنادقه ؤ(12000)دوولس زره Ø§ØØ§Ø¯ÙŠØ« دخپلوګيډوڅخه جوړکړي دي سعيدمصلوب Ú†ÙŠ دمأمون باچالخواپه Ø¯Û Ø¬ÙØ±Ù… اعدام Ú©Ú“Ù„ شوچي هغه څلورزره داسي Ù…ÙˆØ¶ÙˆØ¹Û Ø§ØØ§Ø¯ÙŠØ« Ø¯ÚØ§Ù†Ù‡ جوړکړي وو Ú†ÙŠ دبغدادپه خلګوکي مشهوره شوي هم وو،
شيعه Ú«Ø§Ù†ÙˆÙŠÙˆØ§Ø²Û Ø¯Ø§Ù‡Ù„ Ø¨ÙŠØªÙˆØ¯ÙØ¶ÙŠÙ„ت په اړه Ø¯Ø±Û Ù„Ú©Ù‡ روايتونه Ø¯ÚØ§Ù†Ù‡ جوړکړي دي داسي نورهم Ø¨Û Ø´Ù…ÙŠØ±Ù‡ خلګ تيرشوي دي Ú†ÙŠ هغوی به ØØ¯ÙŠØ«ÙˆÙ†Ù‡ جوړول Ú†ÙŠ Ù…ØªØ§Ø³ÙØ§Ù†Ù‡ هغه په مسلمانانوکي هم مشهوره شوي دي اوډيرومصنÙينوهم ذکرکړي دي ياله دي امله Ú†ÙŠ هغه داÙکرکړی دی Ú†ÙŠ زه Ø§ØØ§Ø¯ÙŠØ« جمع کوم نوردصØÙŠØ اوضعي٠په اړه دي تØÙ‚يق لوستونکي په خپله ÙˆÚ©Ú“ÙŠ Ø§ÙˆÙŠØ§ÙŠÛ Ù…Ù‚ØµØ¯Ø¯Ø§ÙˆÙŠ Ú†ÙŠ Ø¯Ø§ØºÙ„Ø·Û Ø®Ø¨Ø±ÙŠ په مسلمانانوکي رائج Ø´Û Ø§ÙˆØ¯Ø¯ÙˆÛŒ دين ورګډوډکړل Ø´Û Ø§ÙˆÙŠØ§Ù„Ù‡ دي امله Ú†ÙŠ Ù…ØµÙ†Ù ÙŠÛ Ø¯ÙŠ علم (دصØÙŠØ اودضعي٠دمعلومولو)سره Ø§Ø´Ù†Ø§ÙŠÛ Ù†Ù„Ø±ÛØŒØ®ÙˆØ§Ù„ØÙ…دلله ددي دين ØÙاظت الله پاک په خپله کوي،له دي امله ÙŠÛ Ø¯Ø§Ø³ÙŠ Ø¨Û Ø´Ù…ÙŠØ±Ù‡ علماء په هره زمانه Ú©ÙŠ پيداکړي دي Ú†ÙŠ هغوی صØÙŠØ اوغلط سره جلاکړي دي، داډول کتابونه Ú†ÙŠ Ø¨Û Ø¨Ù†Ø³Ù¼Ù‡ Ø§ÙˆÚ©Ù…Ø²ÙˆØ±Û Ø±ÙˆØ§ÙŠØ§Øª ليکلي دي بÛ
شميره دي په ÚØ§Ù†Ú«Ú“Û Ú‰ÙˆÙ„ دوعظ Ø§ÙˆÙ†ØµÙŠØØª کتابونه، ÚÙŠÙ†Û ÙŠÛ Ø´ÙŠØ® Ù…ØÙ…Ø¯Ø§Ù„Ø¨Ø´ÙŠØ±Ø¸Ø§ÙØ±Ø§Ù„Ø§Ø²Ù‡Ø±Û Ù¾Ù‡ خپل کتاب Ú©ÙŠ په ګوته Ú©Ú“ÙŠ دي ددي لپاره Ú†ÙŠ مسلمانان دهغوڅخه ÚØ§Ù† وساتي ØŒ
هغه په خپل کتاب Ú©ÙŠ Ù„Ø§Ù†Ø¯ÛŒÙ†Û Ú©ØªØ§Ø¨ÙˆÙ†Ù‡ ÛŒØ§Ø¯Ú©Ú“ÛØ¯ÙŠ Ù…ÙˆÚ–ØºÙˆØ§Ú“ÙˆÚ†ÙŠ هغه Ù…ØØªØ±Ù…وپښتنولوستونکوته وړاندي کړوترڅوله هغوڅخه Ø®Ø¨Ø±Ø´Û Ø§ÙˆØ¯Ù‡ØºÙˆÙ¾Ù‡ اړه له Ø§ØØªÙŠØ§Ø· څخه Ú©Ø§Ø±ÙˆØ§Ø®Ù„Û : هغه کتابونه دادي:
· کتاب الشهاب Ø¯Ù‚Ø¶Ø§Ø¹Û Ú†ÙŠ دهغه په اړه امام ØµØ§ØºØ§Ù†Û Ù¾Ù‡ خپل کتاب الدرالملتقط Ú©ÙŠ ÙˆØ§ÙŠÛ :په Ø¯Û Ú©ØªØ§Ø¨ Ú©ÙŠ ډيرموضوع Ø§ÙˆØ¯ÚØ§Ù†Ù‡ جوړشوي Ø§ØØ§Ø¯ÙŠØ« ليکل شوي دي .
· ÙØ¶Ù„ العلماء:Ø¯Ù…ØØ¯Ø« Ø´Ø±Ù Ø¨Ù„Ø®Û Ú©ØªØ§Ø¨ دی Ú†ÙŠ دهغه په اول سرکي
داسي دي Ú†ÙŠ چایوه مسئله زده Ú©Ú“Ù‡ نودومره دومره ثوابونه ÛŒÛ Ø¯ÙŠ .
· مسائل دعبدالله بن سلام : Ú†ÙŠ درسول الله صلی الله علیه وسلم څخه Ø§Ù…ØªØØ§Ù† Ø§Ø®Ù„Û Ø¯Ø§Ø¯ÛŒÙˆÙŠ کتابچي په اندازه دی Ú†ÙŠ علامه ابن الوردي په خپل کتاب خريده Ú©ÙŠ ذکرکړیدي .
· له دي Ø¬Ù…Ù„Û Ú…Ø®Ù‡ دمشکلاتواوملاØÙ…وکتابونه دي :امام سخاوي په المقاصدکي Ù„ÛŒÚ©Ù„Û Ø¯ÙŠ Ú†ÙŠ خطيب ÙˆÛŒÙ„Û Ø¯ÙŠ Ú†ÙŠ Ø¯ÙØªÙ†ÙˆØŒÙ…شکلاتواوملاØÙ…وپه هکله ډیرلږ Ø§ØØ§Ø¯ÛŒØ« صØÙŠØ دي ډيره برخه ÛŒÛ ØµØÛŒØ ثابت نه دي ،امام Ø³ÛŒÙˆØ·Û Ù¾Ù‡ (الدرر)Ú©ÙŠ د امام اØÙ…درØÙ…Ù‡ الله قول ذکرکړی دی Ú†ÙŠ Ø¯Ø±Û Ø¹Ù„ÙˆÙ… داسي دي Ú†ÙŠ هغه اصل نه Ù„Ø±Û :ملاØÙ…ØŒÙ…ØºØ§Ø²Û Ø§ÙˆØªÙØ³ÛŒØ±.
خطیب په خپل کتاب الجامع Ú©ÙŠ Ù„ÛŒÚ©Ù„Û Ø¯ÙŠ Ú†ÙŠ د دي Ø¯Ø±Û Ù‚Ø³Ù…Ù‡ علوموپه هکله د امام اØÙ…دداخبره په Ø®Ø§ØµÙˆÚ©ØªØ§Ø¨ÙˆÙ†ÙˆÙ¾ÙˆØ±Û Ù…Ø®ØªØµ ده ÚÚ©Ù‡ Ú†ÙŠ دهغوکتابونو نقل کوونکو په نقلولوکي Ø§ØØªÛŒØ§Ø· نه دی کړئ،(ددي دروقسموعلوموټول کتابونه Ø¯ØºØ³Û Ù†Ù‡ دي) اوبل داچي قصه ګویانو(هغه خلګ Ú†ÙŠ عواموته په تقریرونوکي Ù‚ØµÛ Ø¨ÛŒØ§Ù†ÙˆÙŠ ددي لپاره Ú†ÙŠ ÚØ§Ù† ورته غټ عالم معرÙÛ Ú©Ú“Û Ø§ÙˆØ¯Ø¹ÙˆØ§Ù…ÙˆØªÙˆØ¬Ù‡ Ø¯ÚØ§Ù† په Ù„ÙˆØ±Û ÙˆØ±Ø¬Ù„Ø¨ Ú©Ú“ÙŠ )هم Ú…Ù‡ زیاتوالی Ù¾Ú©ÚšÛ Ú©Ú“ÛŒØ¯ÛŒ .
امام سخاوي ÙˆØ§ÙŠÛ :Ø¯Ú©Ù„Ø¨Û ØªÙØ³ÛŒØ±Ù¼ÙˆÙ„ درواغ دی دهغه مطالعه کول جائزنه دي، داخبره امام اØÙ…دهم کړیده،امام خطیب ÙˆØ§ÙŠÛ Ú†ÙŠ دمقاتل بن سلیمان ØªÙØ³ÛŒØ±Ù‡Ù… دیته نږدي دی،اودواقدي کتابونه Ø¯ÙØ±ÙˆØ§Øº دي .
· له دي Ø¬Ù…Ù„Û Ú…Ø®Ù‡ (ÛŒØ¹Ù†Û Ù„Ù‡ هغوکتابونوڅخه Ú†ÙŠ Ø¨Û Ø¨Ù†Ø³Ù¼Ù‡ روایات ÛŒÛ Ù„ÛŒÚ©Ù„ÙŠ دي )ÙØªÙˆØ الشام کتاب دی،اودموسی بن عقبه کتاب Ú†ÙŠ Ø¯Ø§ØµØ Ø§Ù„Ù…ØºØ§Ø²ÙŠ په نوم دی،مØÙ…دبن Ø§Ø³ØØ§Ù‚ Ú†ÙŠ کوم مغازي والادی نوهغه داهل کتابوڅخه اخيستل کوي ،داخبره خطیب کړیده .
علامه Ø´ÙˆÚ©Ø§Ù†Û Ø±ØÙ…Ù‡ الله په خپل کتاب (الÙوائدالمجموعه )Ú©ÙŠ Ù„ÛŒÚ©Ù„Û Ø¯ÙŠ Ú†ÙŠ دصوÙÛŒØ§Ù†ÙˆØªÙØ³ÛŒØ±Ø¨Ø§Ù„Ú©Ù„ ØªÙØ³ÛŒØ±Ù†Ù‡ دی Ù„Ú©Ù‡ ØªÙØ³ÛŒØ±Ø§Ù„سÙلمي Ú†ÙŠ ØÙ‚ائق Ø§Ù„ØªÙØ³ÛŒØ±ÙˆØ±ØªÙ‡ ویل Ú©ÛŒÚ–Û Ø§ÙˆÙ¾Ù‡ Ø¯Û Ú©ÙŠ Ø´Ú© نشته Ú†ÙŠ دصوÙÛŒØ§Ù†ÙˆØªÙØ³ÛŒØ±Ø¯ØªØØ±ÛŒÙ سره مشابهت اوورته والی Ù„Ø±Û ØªÙØ³ÛŒØ±Ù†Ù‡ وي بلکه ددوی ډیراقوال له باطینیوواوله هغه ØªÙØ§Ø³ÛŒØ±ÙˆÚ…خه اخیستل شوي دي Ú†ÙŠ په هغوهيڅ اعتمادنشته Ù„Ú©Ù‡ ØªÙØ³ÛŒØ±Ø§Ø¨Ù† عباس Ú†ÙŠ Ø¯Ø¯ÙØ±ÙˆØ§ØºØ¬Ù†ÙˆØ§ÙˆÚ©Ø°Ø§Ø¨ÙŠÙ†ÙˆÚ…خه نقل شوی دی ،لکه کلبي،سدي اومقاتل دامعنی امام Ø³ÛŒÙˆØ·Û Ø°Ú©Ø±Ú©Ú“ÛŒØ¯Ù‡ اوله هغه څخه مخکي شيخ الاسلام ابن تيميه رØÙ…Ù‡ الله هم ÙˆÛŒÙ„Û Ø¯ÙŠ Ú†ÙŠ کوم Ù…ÙØ³Ø±ÛŒÙ† Ú†ÙŠ دهغوسره Ù…ÙˆØ¶ÙˆØ¹Û Ø§ØØ§Ø¯ÙŠØ« Ú†Ù„ÙŠÚ–Û Ù„Ú©Ù‡ Ø«Ø¹Ù„Ø¨ÙŠØŒÙˆØ§ØØ¯ÙŠ Ø§ÙˆØ²Ù…Ø®Ø´Ø±ÙŠ نودهغوپه روایاتوباندي اعتمادکول نه دی پکارکوم هغه روايات Ú†ÙŠ هغوی ÙŠÛ Ø¯Ø³Ù„Ùوڅخه نقلوي همدارنګه هغه روايات Ú†ÙŠ Ø±ÙˆØ§ÙØ¶ ÙŠÛ Ù¾Ù‡ Ø®Ù¾Ù„ÙˆØªÙØ§Ø³ÛŒØ±ÙˆÚ©ÙŠ Ù†Ù‚Ù„ÙˆÙŠ هم له موضوع اودروغوڅخه دي زه وايم Ú†ÙŠ Ù…Ø§Ø¯Ø¨Ø¹Ø¶Û Ø¹Ù„Ù…Ø§Ø¤Ù¾Ù‡ اقوالوکي Ù„ÙŠØ¯Ù„Û Ø¯ÙŠ Ú†ÙŠ هغوی شيخ خازن Ø¯ØªÙØ³ÙŠØ±Ø§Ù„معالم والااواسماعيل اÙندي ØÙ‚ÙŠ Ø¯ØªÙØ³ÙŠØ±Ø±ÙˆØ البيان والا
له Ù‡ØºÙˆÙ…ÙØ³Ø±ÙŠÙ†ÙˆÚ…خه Ø´Ù…ÙŠØ±Ù„Û Ø¯ÙŠ Ú†ÙŠ دهغوی سره Ù…ÙˆØ¶ÙˆØ¹Û Ø±ÙˆØ§ÙŠØªÙˆÙ†Ù‡ چليږÛ.(خودتاس٠خبره داده Ú†ÙŠ داکتابونه زموږپه معاشره Ú©ÙŠ ډيراستعماليږÛ.
· له دي Ø¬Ù…Ù„Û Ú…Ø®Ù‡ Ú†ÙŠ په Ù…ÙˆØ¶ÙˆØ¹Û ØŒØ¨Û Ø¨Ù†Ø³Ù¼ÙˆØ§ÙˆØ§Ø³Ø±Ø§Ø¦ÙŠÙ„Û Ø®Ø±Ø§ÙØ§ØªÙˆÚ‰Ú© دي يوهم دصÙوي کتاب :نزهة المجالس ومنتخب Ø§Ù„Ù†ÙØ§Ø¦Ø³ دی ÚÚ©Ù‡ ددي کتاب مصن٠رØÙ…Ù‡ الله
خپل کتاب په Ù…ÙˆØ¶ÙˆØ¹Ø§ØªÙˆØ§ÙˆØ¨Û Ø¨Ù†Ø³Ù¼ÙˆØ±ÙˆØ§ÙŠØªÙˆÙ†ÙˆØ³Ø±Ù‡ Ú‰Ú© Ú©Ú“ÛŒ Ú†ÙŠ هغه ترشمار ÙˆØªÙ„Û Ø¯ÙŠ اوپه هغه Ú©ÙŠ Ú‰ÛØ±ÙŠ Ø¯Ø§Ø³ÙŠ Ù‚ØµÛ Ø´ØªÙ‡ Ú†ÙŠ هيڅ بنيادنلري .
· تنبيه الغاÙلين دابوالليث ثمرقندي کتاب: امام ذهبي رØÙ…Ù‡ الله ليکلي دي Ú†ÙŠ په Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û Ú©ØªØ§Ø¨ Ú©ÙŠ Ú‰ÙŠØ±Ù…ÙˆØ¶ÙˆØ¹Û Ø§ØØ§Ø¯ÙŠØ« ليکل شوي دي Ù„Ú©Ù‡ Ú…Ù†Ú«Ù‡ Ú†ÙŠ په کش٠الظنون Ú©ÙŠ Ø±Ø§ØºÙ„Û Ø¯ÙŠ.
· قرة العيون ÙˆÙ…ÙØ±Ø القلب Ø§Ù„Ù…ØØ²ÙˆÙ† هم دابوالليث کتاب دی، داهم له هغوکتابونوڅخه دی Ú†ÙŠ Ù…ÙˆØ¶ÙˆØ¹Û Ø±ÙˆØ§ÙŠØ§Øª ÛŒÛ Ù„ÙŠÚ©Ù„ÙŠ دي.
· الجامع الصغيردامام سيوطي کتاب :په Ø¯Û Ú©ÙŠ ÙŠÛ Ù‡Ù… Ú‰ÙŠØ±Ù…ÙˆØ¶ÙˆØ¹Û Ø§ØØ§Ø¯ÙŠØ« ليکلي دي Ú†ÙŠ وروسته ÙŠÛ Ù¾Ù‡ Ø¯Û Ù…ÙˆØ¶ÙˆØ¹Ø§ØªÙˆÙ¾Ù‡ خپل بل کتاب Ú©ÙŠ Ú†ÙŠ دموضوعاتوپه هکله ÛŒÛ Ù„ÙŠÚ©Ù„ÛŒ دی خبرداری ورکړی دی.
· ددميري کتاب ØÙŠÙˆØ© الØÙŠÙˆØ§Ù†
· دثعلبي کتاب قصص الانبياء
· Ø¯Ø§Ø¨Ø´ÙŠÙ‡Û Ú©ØªØ§Ø¨ المستطر٠.
· اوانيس الجليس کتاب.
1. اوخزانة الاسرارجليلة الاذکارکتاب اودØÙŠØ±Ø§Ù†ØªÙŠØ§Ø®Ø¨Ø±Ù‡ داده Ú†ÙŠ ددي کتاب والا
دهرباب په پيل Ú©ÙŠ داسي ÙˆØ§ÙŠÛ :باب دی په هغه صØÙŠØ Ø§ØØ§Ø¯ÙŠØ«ÙˆÚ©ÙŠ Ú†ÙŠ په Ø¯Û Ù‡Ú©Ù„Ù‡ Ø±Ø§ØºÙ„Û Ø¯ÙŠØŒ بياددي خبري وروسته Ù…ÙˆØ¶ÙˆØ¹Û Ø±ÙˆØ§ÙŠØ§Øª ذکرکوي .
· له دي Ø¬Ù…Ù„Û Ú…Ø®Ù‡ تØÙØ© الاخوان ÙÛ Ù‚Ø±Ø§Ø¡Ø© الميعادÙÙŠ رجب وشعبان
Ú†ÙŠ Ø¯ÙØ´Ù†ÙŠ Ú©ØªØ§Ø¨ دی ماداکتاب مطالعه کړونوپه Ø¯Û Ú©ØªØ§Ø¨ Ú©ÙŠ مي ډيرموضوعات وليدل.
· ؛دطبرسي کتاب مکارم الاخلاق
· Ø›ØµÙØ© اهل التصو٠کتاب: امام سيوطي په الذيل Ú©ÙŠ ويلي دي Ú†ÙŠ په Ø¯Û Ú©ØªØ§Ø¨ Ú©ÙŠ منکر روايات اوداسي قصي شته Ú†ÙŠ قطعاباطلي دي
· .Ø¯Ø®ÙˆÙŠØ±Û Ú©ØªØ§Ø¨ Ø¯ÙØ±Ø© الناصØÙŠÙ† Ú†ÙŠ په بولاق Ú©ÙŠ چاپ شويدی ماوليدی نوپه Ø¯Û Ú©ÙŠ مصيبنونه اوداسي باطل Ø§ØØ§Ø¯ÙŠØ« ووچي هيڅ Ø¨Ù†ÙŠØ§Ø¯ÙŠÛ Ù†Ù„Ø±Ø¦(دتاس٠خبره داده Ú†ÙŠ داکتاب زموږپه Ø§ÙØºØ§Ù†Ø§Ù†ÙˆÚ©ÙŠ Ø¯ÙˆÙ…Ø±Ù‡ شهرت Ù„Ø±Û Ú†ÙŠ تقريبادهرملاامام سره موجوددی، اونږدي پنÚÙ‡ نوي Ùيصه ملاامامان ددي کتاب څخه Ø¯Ø¬Ù…Ø¹Û Ù¾Ù‡ ÙˆØ±Ú ØªÙ‚Ø±ÙŠØ±ÙˆÙ†Ù‡ کوي، داپه داسي ØØ§Ù„ Ú©ÙŠ Ú†ÙŠ داکتاب داسي دی Ú†ÙŠ ټول له دروغوډک دی) .
· .نورالابصارÙÙŠ آل بيت النبي المختارپه Ø¯Û Ú©ÙŠ ډيرموضوع Ø§ÙˆØ¯ÚØ§Ù†Ù‡ جوړي شوي خبري موجودي دي.
· .البيان ÙÙŠ Ø´Ø±Ø Ø¹Ù‚ÙˆØ¯Ø§Ù‡Ù„ الايمان Ú†ÛŒ Ø¯Ø¯ÙØ±ÙˆØ§ØºØ¬Ù† ابوعلي الاهوازي کتاب دی ددي په هکله ابن Ø¹Ø³Ø§Ú©Ø±ÙˆØ§ÙŠÛ :په Ø¯Û Ú©ØªØ§Ø¨ Ú©ÙŠ ÙŠÛ Ú‰ÙŠØ±Ù…ÙˆØ¶ÙˆØ¹Ø§Øª راوړيدي، امام Ø°Ù‡Ø¨Û Ù‡Ù… په الميزان Ú©ÙŠ Ù„ÛŒÚ©Ù„Û Ø¯ÙŠ Ú†ÙŠ په Ø¯Û Ú©ØªØ§Ø¨ Ú©ÙŠ ÙŠÛ Ù…ÙˆØ¶ÙˆØ¹Ø§ØªØŒØ¯ÚØ§Ù†Ù‡ جوړي شوي اودشرم خبري Ù„ÙŠÚ©Ù„Û Ø¯ÙŠ .
· .دسليمان بن عيسی السجزي Ø¯ÙØ±ÙˆØ§ØºØ¬Ù† هلاک شوي کتاب ØªÙØ¶ÙŠÙ„ العقل په دوه ټوکه Ú©ÙŠ دی امام دارقطني ليکلي دي Ú†ÙŠ دده تصني٠دعقل په هکله ټول موضوع Ø§ÙˆØ¯ÚØ§Ù†Ù‡ جوړشوی دی
· ؛الرسالة العصÙورية په Ø¯Û Ú©ØªØ§Ø¨ Ú©ÙŠ ÙŠÛ Ù„ÙŠÚ©ÙˆØ§Ù„ څلويشت Ø§ØØ§Ø¯ÙŠØ« ÙŠÙˆÚØ§ÛŒ Ú©Ú“ÙŠ دي Ú†ÙŠ په هغوکي ÙŠÙˆØ§Ø²Û Ø¯Ø±Û ØØ¯ÙŠØ«ÙˆÙ†Ù‡ صØÙŠØ دي نورټول موضوع Ø§ÙˆØ¯ÚØ§Ù†Ù‡ جوړشوي دي .
· .ددي Ø¬Ù…Ù„Û Ú…Ø®Ù‡ بدائع الزهورÙÙŠ وقائع الدهورکتاب دی Ú†ÙŠ دانبياعليهم السلام په ÙˆØ§Ù‚Ø¹Ø§ØªÙˆØ§ÙˆØØ§Ù„اتومشتمل دی دابن الياس تالي٠دی Ú†ÙŠ په Ø¯Û Ú©ÙŠ هم باطل Ø§ÙˆØ§Ø³Ø±Ø§Ø¦Ù„Û Ø®Ø±Ø§ÙØ§Øª جمع شويدي.
· ؛سيرة Ø§Ù„Ú©ÙØ¨Ø±ÛŒ :ددي کتاب په هکله ابن ØØ¬Ø±Ù¾Ù‡ Ø§Ù„ÙØªØ§ÙˆÛŒ Ø§Ù„ØØ¯ÙŠØ«ÙŠÙ‡ Ú©ÙŠ ÙˆØ§ÙŠÛ :ددي لوستل جائزنه دی ÚÚ©Ù‡ Ú†ÙŠ اکثريي باطل،دروغ اوګډوډشيان دي نوټول ØØ±Ø§Ù… اومنع شول ÚÚ©Ù‡ (Ú†ÙŠ په Ø¯Û Ú©ØªØ§Ø¨ Ú©ÙŠ صØÙŠØ اوغلط داسي سره ګډوډشوي دي) Ú†ÙŠ بيلول ÙŠÛ Ù…Ø´Ú©Ù„ کاردی
· .دابن وردي کتاب خريدة العجائب Ø§ÙˆÙØ±ÙŠØ¯Ø© الغرائب ددي په هکله ÙŠÛ Ù¾Ù‡ کش٠الظنون Ú©ÙŠ ÙˆÙŠÙ„Û Ø¯ÙŠ Ú†ÙŠ په Ø¯Û Ú©ØªØ§Ø¨ Ú©ÙŠ ÙŠÛ Ø¨Û Ø¨Ù†Ø³Ù¼Ù‡ اخباراوداسي خبري ذکرکړيدي Ú†ÙŠ هغه Ù…ØØ§Ù„ دي اوبل داچي داکتاب په هغوخلګوکي متداول اورائج دی Ú†ÙŠ عقلونه ÙŠÛ Ú©Ù…Ø²ÙˆØ±Û ÙˆÙŠ.
· .الترغيب والترهيب داصÙهاني ددي په هکله ØØ§Ùظ Ù…Ù†Ø°Ø±Û Ù„ÙŠÚ©Ù„ÙŠ دي Ú†ÙŠ په Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û Ú©ØªØ§Ø¨ Ú©ÙŠ داسي روايتونه شته Ú†ÙŠ Ø¯ÚØ§Ù†Ù‡ جوړيدل Ø§ÙˆÚ©Ù…Ø²ÙˆØ±Û Ú©ÙŠØ¯Ù„ ÙŠÛ Ø«Ø§Ø¨Øª شوي دي.
· .عجائب القرأن دمØÙ…ودبن ØÙ…زه الکرماني کتاب دی Ø¯Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û Ú©ØªØ§Ø¨ په هکله امام سيوطي په الاتقان Ú©ÙŠ ليکلي دي Ú†ÙŠ په Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û Ú©ØªØ§Ø¨ Ú©ÙŠ نااشنااومنکرروايات راوړل شوي دي Ú†ÙŠ په هغونه اعتمادجائزدی اونه ÙŠÛ Ø¨ÙŠØ§Ù†ÙˆÙ„ جائزدي،مګرددي لپاره Ú†ÙŠ خلګ ØªØ±Û ÚØ§Ù†ÙˆÙ†Ù‡ وژغورÛ.
· .اللباب ÙÙŠ Ø§Ù„ØØ¯ÙŠØ« :په Ø¯Û Ú©ÙŠ هم ډيرموضوعات ذکرشوي دي.
· له دي Ø¬Ù…Ù„Û Ú…Ø®Ù‡ بل کتاب الاهوال والقيامة دی امام Ø°Ù‡Ø¨Û Ø¯Ø¯ÙŠ په هکله ÙˆØ§ÙŠÛ Ú†ÙŠ داکتاب ټول دورواغ دي.
· له دي Ø¬Ù…Ù„Û Ú…Ø®Ù‡ بل کتاب العروس Ø¯Ø§Ø¨ÙˆØ§Ù„ÙØ¶Ù„ دی ددي په هکله امام ديلمي ÙˆÙŠÙ„Û Ø¯ÙŠ Ú†ÙŠ ددي کتاب ټول Ø§ØØ§Ø¯ÙŠØ« موضوع Ø¨Û Ø¨Ù†Ø³Ù¼Ù‡ دي په Ø¯Û Ø¨Ø§Ù†Ø¯ÙŠ اعتمادکول جائز نه دی Ø§ÙˆÚ©ÙŠØ¯ÙŠØ´Û Ú†ÙŠ ددي کتاب ليکوال ددي نسبت امام Ø¬Ø¹ÙØ±ØªÙ‡ ددي لپاره Ú©Ú“ÛŒ وي Ú†ÙŠ په خلګوکي مشهورشÛ.
· Ø´ÙØ§Ø¡Ø§Ù„صدوردنقاش :ددي په هکله ابوالخطاب بن دØÙŠÙ‡ ÙˆØ§ÙŠÛ Ú†ÙŠ داکتاب ÙŠÛ Ù¼ÙˆÙ„ په دروغواوبهتان Ú‰Ú© Ú©Ú“ÛŒ دی خطيب ددي په هکله ÙˆØ§ÙŠÛ Ú†ÙŠ داپه ØÙ‚يقت Ú©ÙŠ شقاء الصدور(Ø¨Ø¯Ø¨Ø®ØªÛ Ø¯Ø³ÙŠÙ†Ùˆ)دی Ø§ÙˆØ¨ÙŠØ§ÙŠÛ Ø¯Ù†Ù‚Ø§Ø´ په اړه دعلماؤاقوال ذکرکړي دي Ú†ÙŠ دادورواغجن سړی دی Ø§ÙˆØ¯ÚØ§Ù†Ù‡ Ø¯Ø§ØØ§Ø¯ÙŠØ«ÙˆÙ¾Ù‡ جوړولوباندي تورن دی.
· البرکة ÙÙŠ ÙØ¶Ù„ السعي ÙˆØ§Ù„ØØ±Ú©Ø© :دشيخ Ù…ØÙ…دالوصابي Ø§Ù„ÙŠÙ…Ù†Û Ú©ØªØ§Ø¨ دی ددي په هکله خطيب ÙˆØ§ÙŠÛ Ú†ÙŠ ماداکتاب مطالعه کړونوپه Ø¯Û Ú©ÙŠ مي Ú‰ÙŠØ±Ù†Ø§Ø§Ø´Ù†Ø§Ø§ÙˆÙ…ÙˆØ¶ÙˆØ¹Û Ø§ØØ§Ø¯ÙŠØ« وليدل.
· الروض Ø§Ù„ÙØ§Ø¦Ù‚ ÙÙŠ المواعظ والرقائق Ø¯ØØ±ÙŠÙيش کتاب دی په Ø¯Û Ú©ÙŠ هم Ú‰ÙŠØ±Ù…ÙˆØ¶ÙˆØ¹Û Ø§ØØ§Ø¯ÙŠØ« ليکل شوي دي.
· دتصو٠په کتابونوکي هم Ú‰ÙŠØ±Ù…ÙˆØ¶ÙˆØ¹Û Ø§ÙˆØ¨Û Ø¨Ù†Ø³Ù¼Ù‡ خبري ليکل شوي دي داخبره شيخ Ù…ØÙ…دالØÙˆØª البيروتي په خپل کتاب اسنی المطالب Ú©ÙŠ ليکي ده.داسي نورهم ډيرکتابونه شته (مقدمة الموضوعات Ø§Ù„Ú©ÙØ¨Ø±ÛŒ للعلي القاري ص 6) زه ( عزام)وايم Ú†ÙŠ داسي کتابونه Ú†ÙŠ په Ø§ÙˆØ³Ù†Û Ø²Ù…Ø§Ù†Ù‡ Ú©ÙŠ ليکل شوي Ø§ÙˆÚ©Ù…Ø²ÙˆØ±Û Ø®Ø¨Ø±ÙŠ ÙŠÛ Ù„ÙŠÚ©Ù„ÙŠ دي هم Ú…Ù‡ Ú©Ù… نه Ø¯ÛØŒ ÙŠÙˆÚ…ÙˆÙŠÛ Ø¯Ø§Ø¯ÙŠ :
· Ø¯ÙØ¶Ø§Ø¦Ù„Ùˆ کتابونه : په Ø¯Û Ù‡Ú©Ù„Ù‡ Ú†ÙŠ کوم کتابونه ليکل شوي دي نوپه اکثروکي ÙŠÛ Ú‰ÙŠØ±Ù…ÙˆØ¶ÙˆØ¹ اوضعي٠روايتونه شتون Ù„Ø±ÛØŒ دبعضوپه هکله پخپله Ù„ÙŠÚ©ÙˆØ§Ù„Ø§Ù†ÙˆÙŠÛ Ù„ÙŠÚ©ÙŠ وي Ú†ÙŠ داروايت ثابت نه Ø¯ÛŒØŒÙ†ÙˆØ±Ø¨Û Ø´Ù…ÙŠØ±Ù‡ روايات داسي هم Ù¾Ú©ÚšÛ ÙˆÙŠ Ú†ÙŠ دهغوپه هکله هغوی Ú…Ù‡ نه وي ÙˆÙŠÙ„ÛØŒ سره ددي Ú†ÙŠ هغه داسي روايات وي Ú†ÙŠ صØÙŠØ ثابت نه دي ،بلکه Ø¶Ø¹ÙŠÙ ÙŠØ§Ù…ÙˆØ¶ÙˆØ¹Û ÙˆÛŒØŒ په Ø§ÙˆØ³Ù†Û Ø²Ù…Ø§Ù†Ù‡ Ú©ÙŠ ډيروليکوالانوپه Ø¯Û Ø§Ú“Ù‡ کتابونه ليکلي دي Ú†ÙŠ اکثرليکوالان ÙŠÛ Ø¯Ø§Ø³ÙŠ دي Ú†ÙŠ هغوی داÙکرنه کوي Ú†ÙŠ زه بايدپه خپل کتاب Ú©ÙŠ داسي روايتونه رانه ÙˆÚ“Ù… Ú†ÙŠ هغه په رسول الله صلی الله عليه وسلم باندي دبعضوظالمانولخوادروغ تړل شوي وي ،بعضي داسي ليکوالان هم شته Ú†ÙŠ هغوی دکتاب دليکلوڅخه يوازي دخپل ÚØ§Ù† دشهرت مقصدلري نورڅه نلري، نودداسي ليکوالانوڅخه خوداطمع لرل بي ÚØ§ÙŠÙ‡ ده Ú†ÙŠ دوی دي دصØÙŠØ اوضعي٠تÙÚ©ÙŠÚ© ÙˆÚ©Ú“ÙŠ.
· بل دمولوي عبيدالله Ù‚Ù†Ø¯Ù‡Ø§Ø±Û ØµØ§ØØ¨ کتابونه :دده په کتابونوکي داسي خبري هم شته Ú†ÙŠ هغه بالکل داسلام سره اړخ نه لګوي، دقرآن کريم خلا٠وي ،بل داچي Ø¯Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û Ù…Ù„Ø§Ú©ØªØ§Ø¨ÙˆÙ†Ù‡ ترډيره ØØ¯Ù‡ داسي دي Ú†ÙŠ داسي خبري ثابتوي Ú†ÙŠ هغه شرک اوبدعت وي،الله خبردی Ú†ÙŠ نوموړئ ملاپه هغونه Ù¾ÙˆÙ‡ÙŠÚ–Û Ú©Ù‡ ضدياددÙنيالالچ نيولی Ø¯ÛŒØŒØ®ÙˆÙ…ØªØ§Ø³ÙØ§Ù†Ù‡ ډيرداسي خلګ هم شته Ú†ÙŠ ÚØ§Ù†ÙˆÙ†ÙˆØªÙ‡ عالمان ÙˆØ§ÙŠÛØŒØ¨ÙŠØ§Ù‡Ù… دده په کتابونوعمل کوي بلکه دده تقليدکوي،اوچي کومي خبري دي ملاليکلي دي هغه پرته له دليله صØÙŠØ اوØÙ‚Û Ø¨ÙˆÙ„ÛØŒØ§ÙˆÚ…ÙˆÚ© Ú†ÙŠ دده خلا٠مسئله بيانوي،په هغه باندي بيلابيل تورونه لګوي،که ورته وويل شي Ú†ÙŠ ستاسره Ú…Ù‡ دليل دی نوÚواب ÛŒÛ Ù„Ù‡ دي پرته بل Ú…Ù‡ نوي Ú†ÙŠ ÙÙ„Ø§Ù†Û Ù…Ù„Ø§Ù†Ù‡ پوهيږي .
· دبريلويانوپه کتابونوکي هم Ø¯Ù…ÙˆØ¶ÙˆØ¹Û Ø§ÙˆØ¯Ø®ÙˆØ¯Ø³Ø§Ø®ØªÙ‡ Ø®Ø¨Ø±ÙˆØ®ÙˆØ§Ø±Û Ù†Ø´ØªÙ‡ØŒÙ¾Ù‡ پراخه اندازه شتون Ù¾Ú©ÙŠ Ù„Ø±ÛØŒØ¯ÙŠØ§Ø¯ÙˆÙ†Û وړده Ú†ÙŠ په ترکيه Ú©ÙŠ بريلويان يوه اداره Ù„Ø±Û Ú†ÙŠ Ú…ÙˆÚ© ØªØ±Û ØºÙˆÚšØªÙ†Ù‡ ÙˆÚ©Ú“ÙŠ کتابونه Ù…ÙØª ÙˆØ±Ù„ÙŠÚ–ÛØŒÙ‡ØºÙˆÛŒ هغه کتابونه تقسيموي Ú†ÙŠ شرک اوبدعت ته Ù¾Ú©ÙŠ بلنه شوي وي Ù„Ú©Ù‡ دمولوي ØÙ…دالله جان کتابونه،نوپه هغوکتابونوکي Ú†Û Ø¯Ø¯ÙˆÛŒ Ù„Ø®ÙˆØ§ØªÙ‚Ø³ÙŠÙ…ÙŠÚ–Û Ú‰ÙŠØ±Ù…ÙˆØ¶ÙˆØ¹ÙŠ روايتونه شته .
· انوارالتبليغ کتاب په Ø¯Û Ú©ÙŠ هم Ú‰ÙŠØ±Û Ø¨Û Ø§ØµÙ„Ù‡ خبري شته . دايوڅوکتابونه Ø¯Ø¨ÙŠÙ„Ú«Û Ù¾Ù‡ ډول دلته يادشول ورنه داسي کتابونه Ø¨Û Ø´Ù…ÙŠØ±Ù‡ دي Ú†ÙŠ په Ø®Ø±Ø§ÙØ§ØªÙˆÚ‰Ú© وي،مسلمانانوته پکارده Ú†ÙŠ دخپل دين په اړه له پوره Ø§ØØªÙŠØ§Ø· څخه Ú©Ø§Ø±ÙˆØ§Ø®Ù„ÛØŒÙ¾Ù‡ هرچاپ شوي کتاب دي خپله عقيده نه ØªÚ“Û .
· يواقيت٠الاعمال :داهم پښتوکتاب دی ،په Ø¯Û Ú©ÙŠ ډيري داسي Ø¯ÚØ§Ù†Ù‡ جوړشوي روايتونه اوقصي شته Ú†ÛŒ بالکل بي اساسه ،اودشرک خبري دي .
· دمولوي عبيدالله مشهورپه Ù…Ù„Ø§ØªÙØ±ÙˆÙ‡ دده په کتابونوکي هم ډيري بي سنده اوبي اصله خبري ليکلي دي .
Ø¯ÙŠØ§Ø¯ÙˆÙ†Û ÙˆÚ“Ø¯Ù‡ Ú†ÙŠ موږپه Ø¯Û Ù…Ø¶Ù…ÙˆÙ† Ú©ÙŠ ÙŠÙˆØ§Ø²Û Ø¯ØÙ‚ دبيان اراده لروبل غرض الØÙ…دلله نلروالله پاک دي موږته په دÛÙ† باندي صØÙŠØ پوهه راکړÛ.
اللهم ارناالØÙ‚ ØÙ‚اوارزقنااتباعه وارناالباطل باطلاوارزقنااجتنابه آمين يارب العالمين