يو وخت Ø¯Ø§Ø³Û Ø¤ Ú†Û Ø¯ Ù†Ú“Û Ù¾Ù‡ هر لوري د جهل او Ù†Ø§Ù¾ÙˆÙ‡ÛØŒ ÙˆØØ´Øª او بربريت ØªÙˆØ±Û ØªÙŠØ§Ø±Û Ø®ÙˆØ±Û ÙˆÛØŒ خلكو به د يو بل سره په ناØÙ‚Ù‡ خبره په كلونو كلونو Ø¯ÚšÙ…Ù†Û ÙƒÙˆÙ„Û ØŒ د ډير تكبر او Ù„ÙˆÙŠÛ Ù„Ù‡ امله به ÙŠÛ Ø¯ يو بل په كوپړيو ÙƒÛ Ø´Ø±Ø§Ø¨ Ú…ÚšÙ„ØŒ هماغه ؤ Ú†Û Ù…ØªØ¹Ø§Ù„ او مهربان خداى ï¤ Ø¯ نبي آخر Ø²Ù…Ø§Ù†ï§ Ù¾Ù‡ پيدا كولو په Ø¯Û Ø§Ù…Øª د رØÙ… او عاطÙÛ Ù¾ÛØ±Ø²ÙˆÙŠÙ†Ù‡ وكړه.
د رسول Ø§Ù„Ù„Ù‡ï§ Ù¼Ø¨Ø± د عربو په بنو اسماعيل ÙƒÛ Ø¯Ù‚Ø±ÙŠØ´Ùˆ Ø¯Ù‚Ø¨ÙŠÙ„Û Ø¯Ù‡Ø§Ø´Ù… له ÙƒÙˆØ±Ù†Û Ú…Ø®Ù‡ دى Ú†Û Ø¯Ù†Ø³Ø¨ Ù„Ú“Û Ù¾Ù‡ اړه Ø§Ø¨ÙˆØØ§ØªÙ… وايي: ټول مؤرخين په Ø¯Û Ø§ØªÙØ§Ù‚ لري Ú†Û ØªØ± عدنانه Ù¾ÙˆØ±Û Ø¯ نبي كريم ï§ Ø¯ نسب Ù„Ú“Û Ø¨Ù„Ø§Ø´Ùƒ او Ø´Ø¨Ù‡Û ØµØÙŠØ Ú«Ú¼Ù„ ÙƒÛÚ–ÙŠØŒ اما له عدنان څخه وروسته د اسلامي تاريخ پوهانو تر Ù…ÙŠÙ†Ú Ø§Ø®ØªÙ„Ø§Ù ØªØ± سترګو ÙƒÛÚ–ÙŠ امام Ø¨Ø®Ø§Ø±ÙŠï² Ù¾Ù‡ باب مبعث النبي ï§ ÙƒÛ Ø¯ نبي كريم ï§ Ø¯ نسب سلسله تر معد بن عدنان Ù¾ÙˆØ±Û Ø¨ÙŠØ§Ù† ÙƒÚ“Û Ø§Ùˆ په خپل يو بل كتاب ÙƒÛ ÙŠÛ Ú†Û ØªØ§Ø±ÙŠØ® كبير نومÛÚ–ÙŠ بيا دغه سلسله تر ØØ¶Ø±Øª ابراهيم ï® Ù¾ÙˆØ±Û Ø±Ø³ÙˆÙ„Û Ø¯Ù‡. نولومړى د Ø´Ø¬Ø±Û Ù‡ØºÙ‡ برخه Ú†Û Ø¯ ټولو په نزد درسته او صØÙŠØ Ú«Ú¼Ù„ ÙƒÛÚ–ÙŠ:
نو Ù…ØÙ…Ø¯ï§ Ø¨Ù† عبدالله بن عبدالمطلب (شيبه) بن هاشم (عمرو) بن منا٠(مغيره) بن قصي (زيد) بن كلاب (مهذب) بن مره بن كعب بن لؤي بن غالب بن Ùهر بن مالك بن نضر (قريش) بن كنانه بن خزيمه بن مدركه بن إلياس بن مضر بن نزار بن معد بن عدنان.
اما له عدنان څخه وروسته مؤرخين د نبي كريم ï§ Ù¾Ù‡ شجره ÙƒÛ Ø³Ø±Ù‡ اختلا٠لري Ú†Û Ù…ÙˆÙ†Ú– به ÙŠÛ Ù¼ÙˆÙ„Û Ø¨Ø±Ø®Û Ø¯ ګرانو لوستونكو لپاره دلته ذكر ÙƒÚ“Ùˆ.
نو له عدنان څخه تر ابراهيم خليل الله Ù¾ÙˆØ±Û Ù…Ø¤Ø±Ø®ÙŠÙ† ليكي Ú†Û: عدنان بن أدد بن مقوم بن ناØÙˆØ± بن ØªØ±ÙŠØ Ø¨Ù† يعقوب بن نبت بن نابت بن أنوش بن إسماعيل بن إبراهيم خليل الرØÙ…Ù† بن آزر.
او يو Ø´Ù…ÛØ± مؤرخين ليكي: عدنان بن أدد بن الهميسع بن نابت بن إسماعيل بن إبراهيم بن آزر.
او يو Ø´Ù…ÛØ± مؤرخين ليكي: عدنان بن أدد بن Ø³ØØ¨ بن أيوب بن قيدر بن إسماعيل بن إبراهيم بن آزر.
او يو Ø´Ù…ÛØ± مؤرخين ليكي: عدنان بن أدد بن أمين بن شاجب بن ثعلبة بن عتر بن ÙŠØ±Ø¨Ø Ø¨Ù† Ù…ØÙ„Ù… بن العوام بن Ø§Ù„Ù…ØØªÙ…Ù„ بن دائمة بن العيقان بن علة بن Ø´ØØ¯ÙˆØ¯ بن الظري٠بن عبق بن إسماعيل بن إبراهيم بن آزر.
او يو Ø´Ù…ÛØ± مؤرخين ليكي: عدنان بن أدد بن عوج بن المعطم بن Ø§Ù„Ø·Ù…Ø Ø§Ø¨Ù† القسود بن العبور بن دعدع بن Ù…ØÙ…ود بن الزائد بن بدان بن الدرس بن ØØµÙ† بن النزال بن القاسم بن المجشر بن معدد بن صيÙÙŠ بن النبت بن قيدر بن إسماعيل بن إبراهيم بن آزر.
بيا له ابراهيم خليل الله څخه تر Ù†ÙˆØ ï Ù¾ÙˆØ±Û Ù…Ø¤Ø±Ø®ÙŠÙ† ليكي Ú†Û: إبراهيم بن آزر بن ناØÙˆØ± بن شارغ بن الراغ بن القاسم الذي قسم الأرض بين أهلها ابن معن بن Ø§Ù„Ø³Ø§ÙŠØ Ø¨Ù† Ø§Ù„Ø±Ø§ÙØ¯ ابن Ø§Ù„Ø³Ø§ÙŠØ Ùˆ هو سام بن Ù†ÙˆØ Ù†Ø¨ÙŠ اللهï.
او يو Ø´Ù…ÛØ± مؤرخين ليكي: إبراهيم بن آزر بن ناØÙˆØ± بن ØµØ§Ø±ÙˆØ Ø¨Ù† أرغو بن ÙØ§Ù„غ بن عابر بن Ø£Ø±ÙØ®Ø´Ø° بن سام بن نوØ.
او يو Ø´Ù…ÛØ± مؤرخين ليكي: إبراهيم بن آزر بن تارخ بن ناØÙˆØ± بن Ø³Ø§Ø±ÙˆØ Ø¨Ù† أرغو بن ÙØ§Ù„ج بن عيبر بن Ø£Ø±ÙØ®Ø´Ø¯ بن سام بن نوØ.
بيا له Ù†ÙˆØ ï څخه تر آدم صÙÙŠ الله Ù¾ÙˆØ±Û Ù…Ø¤Ø±Ø®ÙŠÙ† ليكي Ú†Û: Ù†ÙˆØ Ø¨Ù† ملكان بن متوشلخ بن إدريس نبي الله صلى الله عليه Ùˆ سلم بن الرائد بن مهلهل بن قنان بن الطاهر ابن هبة الله بن شيث بن آدم.
او يو Ø´Ù…ÛØ± مؤرخين ليكي: Ù†ÙˆØ Ø¨Ù† لامك بن متوشلخ بن خنوخ Ùˆ هو إدريس النبي عليه السلام بن يارز بن مهابيل بن قبش بن أنش بن شيث بن آدم.
او يو Ø´Ù…ÛØ± مؤرخين ليكي: Ù†ÙˆØ Ø¨Ù† لامك بن Ù…ØªÙˆØ´Ù„Ø Ø¨Ù† خنوخ بن يارزا بن مهلائيل بن قينان بن أنوش بن شيث بن آدم.
او يو Ø´Ù…ÛØ± مؤرخين ليكي: Ù†ÙˆØ Ø¨Ù† لامك بن Ù…ØªÙˆØ´Ù„Ø Ø¨Ù† مهليل بن قينين بن ÙŠØ§ÙØ´ ابن شيث بن آدم.
ښاغلي ØØ³ÙŠÙ† Ù‡Ûكل په خپل ''ØÙŠØ§Ø© Ù…ØÙ…دï§'' Ù†ÙˆÙ…Û ØªØ§Ù„ÙŠÙ ÙƒÛ Ø¯ رسول Ø§Ù„Ù„Ù‡ï§ Ø¯ نيكونو د Ù¾ÛØ¯Ø§ÙŠÚšØª Ø¯ Ù†Ûټو په اړه ليكي:
لومړى قصي د نبي كريم ï§ Ù¾Ù‡ نيكونو ÙƒÛ Ø´Ù…Ø§Ø± Ú†Û Ø¯ Ú…Ù„ÙˆØ±Ù…Û Ù¾ÛÚ“Û Ù¾Ù‡ Ù¾Ø§Û ÙƒÛ ÙŠØ¹Ù†Û Ù¾Ù‡ ٤٠٠ميلادي كال ÙƒÛ Ø²ÛÚ–ÛØ¯Ù„Ù‰ دى، بيا نوموړي Ø¯Ø±Û ÚØ§Ù…Ù† درلودل: عبدالدار، عبدالعزى او عبد مناÙ. Ú†Û Ø¯Ø§ عبد منا٠د رسول الله ï§ Ù¾Ù‡ نيكونو ÙƒÛ Ø´Ù…ÛØ±Ù„ ÙƒÛÚ–ÙŠ Ú†Û Ù‡ØºÙ‡ په ٤٣٠ميلادي كال ÙƒÛ Ø²ÛÚ–ÛØ¯Ù„Ù‰ دى. بيا عبد منا٠څلور ÚØ§Ù…Ù† درلودل Ú†Û Ù‡ØºÙ‡: عبدالشمس، نوÙÙ„ØŒ هاشم او عبدمطلب Ù†ÙˆÙ…ÛØ¯Ù„ØŒ بيا په Ø¯Û Ú…Ù„ÙˆØ±Ùˆ ÙƒÛ Ù‡Ø§Ø´Ù… نبي كريم ï§ Ù¾Ù‡ نيكونو ÙƒÛ Ø´Ù…ÛØ±Ù„ ÙƒÛÚ–ÙŠ Ú†Û Ù¾Ù‡ ٤٦٤ ميلادي كال ÙƒÛ Ø²ÛÚ–ÛØ¯Ù„Ù‰ دى، بيا عبدالمطلب د هاشم ÚÙˆÛ Ø¯Ù‰ Ú†Û Ø¯ نبي كريم ï§ Ø¨Ù„Ø§ واسطه نيكه دى او په ٤٩٧ ميلادي ÙƒÛ Ø²ÛÚ–ÛØ¯Ù„Ù‰ دى او عبدالمطلب ØµØ§ØØ¨ شپږ ÚØ§Ù…Ù† درلودل: ØØ§Ø±Ø«ØŒ ابوطالب، ابولهب، عبدالله، عباس او ØÙ…زه، Ú†Û Ø¹Ø¨Ø¯Ø§Ù„Ù„Ù‡ ØµØ§ØØ¨ د رسول الله ï§ Ù¾Ù„Ø§Ø± او دا نور پينÚÙ‡ ÙŠÛ ØªØ±ÙˆÙ†Ù‡ دي.
بيا د رسول الله ï§ Ù¾Ù„Ø§Ø± عبدالله ØµØ§ØØ¨ په شپږمه Ù¾ÛÚ“Û ÙƒÛ Ù¾Ù‡ ٥٤٥ ميلادي كال ÙƒÛ Ø²ÛÚ–ÛØ¯Ù„Ù‰ دى.
اګر Ú†Û Ø¯ نبي ÙƒØ±ÙŠÙ…ï§ Ø¯ پيدايښت په Ù†Ûټه او تاريخ ÙƒÛ Ø¯ سيرت د پوهانو او مؤرخينو سره اختلا٠شته، ÚÙŠÙ†Û ÙŠÛ Ù„ÙŠÙƒÙŠ: Ú†Û Ù†Ø¨ÙŠ كريم ï§ Ø¯ ربيع الاول په دولسمه Ú†Û Ø¯ ٥٧١م د اګست له Ù¢Ù©Ù…Û Ø³Ø±Ù‡ سمون خوري، د Ø¯ÙˆØ´Ù†Ø¨Û Ù¾Ù‡ ÙˆØ±Ú Ø¯ سهار د لمانÚÙ‡ څخه وروسته او د لمر ختو څخه ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯ Ù…ÙƒÛ Ù…Ø¹Ø¸Ù…Û Ø¯ قريشو د Ù‚Ø¨ÙŠÙ„Û Ø´Ø¹Ø¨ بني هاشم سره د سوق الليل Ù†ÙˆÙ…Û Ø³ÙŠÙ…Ù‡ ÙƒÛ Ú†Û Ø§ÙˆØ³ Ù¾ÙƒÛ ÙŠÙˆ ستر كتابتون جوړ شوى زÛÚ–ÛØ¯Ù„Ù‰ دى.
او د مصر مشهور Ùلك Ù¾Ûژندونكى عالم Ù…ØÙ…ود پادشاه د رياضي د دلائلو په رڼا ÙƒÛ Ù¾Ù‡ يوه رساله ÙƒÛ Ù„ÙŠÙƒÙŠ: Ú†Û Ø¯ Ø®Ø¯Ø§Ù‰ï¤ Ù¾ÛØºÙ…بر ØØ¶Ø±Øª Ù…ØÙ…Ø¯ï§ Ø¯ ربيع الاول په نهمه Ú†Û Ø¯ ٥٧١م كال د اپريل د Ø´Ù„Ù…Û Ø³Ø±Ù‡ سمون خوري د دو Ø´Ù†Ø¨Û Ù¾Ù‡ ÙˆØ±Ú Ù¾ÙŠØ¯Ø§ شوى دى.
كه لنډه ووايو نو رسول الله ï§ Ø¯ Ø´Ù¾Ú–Ù…Û Ù¾ÛÚ“Û Ù¾Ù‡ اخري ØØµÛ ÙƒÛ Ø¯Û Ø¯Ù†ÙŠØ§ ته Ø³ØªØ±Ú«Û ØºÚ“ÙˆÙ„Û Ø¯ÙŠ.
په بله معنى خاتم النبيين Ù…ØÙ…د مصطÙÙ‰ï§ Ø¯ Ùيل د ÙˆØ§Ù‚Ø¹Û Ú…Ø®Ù‡ ٥٥ ورÚÛ ÙˆØ±ÙˆØ³ØªÙ‡ پيدا شوى دى. همدا راز د نبي كريم ï§ Ø§Ùˆ Ø¢Ø¯Ù…ï ØªØ± مينÚÙ‡ ٦١٥٥ كاله ØªÛØ± شوي وو.
مولانا شبلي Ù†Ø¹Ù…Ø§Ù†ÙŠï² ÙŠÛ Ù¾Ù‡ خپل تالي٠سيرة Ø§Ù„Ù†Ø¨ÙŠï§ ÙƒÛ Ø¯Ø§Ø³Û Ø³ØªØ§ÙŠÙŠ: د اسمان ستورو له ازل نه د Ø¯Û ÙˆØ±ÚÛ Ù¾Ù‡ مينه ÙƒÛ Ø¯ انتظار Ø³ØªØ±Ú«Û Ù„Ø§Ø±Û ØªÙ‡ Ù†ÙŠÙˆÙ„Û ÙˆÛØŒ اسمان هم په مودو مودو د Ø¯Û Ø±ÙˆØ Ù¾Ø§Ù„ÙˆÙ†ÙƒÙŠ سهار په تمه او اميد شپه او ÙˆØ±Ú Ø³Ø±Ú«Ø±Ø¯Ø§Ù† ؤ، قضاء او قدر كار كوونكو ښائسته ښائسته مجلسونه، د عناصرو Ø±Ù†Ú«ÙŠÙ†ÛØŒ د لمر او Ø³Ù¾ÙˆÚ–Ù…Û Ù†ÙˆØ± شيندنه، د ورÛÚÙˆ او بادونو Ù…Ù†Ú‰Û ØªØ±Ú“ÛØŒ د قدس د Ù†Ú“Û Ù¾Ø§Ùƒ Ø§Ù†ÙØ§Ø³ØŒ د Ø§Ø¨Ø±Ø§Ù‡ÙŠÙ…ï ØªÙˆØÙŠØ¯ØŒ د يوسÙï Ø¬Ù…ال، د موسىï Ù…Ø¹Ø¬Ø²ÛØŒ او د Ù…Ø³ÙŠØ Ø¹ÙŠØ³Ù‰ï Ø¯ ژوند پوكي. دا ټول د Ø¯Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ ؤ Ú†Û Ø¯Ø§ Ú«Ø§Ú¼Û Ø§Ùˆ قيمتي شيان به د دواړو جهانو Ø³Ø±Ø¯Ø§Ø±ï ØªÙ‡ پكار شي.
د Ø¯ÙˆÙŠï§ Ø¯ پيدايښت له بركته له هر لوري د نعمتونو پراخي شوه، په هر لوري خوښي او Ø®ÙˆØ´ØØ§Ù„Û Ø®ÙˆØ±Û Ø´ÙˆÛØŒ Ø²Ù…ÙƒÛ Ø®Ù¾Ù„ ÙØµÙ„ونه او شينكي ښكاره ÙƒÚ“Ù„ØŒ ÙˆÙ†Û ØªØ§Ø²Ù‡ تازه Ø´ÙˆÛ Ø§Ùˆ Ø®Ù¾Ù„Û Ù…ÛÙˆÛ ÙŠÛ Ø±Ø§Ø´Ù†Û ÙƒÚ“ÛØŒ لنډه دا Ú†Û ÙØµÙŠØ او بليغ عربو د نبي ÙƒØ±ÙŠÙ…ï§ Ø¯ پيدايښت كال د ترو تازه Ú«Û Ø§Ùˆ ÙƒØ§Ù…ÙŠØ§Ø¨Û Ù¾Ù‡ كال ونوماوه.
د رسول Ø§Ù„Ù„Ù‡ï§ Ù…ÙˆØ± بي بي آمنه وايي: كله Ú†Û Ø²Ù…Ø§ دا بختور او نيكبخته بچى پيدا شو د پيدايښت سره سم Ù…Û Ù„Ù‡ بدن څخه يوه رڼا را Ùˆ وته Ú†Û Ø¯ Ù‡ØºÛ Ù¾Ù‡ ذريعه Ú‰ÛØ± ښارونه او Ù…Ø§Ú¼Û Ø±Ø§ÚšÙƒØ§Ø±Ù‡ Ø´ÙˆÛ Ø§Ùˆ ماشوم د پيدايښت سره سم خداى ته په سجده پرÛووت او يوه ګوته ÙŠÛ Ù¾ÙˆØ±ØªÙ‡ كړه، ګويا ÙƒÛ Ø¯ الله ï¤ ØªÙˆØÙŠØ¯ ته اشاره وه.
د سيرت پوهان ليكي: Ú†Û Ø¯ نبي كريم ï§ Ø¯ پيدايښت پر وخت عبدالمطلب صيب قريشو سره له كوره Ø¨ÛØ±ÙˆÙ† Ú†ÛØ±ØªÙ‡ په يو مجلس ÙƒÛ Ù†Ø§Ø³Øª ؤ، چا ورته د لمسي د پيدايښت زيرى وركړ، عبدالمطلب صيب په Ú‰ÙŠØ±Û Ø®ÙˆÚšÛ Ø§Ùˆ چټكتيا سره د بي بي Ø¢Ù…Ù†Û ÙƒÙˆØ± ته په منډه منډه راغى او Ø®Ù¾Ù„Û Ø³ØªØ±Ú«Û ÙŠÛ Ù¾Ù‡ خپل بركتي لمسي ÙŠØ®Û ÙƒÚ“ÛØŒ بيا ÙŠÛ Ù¾Ù‡ خپل غÛÚ– ÙƒÛ Ø±Ø§ÙˆØ§Ø®ÙŠØ³Øª او له بيت الله نه ÙŠÛ Ú«ÛØ± Ú†Ø§Ù¾ÛØ±Ù‡ ÙˆÚ«Ø±ÚØ§ÙˆÙ‡ØŒ او پخپله ÙŠÛ Ù‡Ù… متعال Ø®Ø¯Ø§Ù‰ï¤ ØªÙ‡ د دغه لوى نعمت شكرانه ادا ÙƒÚ“Ù‡.
كله ÙŠÛ Ú†Û Ù…Ø§Ø´ÙˆÙ… Ø¨ÛØ±ØªÙ‡ خپل كور ته راوست، بي بي Ø¢Ù…Ù†Û ØªÙ‡ ÙŠÛ ÙˆÙˆÙŠÙ„: ما د خپل دغه نازولي لمسي نوم Ù…ØÙ…د ÙƒÛښود، او طمع لرم Ú†Û Ø¹Ø§Ù‚Ø¨Øª به ÙŠÛ Ù‡Ù… Ù…ØÙ…ود وي.
هو! ÙˆÙ„Û Ù†Ù‡ د هغه مبارك مخ Ú†Û Ø¯ ښكلا ÙƒÙˆÙ…Û Ø´ØºÙ„Û ÙƒÙˆÙ„Û Ø¯ Ø¯Û Ø®Ø¨Ø±Û ÙŠÙˆ څرګند دليل ؤ.
نبي كريم ï§ Ø¯ پيدايښت نه پس دوه ورÚÛ Ø®Ù¾Ù„Û Ù…ÙˆØ± وپاله، او Ø´ÛØ¯Û به ÙŠÛ ÙˆØ±ÙƒÙˆÙ„ÛØŒ له Ø¯Û Ù†Ù‡ وروسته د ابو لهب (عبدالعزى) يوه وينÚÙ‡ Ú†Û Ø«ÙˆÙŠØ¨Ù‡ Ù†ÙˆÙ…ÛØ¯Ù‡ د نبي كريم ï§ Ù¾Ø§Ù„Ù†Ù‡ كوله، او Ø®Ù¾Ù„Û Ø´ÛØ¯Û به ÙŠÛ ÙˆØ±ÙƒÙˆÙ„Û.
په دريم ÚÙ„ د ØÙ„ÙŠÙ…Û Ø³Ø¹Ø¯ÙŠÛ ÙˆØ§Ø± ؤ. په Ø¯Û Ø§Ú“Ù‡ Ú†Û ÙƒÙ„Ù‡ دغه بختوره بي بي د نازولي ماشوم مخ څرګندوي په هر اندام ÙƒÛ ÙŠÛ Ø¯ ØØ³Ù† تجلى او ښايست ورته برÛÚšÙŠØŒ همغه ؤ Ú†Û Ù¾Ù‡ زړه ÙƒÛ ÙŠÛ ÙˆØ±ØªÙ‡ ÚØ§Ù‰ ونيوه، او له Ú‰ÛØ±Û Ù…ÙŠÙ†Û Ø§Ùˆ ÙˆÙ„ÙˆÙ„Û Ú…Ø®Ù‡ ÙŠÛ Ø§Ø®ÙˆØ§ ديخوا په مكرر ډول ښكل ÙƒÚ“ØŒ او د قسم په يادولو سره ÙŠÛ Ø²ÙŠØ§ØªÙ‡ ÙƒÚ“Ù‡ Ú†Û Ù…Ø§ كله هم Ù‡ÛÚ†ÛØ±ØªÙ‡ Ø¯Ø§Ø³Û Ø®ÙˆØ´Ø¨ÙˆØ¯Ø§Ø± ماشوم نه ؤ ليدلى، Ø¨Ø¹Ø¶Û Ù…Ø¤Ø±Ø®ÙŠÙ†Ùˆ ليكلي Ú†Û Ø¯ نبي كريم ï§ Ù¾Ù‡ ØØ¶Ø§Ù†Øª او پالنه او Ø´ÛØ¯Û وركولو ÙƒÛ Ø§Ø³Ù…Ø§Ø¡ Ú†Û Ø¯ ØÙ„ÙŠÙ…Û Ø³Ø¹Ø¯ÙŠÛ Ù„ÙˆØ± وه او ام ايمن هم برخه اخيستÛ.
نبي كريم ï§ Ø¯ پلار له سيوري نه له اوله Ù…ØØ±ÙˆÙ… ؤ، ÙŠØ¹Ù†Û Ø¹Ø¨Ø¯Ø§Ù„Ù„Ù‡ صيب خپل پلار د كجورو راغونډولو په موخه Ù…Ø¯ÙŠÙ†Û Ù…Ù†ÙˆØ±Û ØªÙ‡ ليږلى ؤ Ú†Û Ø¨ÙŠØ§ هماغلته د ٢٥ ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر ÙˆÙØ§Øª شو، دا په Ø¯Ø§Ø³Û ØØ§Ù„ ÙƒÛ ÙˆÙ‡ Ú†Û Ù…ØÙ…Ø¯ï§ Ø¯ مور په ÙƒÛÚ‰Ù‡ ؤ خو د شپږ ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر ÙŠÛ Ù…ÙˆØ± هم د آخرت په لور Ø³ÙØ± وكړ.
د ''رهم'' لور اسماء په Ø¯Û Ø§Ú“Ù‡ د Ø®Ù¾Ù„Û Ù…ÙˆØ± كيسه رانقلوي، وايي: Ú†Û ÙƒÙ„Ù‡ بي بي آمنه ÙˆÙØ§Øª ÙƒÛØ¯Ù‡ØŒ نو زه ورسره ولاړه ؤم، په Ø¯Ø§Ø³Û ØØ§Ù„ ÙƒÛ Ú†Û Ø¯ غم او Ø®Ùګان نه په ډكه لهجه ÙŠÛ ÙŠÙˆ Ú…Ùˆ اشعار او د پند او Ù†ØµÙŠØØª نه Ú‰ÙƒÛ Ù…Ù‚ÙˆÙ„Û ÙˆÙ„ÙˆØ³ØªÛ Ú†Û Ú˜Ø¨Ø§Ú“Ù‡ ÙŠÛ Ù¾Ù‡ Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ ده:
هر ژوندى مري، او هر نوى Ø²Ú“ÛØ¯ÙˆÙ†ÙƒÙ‰ دى ØŒ هر ژوندى Ùنا ÙƒÛÚ–ÙŠØŒ زه هم Ù…Ú“Ù‡ ÙƒÛÚ–Ù…ØŒ خو ياد داري به Ù…Û Ù¾Ø§ØªÛ ÙˆÙŠØŒ Úكه ما له ÚØ§Ù† نه وروسته Ú‰ÛØ± ÚšÙ‡ او بهتر پريښى دى، يو پاك بچى Ù…Û Ø²Ûږولى دى او بيا ÙŠÛ Ø¯ Ù…ÙƒÛ Ø§Ùˆ Ù…Ø¯ÙŠÙ†Û Ù¾Ù‡ Ù…ÙŠÙ†Ú ÙƒÛ Ø¯ ابواء Ù†ÙˆÙ…Û ÚØ§Ù‰ سره خپل پاك Ø±ÙˆØ Ù…Ù‡Ø±Ø¨Ø§Ù† خداى ته وسپاره، په نبي كريم ï§ Ø¯ تكليÙونو او ازمايښتونو Ø³Ù„Ø³Ù„Û ÙˆÛ Ú†Û Ù„ÙƒÙ‡ د Ø·ÙˆÙØ§Ù† په Ú…ÛØ± Ù¾Ø±Û ÙˆØ±Ú Ù¾Ù‡ ÙˆØ±Ú Ø±Ø§ Ø§Ù„ÙˆØªÙ„ÛØŒ هماغه ؤ Ú†Û Ø¯ Ù¤Ù ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر ورته د Ù¾ÛØºÙ…Ø¨Ø±Û Ø§Ùˆ رسالت Ø¯Ø±Ù†Û Ú†Ø§Ø±Û Ù‡Ù… ور وسپارلى شوÛ.
نبي كريم ï§ Ø¨Ù‡ د معمول سره سم د Ù…ÙƒÛ Ù…ÙƒØ±Ù…Û Ú…Ø®Ù‡ Ø¯Ø±Û ÙƒÙŠÙ„ÙˆÙ…ØªØ±Ù‡ Ù„Ø±Û Ø¬Ø¨Ù„ نور ÙƒÛ ØØ±Ø§Ø¡ غار ته Ú†Û Ú…Ù„ÙˆØ± ګزه اوږدوالى او پاؤ كم دوه ګزه پلنوالى لري ورختلو او هلته به ÙŠÛ Ø¯ خداى ï¤ ÙŠØ§Ø¯ÙˆÙ†Ù‡ كوله.
يوه ÙˆØ±Ú Ù†Ø¨ÙŠ كريم ï§ Ù¾Ù‡ دغه سمڅه ÙƒÛ Ø¯ عبادت لپاره ناست Ú†Û ÙŠÙˆÙ‡ ÙØ±ÚšØªÙ‡ ورته راغله ØŒ ور Ù†Ø²Ø¯Û Ø´ÙˆÙ‡ او Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Ù‰ï§ ÙŠÛ Ù¾Ù‡ دواړو لاسونو ÙƒÛ ÙƒÙ„Ùƒ ونيوۀ، او بيا ÙŠÛ ÙˆØ±ØªÙ‡ Ùˆ ويل: Ú†Û Ùˆ لوله! Ù‡ØºÙ‡ï§ Úواب وركړ: زه خو لوستونكى نه يم. بيا هم همدغه سوال او Úواب تكرار شو، بالاخره په درÛيم ÚÙ„ ويلو سره ÙŠÛ Ù¾Ù‡ غÛÚ– ÙƒÛ Ù¼ÙŠÙ†Ú« ونيوۀ، او د اقرأ د سوره پنÚÙ‡ لومړني آيتونه ÙŠÛ ÙˆØ±ØªÙ‡ ولوستل، دا په رسول الله ï§ Ù„ÙˆÙ…Ú“Û ÙˆØÛ وه Ú†Û Ø¯ څلويښت ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر په ٦١٠م ÙƒÛ Ù¾Ø±Û Ø¯ جبرائيل امين په ذريعه نازله شوه، خو بيا Ø¢Ù†ØØ¶Ø±Øªï§ په Ú‰ÛØ±Û ÙˆØ§Ø±Ø®Ø·Ø§ÙŠÛ Ø³Ø±Ù‡ خپل كور ته راستون شو، او د Ù„Ú– وخت تر ØªÛØ±Ûدو وروسته د Ø®Ù¾Ù„Û Ù…Ø¨Ø§Ø±ÙƒÛ Ø¨ÙŠ بي خديجة Ø§Ù„ÙƒØ¨Ø±Ù‰ï© Ø³Ø±Ù‡ يو ÚØ§Ù‰ د ورقه بن نوÙÙ„ كور ته ÚÙŠØŒ او بيا ورته د خپلو سترګو ليدلى ØØ§Ù„ بيانوي، ورقه بن نوÙÙ„ ورته په Úواب ÙƒÛ ÙˆØ§ÙŠÙŠ: دا هغه ناموس دى Ú†Û Ø§Ù„Ù„Ù‡ تعالى په ØØ¶Ø±Øª موسى ï هم نازل ÙƒÚ“Ù‰ ؤ.
كاش كه زه Úوان او تر هغه وخت ژوندى واى Ú†Û ÙƒÙ„Ù‡ تا خپل قوم له خپل كلي او وطن څخه وباسي او ما درسره مرسته ÙƒÚ“Û ÙˆØ§Ù‰ØŒ نبي كريم ï§ Ø¯ نا Ø§Ù…ÛØ¯Û څخه د ژړا نه په ډكه لهجه Ùˆ پوښتل: آيا ما به دوي له خپل كلي وباسي؟ هغه وويل: هو! همغه ؤ Ú†Û Ø¯ وخت په ØªÛØ±Ûدو نبي كريم ï§ Ø¯ ٥٣ كلو په عمر د دښمنانو د ÙØ´Ø§Ø± له امله Ø¯Û ØªÙ‡ اړ شو Ú†Û Ø®Ù¾Ù„ ټاټوبى پرÛږدي او د Ù…Ø¯ÙŠÙ†Û Ù…Ù†ÙˆØ±Û Ù¾Ù‡ Ù„ÙˆØ±Û Ù…Ù‡Ø§Ø¬Ø± شي، همغه ؤ Ú†Û Ø¯ هجرت په موخه له كوره ووت او ابوبكر ØµØ¯ÙŠÙ‚ï¨ ÙˆØ±Ø³Ø±Ù‡ د Ù„Ø§Ø±Û Ù…Ù„Ú«Ø±Ù‰ ؤ، كله Ú†Û Ù…Ø¯ÙŠÙ†Û Ù…Ù†ÙˆØ±Û ØªÙ‡ رسيږي هلته د Ù…ÛØ´Øª ÙƒÛØ¯Ùˆ نه پس د جهاد ØÙƒÙ… ÙØ±Ø¶ شو Ú†Û Ø¯ مدني ژوند په Ù¡Ù ÙƒÙ„Ù†Û Ø¯ÙˆØ±Û ÙƒÛ ÙŠÛ Ø¯ ابن اسØÙ°Ù‚ï² Ø¯ روايت سره سم Ù¢Ù§ ØºØ²Ø§Ú«Ø§Ù†Û Ø§Ùˆ ٣٨ Ø³Ø±ÙŠÛ ØªØ± سره ÙƒÚ“Û.
د هجرت په لسم كال ÙŠÛ Ø¯ ØØ¬ اراده ÙˆÙØ±Ù…ايله، هلته ÙŠÛ ÙŠÙˆÙ‡ خطبه دايره ÙƒÚ“Ù‡ Ú†Û Ú‰ÛØ±Û Ø§Ù‡Ù…Û Ø§Ùˆ ضروري Ø®Ø¨Ø±Û ÙŠÛ Ù¾ÙƒÛ ÙˆÙØ±Ù…Ø§ÙŠÙ„Û Ø§Ùˆ په Ù¾Ø§ÙŠÛ ÙƒÛ ÙŠÛ Ù„Ù‡ خپلو يارانو څخه د Ø®Ù¾Ù„Û ÙØ±ÙŠØ¶Û د پوره رسولو ګواهي هم واخيسته.
د علامه شبلي Ù†Ø¹Ù…Ø§Ù†ÙŠï² Ù¾Ù‡ شمول يو Ø´Ù…ÛØ± مؤرخين ليكي Ú†Û Ù†Ø¨ÙŠ كريم ï§ Ø¯ ØµÙØ± Ø§Ù„Ù…Ø¸ÙØ± په اتلسم يا نورلسم تاريخ د Ø´Ù¾Û Ø¬Ù†Ø© البقيع Ú†Û Ø¯ مسلمانانو عمومي هديره او قبرستان دى ته تشري٠يوړۀ، له Ø¨ÛØ±ØªÙ‡ Ø³ØªÙ†ÛØ¯Ùˆ وروسته Ø³Ø®ØªÛ Ù†Ø§Ø±ÙˆØºÛ Ø³Ø±Ù‡ مخامخ شو. د Ù†Ø§Ø±ÙˆØºÛ Ù¾Ù‡ دوران ÙƒÛ ÙŠÛ ÙŠÙˆÙ‡ ÙˆØ±Ú Ø®Ø·Ø¨Ù‡ دائره كړه، ريښتينى دوست ØØ¶Ø±Øª ابوبكر ï¨ Ø¯ رسول الله ï§ Ø¯ Ø®Ø·Ø¨Û Ù¾Ù‡ Ø§ÙˆØ±ÛØ¯Ùˆ Ø¯Û Ù†ØªÙŠØ¬Û ØªÙ‡ ÙˆØ±Ø³ÛØ¯ Ú†Û Ù†ÙˆØ± نو رسول Ø§Ù„Ù„Ù‡ï§ Ù„Ù‡ مونږ څخه خداى په اماني اخلي، له Ù‡Ù…Ø¯Û Ø§Ù…Ù„Ù‡ ÙŠÛ Ø¯ÙˆÙ…Ø±Ù‡ ÙˆÚ˜Ú“Ù„ Ú†Û Ù…Ø¨Ø§Ø±ÙƒÙ‡ ږيره ÙŠÛ Ù¾Ù‡ اوښكو لونده شوه، د Ø¯Û ØØ§Ù„ت په ليدلو د دواړو جهانو سردار Ù…ØÙ…د مصطÙÙ‰ ï§ ÙˆÙØ±Ù…ايل: زه Ú†Û Ø¯ ټولو نه زيات د چا د دولت او ØµØØ¨Øª نه ممنون يم هغه Ùقط ابوبكر صديق ï¨ Ø¯Ù‰.
بالاخره رØÙ…Ø© للعالمين ï§ Ø¯ هجرت په يوولسم كال د ربيع الاول په دولسمه د Ø¯Ø±Û Ø´Ù¾ÛØªÙ‡ كلونو په عمر خپل Ø±ÙˆØ Ù„ÙˆÙ‰ او مهربان خداى ته په Ø¯Ø§Ø³Û ØØ§Ù„ ÙƒÛ ÙˆØ³Ù¾Ø§Ø±Ù‡ Ú†Û Ù¾Ù‡ مباركه ژبه ÙŠÛ Ø¯ الله پاك سره د Ù…ÙŠÙ†Û Ø§Ùˆ Ù…ØØ¨Øª له امله د توØÙŠØ¯ د ÙƒÙ„Ù…Û Ø²Ù…Ø²Ù…Û ÙƒÙˆÙ„Û.
د ØØ¶Ø±Øª عباس ï¨ Ø§Ùˆ يو Ø´Ù…ÛØ± نورو انصارو ØµØØ§Ø¨Ø¤ په مرسته ØØ¶Ø±Øª Ø¹Ù„ÙŠï¨ ØºØ³Ù„ وركړ، كله Ú†Û Ø¬Ù†Ø§Ø²Ù‡ تياره شوه د خلكو هجوم او Ú«Ú¼Ù‡ Ú«ÙˆÚ¼Ù‡ زياته وه نو په نبي كريم ï§ Ø¯ امام نه پرته وار په وار اول سړو، بيا ÚšÚÙˆ او بيا ماشومانو ØŒ خو يو Ø´Ù…ÛØ± مؤرخين ليكي Ú†Û Ø§ÙˆÙ„ Ù¾Ø±Û Ø®Ù¾Ù„ اهل بيتو، بيا عامو نارينؤ او بيا ÚšÚÙˆ د Ø¬Ù†Ø§Ø²Û Ù„Ù…ÙˆÙ†Ú Ø§Ø¯Ø§ ÙƒÚ“.
د چهار Ø´Ù†Ø¨Û Ù¾Ù‡ شپه ØØ¶Ø±Øª علي، ØØ¶Ø±Øª ÙØ¶Ù„ بن عباس، ØØ¶Ø±Øª اسامه بن زيد او ØØ¶Ø±Øª عبدالرØÙ…Ù† بن عو٠رضي الله عنهم په مدينه منوره ÙƒÛ Ø¯ ØØ¶Ø±Øª عائشه ï© Ù¾Ù‡ ØØ¬Ø±Ù‡ ÙƒÛ Ø¯ قبر غÛÚ– ته وسپاره.
سردار عالم د ''التاريخ'' په ØÙˆØ§Ù„Ù‡ ليكي Ú†Û: د نبي كريم ï§ Ø¯ پيدايښت، هجرت او د ÙˆÙØ§Øª Ù†ÛÙ¼Û Ø¯Ø±Û ÙˆØ§Ú“Ù‡ د Ø¯ÙˆØ´Ù†Ø¨Û ÙˆØ±Ú Ø¯ ربيع الاول له Ø¯ÙˆÙ„Ø³Ù…Û Ø³Ø±Ù‡ سمون خوري. انا لله وانا اليه راجعون.
د امهات المؤمنين لنډه Ù¾Ûژندنه
1. ام المؤمنين ØØ¶Ø±Øª خديجهï©: كنيت ÙŠÛ Ø§Ù… هند او لقب ÙŠÛ Ø·Ø§Ù‡Ø±Ù‡ وو، پلار ÙŠÛ Ø®ÙˆÙŠÙ„Ø¯ قريشي او مور ÙŠÛ ÙØ§Ø·Ù…Ù‡ بنت زائده Ù†ÙˆÙ…ÛØ¯Ù‡. له عام الÙيل څخه ١٥ كاله له مخه په ٥٥٥ميلادي كال په مكه مكرمه ÙƒÛ Ø²ÛÚ–ÛØ¯Ù„Û Ø¯Ù‡ØŒ لومړى Ù†ÙƒØ§Ø ÙŠÛ Ø¹ØªÙŠÙ‚ بن عائذ سره Ø´ÙˆÛ Ø¯Ù‡. دويمه ÙŠÛ Ø§Ø¨Ùˆ هاله بن هند بن نباش سره. بيا ÙŠÛ Ø¯ نبي كريم ï§ Ø³Ø±Ù‡ د څلوÛښت ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر Ù†ÙƒØ§Ø ÙˆØ´ÙˆÙ‡ Ú†Û Ø±Ø³ÙˆÙ„ الله ï§ Ù¢Ù¥ كلن زلمى وۀ، ٢٥ كاله د نبي ÙƒØ±ÙŠÙ…ï§ Ø³Ø±Ù‡ په Ù†ÙƒØ§Ø ÙƒÛ Ù¾Ø§ØªÛ Ø´ÙˆÛ ÙˆÙ‡ØŒ د بعثت د لسم كال د رمضان د Ù…ÙŠØ§Ø´ØªÛ Ù¾Ù‡ ١١مه Ù†Ûټه د Ø¯Û Ù†ÛÙ…Ú«Ú“Û Ø¯Ù†ÙŠØ§ نه د ٦٥ ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر رخصت شوه او د ØØ¬ÙˆÙ† په هديره (جنة المعلى) ÙƒÛ Ø¯ÙÙ† شوه دا Ú†Û Ø¯ هجرت Ù†Ø¨ÙˆÙŠï§ ØªØ± دويم كال Ù¾ÙˆØ±Û Ø¯ Ø¬Ù†Ø§Ø²Û Ù„Ù…ÙˆÙ†Ú Ù†Ù‡ ÙˆÛ€ مشروع شوى نو Úكه رسول Ø§Ù„Ù„Ù‡ï§ ÙˆØ±ØªÙ‡ يواÚÛ Ù¾Ù‡ دعاوو Ø§ÙƒØªÙØ§Ø¡ وكړه.
2. ام المؤمنين ØØ¶Ø±Øª سوده بنت زمعه قريشيï©: مور ÙŠÛ Ø´Ù…ÙˆØ³ يا سموين بنت قيس نوميده، Ù„ÙˆÙ…Ú“Û Ù†ÙƒØ§Ø ÙŠÛ Ø¯ خپل تره ÚÙˆÛ ØØ¶Ø±Øª سكران بن Ø¹Ù…Ø±Ùˆï¨ Ø³Ø±Ù‡ Ø´ÙˆÛ ÙˆÙ‡ØŒ د نبوت په لسم كال د رمضان په مياشت ÙƒÛ ÙŠÛ Ø¯ رسول Ø§Ù„Ù„Ù‡ï§ Ø³Ø±Ù‡ په Ø¯Ø§Ø³Û ØØ§Ù„ ÙƒÛ Ù†ÙƒØ§Ø ÙˆØ´ÙˆÙ‡ Ú†Û Ø¯ نبي ÙƒØ±ÙŠÙ…ï§ Ù…Ø¨Ø§Ø±Ùƒ عمر پنÚوس ÙƒÙ„Ù†Û ØªÙ‡ Ø±Ø³ÛØ¯Ù„Ù‰ وو، د نبي كريم ï§ Ø³Ø±Ù‡ ÙŠÛ ØªÙ‚Ø±ÙŠØ¨Ø§Ù‹ ١٤ كاله ØªÛØ± ÙƒÚ“ÙŠ وو، په مدينه منوره ÙƒÛ Ø¯ هجرت په نورلسم يا دوه ويشتم كال ÙˆÙØ§Øª شوه. له Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û Ú…Ø®Ù‡ پينÚÙ‡ Ø§ØØ§Ø¯ÙŠØ« روايت شوي Ú†Û ÙŠÙˆ په بخاري او څلور په سنن اربعه ÙƒÛ Ù…ÙˆØ¬ÙˆØ¯ دي.
3. ام المؤمنين عائشه صديقه بنت ابوبكر صديق قريشيï«: Ú†Û Ù…ÙˆØ± ÙŠÛ Ø§Ù… رومان زينب ï© Ù†ÙˆÙ…ÛØ¯Ù‡ØŒ له نبوي بعثت څخه څلور كاله وروسته په شوال ÙƒÛ Ø²ÛÚ–ÛØ¯Ù„Û Ø§Ùˆ د نبوت په يوولسم كال د شوال په مياشت ÙƒÛ Ù†Ø¨ÙŠ كريم ï§ Ù¾Ù‡ Ù†ÙƒØ§Ø ÙƒÚ“Ù‡ په Ø¯Û ÙˆØ®Øª ÙƒÛ Ø¯ Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û Ø¹Ù…Ø± شپږ كاله او د نبي كريم ï§ Ø¹Ù…Ø± پنÚوس كاله او شپږ Ù…ÙŠØ§Ø´ØªÛ ÙˆÙˆØŒ بيا Ø¯Ø±Û ÙƒØ§Ù„Ù‡ پس د هجرت په لومړي كال دشوال په مياشت ÙƒÛ ÙŠÛ Ø¯ نهه ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر واده كړه، په اتلس ÙƒÙ„Ù†Û ÙƒÛ ÙƒÙˆÙ†Ú‰Ù‡ شوه، اته څلوÛښت كاله ÙŠÛ ÙƒÙˆÙ†Ú‰ØªÙˆØ¨ ØªÛØ± ÙƒÚ“ او د امير معاويه د ØÙƒÙˆÙ…ت تر اتلسم كاله Ù¾ÙˆØ±Û Ú˜ÙˆÙ†Ø¯Û ÙˆÙ‡ØŒ بيا د هجرت په اته پنÚوسم كال د رمضان مياشت ÙƒÛ Ù†Ø§Ø±ÙˆØºÙ‡ او د Ù‡Ù…Ø¯ØºÛ Ù…ÙŠØ§Ø´ØªÛ Ù¾Ù‡ اوولسمه Ù†Ûټه Ú†Û Ø¯ Ù¦Ù§Ù¨ ميلادي د جون له Ø¯ÙŠØ§Ø±Ù„Ø³Ù…Û Ù†ÛÙ¼Û Ø³Ø±Ù‡ سمون خوري د Ø´Ù¾Û Ø¯ وتر لمانÚÙ‡ څخه وروسته ÙˆÙØ§Øª شوه، د Ø¬Ù†Ø§Ø²Û Ù„Ù…ÙˆÙ†Ú Ù¾Ø±Û ØØ¶Ø±Øª Ø§Ø¨ÙˆÙ‡Ø±ÙŠØ±Ù‡ï¨ Ø§Ø¯Ø§ ÙƒÚ“ ØŒ او له وصيت سره سم جنة البقيع ÙƒÛ Ù¾Ù‡ نمناكو سترګو د قبر غÛÚ– ته وسپارل شوه، له Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û Ú…Ø®Ù‡ Ù¢Ù¢Ù¡Ù Ø§ØØ§Ø¯ÙŠØ« روايت شوي دي.
4. ام المؤمنين ØØ¶Ø±Øª ØÙصه بنت عمر بن الخطاب ï©: مور ÙŠÛ ØØ¶Ø±Øª زينب بنت مظعون Ù†ÙˆÙ…ÛØ¯Ù‡ØŒ د نبوي بعثت څخه پينÚÙ‡ كاله ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ø²ÛÚ–ÛØ¯Ù„ÛØŒ Ù„ÙˆÙ…Ú“Û Ù†ÙƒØ§Ø ÙŠÛ ØØ¶Ø±Øª خنيس بن ØØ°Ø§ÙÙ‡ï¨ Ø³Ø±Ù‡ وشوه، دهغه د شهادت څخه وروسته د هجرت په دريم كال د دوه ويشت ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر ÙŠÛ Ø±Ø³ÙˆÙ„ Ø§Ù„Ù„Ù‡ï§ Ø³Ø±Ù‡ په Ø¯Ø§Ø³Û ØØ§Ù„ ÙƒÛ Ù†ÙƒØ§Ø ÙˆÙƒÚ“Ù‡ Ú†Û Ø¯ رسول Ø§Ù„Ù„Ù‡ï§ Ø¹Ù…Ø± ٥٥ كاله او شپږ مياشتو ته Ø±Ø³ÛØ¯Ù„Ù‰ وو، د نبي ÙƒØ±ÙŠÙ…ï§ Ø³Ø±Ù‡ ÙŠÛ Ø§ØªÙ‡ كاله ØªÛØ± ÙƒÚ“Ù„ØŒ بيا د هجرت په يو څلوÛښتم يا پينÚÙ‡ څلوÛښتم كال د Ø´Ù¾ÛØªÙ‡ ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر په مدينه منوره ÙƒÛ ÙˆÙØ§Øª شوه، د Ù…Ø¯ÙŠÙ†Û ÙˆØ§Ù„ÙŠ مروان د Ù‡ØºÛ Ø¯ Ø¬Ù†Ø§Ø²Û Ù„Ù…ÙˆÙ†Ú Ø§Ø¯Ø§ ÙƒÚ“ او بيا دÙÙ† شوه، د Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û Ú…Ø®Ù‡ Ø´Ù¾ÛØªÙ‡ Ø§ØØ§Ø¯ÙŠØ« روايت شوي Ú†Û Ú…Ù„ÙˆØ± په صØÙŠØ بخاري او مسلم دواړو ÙƒÛØŒ شپږ يواÚÛ Ù¾Ù‡ صØÙŠØ مسلم ÙƒÛ Ø§Ùˆ پنÚوس د Ø§ØØ§Ø¯ÙŠØ«Ùˆ په نورو كتابونو ÙƒÛ Ù…ÙˆØ¬ÙˆØ¯ دي.
5. ام المؤمنين ØØ¶Ø±Øª زينب بنت خزيمه قريشيï©: Ù„ÙˆÙ…Ú“Û ÙˆØ§Ø¯Ù‡ ÙŠÛ Ø·Ùيل، دويم واده ÙŠÛ Ù„Ù‡ Ø¹Ø¨ÛØ¯Ù‡ سره Ú†Û Ø¯Ø§ دواړه د رسول Ø§Ù„Ù„Ù‡ï§ Ø¯ مشر تره ØØ§Ø±Ø« ÚØ§Ù…Ù† وو، او په دريم وار ÙŠÛ Ø¯ نبي ÙƒØ±ÙŠÙ…ï§ Ø¯ØªØ±ÙˆØ± له ÚÙˆÛ Ø¹Ø¨Ø¯Ø§Ù„Ù„Ù‡ بن Ø¬ØØ´ï¨ سره واده وشو كله Ú†Û Ù‡ØºÙ‡ د بدر په غزا ÙƒÛ Ù¾Ù‡ شهادت ÙˆØ±Ø³ÛØ¯ نو بيا رسول الله ï§ Ø¯ هجرت په دريم كال د Ù£Ù ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر په Ù†ÙƒØ§Ø ÙƒÚ“Ù‡ Ú†Û Ø¯ رسول Ø§Ù„Ù„Ù‡ï§ Ø¹Ù…Ø± دغه وخت ٥٥ كاله وو، له رسول الله ï§ Ø³Ø±Ù‡ ÙŠÛ Ùقط دوه يا Ø¯Ø±Û Ù…ÙŠØ§Ø´ØªÛ ØªÛØ±Û ÙƒÚ“Û Ø§Ùˆ د هجرت په دريم كال په مدينه منوره ÙƒÛ Ø¯ ديرش ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر ÙˆÙØ§Øª شوه، د دواړو جهانو Ø³Ø±Ø¯Ø§Ø±ï§ Ù¾Ø®Ù¾Ù„Ù‡ د Ù‡ØºÛ Ø¯ Ø¬Ù†Ø§Ø²Û Ù„Ù…ÙˆÙ†Ú Ø§Ø¯Ø§ ÙƒÚ“ او په جنة البقيع ÙƒÛ Ø®Ø§ÙˆØ±Ùˆ ته وسپارل شوه.
6. ام المؤمنين ØØ¶Ø±Øª ام سلمه هندبنت ابي اميه زاد الراكب قريشيï©: Ù„ÙˆÙ…Ú“Û Ù†ÙƒØ§Ø ÙŠÛ Ø¯ ØØ¶Ø±Øª عبدالله ابن عبد الاسد المخزومي سره Ø´ÙˆÛ ÙˆÙ‡ØŒ بيا د هغه د شهادت څخه وروسته د هجرت په پينÚÙ… كال د Ú…Ù„ÙˆØ±ÙˆÛØ´Øª ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر په Ø¯Ø§Ø³Û ØØ§Ù„ ÙƒÛ Ù¾Ù‡ Ù†ÙƒØ§Ø ÙƒÚ“Ù‡ Ú†Û Ø¯ ØØ¶ÙˆØ± اقدس ï§ Ø¹Ù…Ø± په دغه وخت ÙƒÛ Ù¥Ù¦ كاله وو، نبي كريم ï§ Ø³Ø±Ù‡ ÙŠÛ Ø§ÙˆØ¤Ù‡ كاله او نهه Ù…ÙŠØ§Ø´ØªÛ ØªÛØ±Û ÙƒÚ“Û ÙˆÛØŒ د هجرت په ٥٩ يا ٦٠كال د څلور اتيا ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر ÙˆÙØ§Øª شوه. ويل ÙƒÛÚ–ÙŠ Ú†Û: د رسول Ø§Ù„Ù„Ù‡ï§ Ù¾Ù‡ بيبيانو ÙƒÛ Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û ØªØ± ټولو وروسته ÙˆÙØ§Øª Ø´ÙˆÛ Ø¯Ù‡ØŒ له Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û Ú…Ø®Ù‡ Ù£Ù§Ù¨ Ø§ØØ§Ø¯ÙŠØ« روايت شوي دي.
7. ام المؤمنين زينب بنت Ø¬ØØ´ ابن اياب خزيميï©: مور ÙŠÛ Ø§Ù…ÙŠÙ…Ù‡ بنت عبدالمطلب Ù†ÙˆÙ…ÛØ¯Ù‡ØŒ Ù„ÙˆÙ…Ú“Û Ù†ÙƒØ§Ø ÙŠÛ Ø¯ هجرت په څلورم كال د رسول Ø§Ù„Ù„Ù‡ï§ Ø§Ø²Ø§Ø¯ شوي غلام ØØ¶Ø±Øª زيد بن ØØ§Ø±Ø«Ù‡ ï´ Ø³Ø±Ù‡ Ø´ÙˆÛ ÙˆÙ‡ØŒ كله Ú†Û Ù‡ØºÙ‡ طلاق وركړ نو د هجرت په پينÚÙ… كال د ذي Ø§Ù„Ù‚Ø¹Ø¯Û Ù¾Ù‡ مياشت ÙƒÛ Ø¯ شپږ Ø¯ÛØ±Ø´ ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر رسول Ø§Ù„Ù„Ù‡ï§ Ù¾Ù‡ Ù†ÙƒØ§Ø ÙƒÚ“Ù‡ Ú†Û Ù¾Ù‡ دغه وخت ÙƒÛ Ø±Ø³ÙˆÙ„ Ø§Ù„Ù„Ù‡ï§ Ø§ÙˆØ¤Ù‡ پنÚوس كاله وو او تقريباً څلور Ù…ÙŠØ§Ø´ØªÛ Ø¯Ù¾Ø§Ø³Ù‡ پينÚÙ‡ كاله ÙŠÛ ÙˆØ±Ø³Ø±Ù‡ په Ù†ÙƒØ§Ø ÙƒÛ ØªÛØ± ÙƒÚ“Ù„ØŒ ØØ¶Ø±Øª زينب د ٥٣ كلونو په عمر د ØØ¶Ø±Øª عمر ÙØ§Ø±ÙˆÙ‚ د Ø®Ù„Ø§ÙØª په دور ÙƒÛ ÙˆÙØ§Øª شوه، د Ø¬Ù†Ø§Ø²Û Ù„Ù…ÙˆÙ†Ú Ù¾Ø±Û Ù¾Ø®Ù¾Ù„Ù‡ ØØ¶Ø±Øª عمر ÙØ§Ø±ÙˆÙ‚ ادا ÙƒÚ“ او بيا Ù…ØÙ…د بن عبدالله بن Ø¬ØØ´ØŒ اسامه بن زيد، عبدالله بن ابي اØÙ…د او Ù…ØÙ…د بن طلØÙ‡ قبر ته ښكته كړه، د Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û Ú…Ø®Ù‡ يوولس Ø§ØØ§Ø¯ÙŠØ« روايت شوي دي.
8. ام المؤمنين ØØ¶Ø±Øª بره جويريه بنت ØØ§Ø±Ø« بن ابي ضرارï©: لومړى واده ÙŠÛ Ù…Ø³Ø§ÙØ¹ بن صÙوان مصطلق سره شوى وو، د بني مصطلق د غزا پر وخت د هجرت په پينÚÙ… كال په شعبان ÙƒÛ Ø¯ شپاړس يا شل ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر په Ø¯Ø§Ø³Û ØØ§Ù„ ÙƒÛ Ø±Ø³ÙˆÙ„ الله ï§ ÙˆØ§Ø¯Ù‡ ÙƒÚ“Ù‡ Ú†Û Ø¯ رسول Ø§Ù„Ù„Ù‡ï§ Ù…Ø¨Ø§Ø±Ùƒ عمر Ù¥Ù§ كاله او شپږ Ù…ÙŠØ§Ø´ØªÛ ÙˆÙˆØŒ نبي كريم ï§ Ø³Ø±Ù‡ ÙŠÛ Ù¾ÙŠÙ†ÚÙ‡ نيم كاله ØªÛØ± ÙƒÚ“ÙŠ وو او په پاى ÙƒÛ ÙŠÛ Ø¯ هجرت په ٥٠كال د پينÚÙ‡ Ø´Ù¾ÛØªÙ‡ ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر خپل Ø±ÙˆØ Ù„ÙˆÙŠ او مهربان خداى(ج) ته وسپارۀ او د Ù…Ø¯ÙŠÙ†Û Ù…Ù†ÙˆØ±Û Ù¾Ù‡ جنة البقيع ÙƒÛ Ø®Ø§ÙˆØ±Ùˆ ته وسپارل شوه.
9. ام المؤمنين ØØ¶Ø±Øª ام ØØ¨ÙŠØ¨Ù‡ رمله بنت ابو سÙيان بن اميهï©: مور ÙŠÛ ØµÙيه بنت ابو العاص Ù†ÙˆÙ…ÛØ¯Ù‡ØŒ لومړى واده ÙŠÛ Ù„Ù‡ Ø¹Ø¨ÛØ¯Ø§Ù„له بن Ø¬ØØ´ سره شوى وو، بيا د هجرت په شپږم كال د شپږ ديرش ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر Ú†Û Ø±Ø³ÙˆÙ„ Ø§Ù„Ù„Ù‡ï§ Ú…Ù‡ د پاسه د پنÚوسو كلو په عمر وو Ú†Û Ù¾Ù‡ Ù†ÙƒØ§Ø ÙŠÛ ÙƒÚ“Ù‡ØŒ پينÚÙ‡ كاله ÙŠÛ Ø±Ø³ÙˆÙ„ Ø§Ù„Ù„Ù‡ï§ Ø³Ø±Ù‡ ØªÛØ± ÙƒÚ“Ù„ او په مدينه منوره ÙƒÛ Ø¯ شپږ اويا ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر د هجرت په ٤٤ كال د داعي اجل ته لبيك Ùˆ وايۀ، د Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û Ú…Ø®Ù‡ ٦٥ Ø§ØØ§Ø¯ÙŠØ« روايت شوي دي.
10. ام المؤمنين ØØ¶Ø±Øª صÙيه بنت ØÙŠÙŠ Ø¨Ù† اخطب ï©: مور ÙŠÛ Ø¨Ø±Ù‡ بنت ضره Ù†ÙˆÙ…ÛØ¯Ù‡ØŒ Ù„ÙˆÙ…Ú“Û Ù†ÙƒØ§Ø ÙŠÛ Ø³Ù„Ø§Ù… بن مشكم يهودي او دويمه Ù†ÙƒØ§Ø ÙŠÛ Ù„Ù‡ كنانه بن ابي ØÙ‚يق سره Ø´ÙˆÛ ÙˆÙ‡. Ú†Û Ø¨ÙŠØ§ د اوولس ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر رسول Ø§Ù„Ù„Ù‡ï§ Ù¾Ù‡ Ø¯Ø§Ø³Û ØØ§Ù„ ÙƒÛ Ù¾Ù‡ Ù†ÙƒØ§Ø ÙƒÚ“Ù‡ Ú†Û Ù†Ø¨ÙŠ ÙƒØ±ÙŠÙ…ï§ Ø¯ نهه پنÚوس ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر وۀ، څلور كاله ÙŠÛ Ø¯ رسول Ø§Ù„Ù„Ù‡ï§ Ø³Ø±Ù‡ ØªÛØ± ÙƒÚ“Ù„ØŒ د هجرت په پنÚوستم كال د رمضان په مياشت ÙƒÛ Ø¯ شپيته ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر ÙˆÙØ§Øª او په جنة البقيع ÙƒÛ Ø®Ø§ÙˆØ±Ùˆ ته وسپارل شوه.
11. ام المؤمين ØØ¶Ø±Øª ميمونه بنت ØØ§Ø±Ø« بن ØØ²Ù…ï©: Ù„ÙˆÙ…Ú“Û Ù†ÙƒØ§Ø ÙŠÛ Ù„Ù‡ خويطب بن عبدالعزى سره Ø´ÙˆÛ ÙˆÙ‡ØŒ دويمه Ù†ÙƒØ§Ø ÙŠÛ Ù„Ù‡ ابو رØÙ… ابن عبدالعزى سره وشوه، Ú†Û Ø¨ÙŠØ§ د هجرت په اوؤم كال د ذي Ø§Ù„Ù‚Ø¹Ø¯Û Ù¾Ù‡ مياشت ÙƒÛ Ø¯ عمرة القضاء په موقع Ú†Û Ø¯Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û Ø¹Ù…Ø± شپږ ويشت كاله او رسول Ø§Ù„Ù„Ù‡ï§ Ù†Ù‡Ù‡ پنÚوس كلن وۀ، په Ù†ÙƒØ§Ø ÙŠÛ ÙƒÚ“Ù‡ØŒ تقريباً Ø¯Ø±Û Ù†ÙŠÙ… كاله ÙŠÛ Ù„Ù‡ رسول Ø§Ù„Ù„Ù‡ï§ Ø³Ø±Ù‡ ØªÛØ± ÙƒÚ“Ù„ØŒ د هجرت په يو پنÚوسم كال د Ø³Ø±Ù Ù†ÙˆÙ…Û ÚØ§Û ÙƒÛ Ú†Û Ù‡Ù…ØºÙ„ØªÙ‡ ÙŠÛ Ù†ÙƒØ§Ø Ù‡Ù… Ø´ÙˆÛ ÙˆÙ‡ د اتيا كالو په عمر ÙˆÙØ§Øª شوه، له Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û Ú…Ø®Ù‡ ٤٦ يا په بل روايت Ù§Ù¦ Ø§ØØ§Ø¯ÙŠØ« روايت شوي دي.
د نبي ÙƒØ±ÙŠÙ…ï§ Ø§ÙˆÙ„Ø§Ø¯ÙˆÙ†Ù‡
نبي ÙƒØ±ÙŠÙ…ï§ Ø¯Ø±Û ÚØ§Ù…Ù† درلودل: Ù¡: قاسم. Ù¢: عبدالله. Ù£: ابراهيم.
1. قاسم: مكه مكرمه ÙƒÛ Ø¯ نبوت څخه ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ù¾ÛØ¯Ø§ او د دوه نيم ÙƒÙ„Ù†Û Ø§Ùˆ يا د اوؤۀ مياشتو په عمر ÙƒÛ ÙˆÙØ§Øª او په مكه مكرمه ÙƒÛ Ø¯ÙÙ† شو.
2. عبدالله: Ú†Û Ù¾Ù‡ طيب او طاهر هم ÙŠØ§Ø¯ÛØ¯Ù‡ØŒ په مكه مكرمه ÙƒÛ Ø¯ نبوت څخه وروسته Ù¾ÛØ¯Ø§ او د Ú…Ù‡ كم دوه كلو په عمر ÙˆÙØ§Øª او په مكه مكرمه ÙƒÛ Ø¯ÙÙ† شو.
3. ابراهيم: د هجرت په اتم كال په مدينه منوره ÙƒÛ Ù¾ÛØ¯Ø§ شو، د هجرت په لسم كال د شپاړس يا اتلسو مياشتو په عمر د ورپÛÚšÛ Ù†Ø§Ø±ÙˆØºÛ Ù„Ù‡ امله ÙˆÙØ§Øª او د Ù…Ø¯ÙŠÙ†Û Ù…Ù†ÙˆØ±Û Ø¬Ù†Ø© البقيع ÙƒÛ Ø¯ÙÙ† شو.
نبي كريم ï§ Ú…Ù„ÙˆØ± Ù„ÙˆØ±Ú«Ø§Ù†Û Ø¯Ø±Ù„ÙˆØ¯Û
Ù¡: زينب. Ù¢: رقيه. Ù£: ام كلثوم. Ù¤: ÙØ§Ø·Ù…Ø© الزهراء.
1. زنيب: د رسول Ø§Ù„Ù„Ù‡ï§ Ù…Ø´Ø±Ù‡ لور وه، د نبي ÙƒØ±ÙŠÙ…ï§ Ø¯ Ø¯ÛØ±Ø´ ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر زÛÚ–ÛØ¯Ù„Û ÙˆÙ‡ØŒ د ابو العاص بن ربيع سره ÙŠÛ Ù†ÙƒØ§Ø ÙˆØ´ÙˆÙ‡ Ú†Û Ù„Ù‡ هغه څخه ÙŠÛ Ø¯ÙˆÙ‡ بچيان: علي او ابو امامه Ù¾ÛØ¯Ø§ شو، د هجرت په اتم كال د Ø¯ÛØ±Ø´ ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر ÙˆÙØ§Øª شوه.
2. رقيه: نبي كريم ï§ Ø¯Ø±Û Ø¯ÛØ±Ø´ كلن وو Ú†Û Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û Ù¾ÛØ¯Ø§ شوه، Ù„ÙˆÙ…Ú“Û Ù†ÙƒØ§Ø ÙŠÛ Ø¯ ابو لهب له ÚÙˆÛ Ø¹ØªØ¨Ù‡ سره وشوه، د تبت يدا سورة له نزول څخه وروسته د خپل پلار په وينا ÙŠÛ Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û Ù„Ù‡ طلاق وركړ، بيا ÙŠÛ Ø¯ÙˆÙŠÙ… واده له ØØ¶Ø±Øª عثمان بن Ø¹ÙØ§Ù† سره وشو، د هغه څخه ÙŠÛ ÙŠÙˆ ÚÙˆÛ Ø¯ عبدالله په نوم Ù¾ÛØ¯Ø§ خو په بيا په ماشوموالي ÙƒÛ ÙˆÙØ§Øª شو، Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û Ø¯ هجرت په دويم كال د شل ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر ÙˆÙØ§Øª شوه.
3. ام كلثوم: د نبي كريم دريمه لور ده، د اسلام نه ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯ ابولهب د دويم ÚÙˆÛ Ø¹ØªÙŠØ¨Ù‡ ته واده شوه، عتيبه هم د خپل پلار ابولهب په وينا Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û ØªÙ‡ طلاق وركړ، د ØØ¶Ø±Øª Ø±Ù‚ÙŠÛ Ù„Ù‡ مرګ څخه وروسته Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û ØØ¶Ø±Øª عثمان بن Ø¹ÙØ§Ù† په Ù†ÙƒØ§Ø ÙƒÚ“Ù‡ØŒ له Ù‡Ù…Ø¯Û Ø§Ù…Ù„Ù‡ به دريم خليÙÙ‡ عثمان بن Ø¹ÙØ§Ù† په ذوالنورين ياديده، Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û Ø¯ هجرت په نهم كال د پينÚÙ‡ ويشت ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر ÙˆÙØ§Øª شوه.
4. ÙØ§Ø·Ù…Ø© الزهراء: هغه وخت نبي ÙƒØ±ÙŠÙ…ï§ Ù¾ÙŠÙ†ÚÙ‡ ديرش يا يو څلوÛښت كلن وو Ú†Û Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û Ù¾ÛØ¯Ø§ شوه، په مدينه منوره ÙƒÛ ØØ¶Ø±Øª علي ته واده شوه Ú†Û Ù¾Ù‡ نتيجه ÙƒÛ ÙˆØ±ØªÙ‡ Ø®Ø¯Ø§Û Ù¾Ø§Ùƒ دوه ÚØ§Ù…Ù†: ØØ¶Ø±Øª ØØ³Ù† او ØÙسين او دوه لورګانÛ: زينب او ام كلثوم وركړل، ÙØ§Ø·Ù…Ù‡ د درويشت يا نهه ويشت ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر له Ø¯Û ÙØ§Ù†ÙŠ Ø¯Ù†ÙŠØ§ څخه Ø®Ø¯Ø§Û Ù¾Ù‡ اماني واخيسته.
د رسول الله ï§ Ù¾Ù‡ مبارك ژوند ÙƒÛ ÚÙŠÙ†Û Ù…Ù‡Ù… تاريخونه
1. د رسول الله ï§ Ø¯ زÛÚ–ÛØ¯Ù„Ùˆ Ù†Ûټه: ٥٧١م / د ربيع الاول ١٢مه (دÙيل كال)
2. رضاعيه مور ته ÙŠÛ Ø³Ù¾Ø§Ø±Ù„: ٥٧١م
3. د رضاعيه مورڅخه ÙŠÛ Ø¨Ûلتون: ٥٧٥م
4. د Ø®Ù¾Ù„Û Ù…ÙˆØ± ÙˆÙØ§Øª او نيكه ته ÙŠÛ Ø³Ù¾Ø§Ø±Ù„: Ù¥Ù§Ù§Ù…
5. د نيكه ÙˆÙØ§Øª او ابو طالب ته ÙŠÛ Ø³Ù¾Ø§Ø±Ù„: ٥٧٩م
6. شام ته لومړي Ø³ÙŠØ§ØØª: ٥٨٣م
7. د ØØ¶Ø±Øª خديجة الكبرى سره واده: ٥٩٦م
8. Ù„ÙˆÙ…Ú“Ù†Û ÙˆØÙŠ: ٦١٠م د بعثت لومړى كال.
9. د دعوت په ډاګه ÙƒÛØ¯Ù„: ٦١٣م د بعثت څلورم كال.
10. د ØØ¨Ø´Û په Ù„ÙˆØ±Û Ù‡Ø¬Ø±Øª: ٦١٥م د بعثت شپږم كال.
11. د ØØ¶Ø±Øª Ø®Ø¯ÙŠØ¬Û Ø§Ùˆ ابو طالب مړينÛ: ٦١٩م
12. د Ø·Ø§Ø¦Ù Ø³ÙØ±: ٦٢٠م د بعثت يوولسم كال.
13. د Ù„Ù…Ú“Û Ø¹Ù‚Ø¨Ù‰ بيعت: ٦٢٠م د بعثت يوولسم كال.
14. د معراج معجزه او د لمانÚÙ‡ ÙØ±Ø¶ÙŠØª: ٦٢١م د بعثت دولسم كال.
15. Ù…Ø¯ÙŠÙ†Û ØªÙ‡ د هجرت پيل: ٦٢٢م كال د سپتمبر ١٢مه. د بعثت په ديارلسم كال.
16. Ù…Ø¯ÙŠÙ†Û ØªÙ‡ Ø±Ø³ÛØ¯Ù„: ٦٢٢م كال د سپتمبر ٢٧مه. د هجرت لومړى كال، د ربيع الاول دولسمه.
17. د قدس څخه د ÙƒØ¹Ø¨Û Ù¾Ù‡ لور Ø¯Ù‚Ø¨Ù„Û Ú«Ø±ÚÛØ¯Ù„: ٦٢٣م
18. د زكات او Ø±ÙˆÚ˜Û ÙØ±Ø¶ÙŠØª: ٦٢٣م د هجرت دويم كال.
19. د ØØ¶Ø±Øª عائشه ï© Ø³Ø±Ù‡ واده: ٦٢٣م د هجرت دويم كال.
20. د بدر غزوه: ٦٢٣م د هجرت دويم كال.
21. د Ø§ØØ¯ غزوه: ٦٢٥م د هجرت څلورم كال.
22. د خندق غزوه: ٦٢٧م د هجرت شپږم كال.
23. د ØØ¯ÙŠØ¨ÙŠÛ لوظنامه: ٦٢٨م د هجرت اووم كال.
24. د Ø®ÛØ¨Ø± ÙØªØ: ٦٢٨م د هجرت اووم كال.
25. اسلام ته د بادشاهانو رابلل: ٦٢٨م د هجرت اووم كال.
26. عمرة القضاء: ٦٢٩م د هجرت اووم كال.
27. د موتى جګړه: ٦٢٩م د هجرت اتم كال.
28. د Ù…ÙƒÛ ÙØªØ: ٦٣٠م د هجرت نهم كال.
29. د ØÙ†ÙŠÙ† غزوه: ٦٣٠م د هجرت نهم كال.
30. د تبوك غزوه: ٦٣٠م د هجرت نهم كال.
31. ØØ¬ او د وداع خطبه: ٦٣٢م د هجرت لسم كال.
32. له ÙØ§Ù†ÙŠ Ø¯Ù†ÙŠØ§ څخه رØÙ„ت: ٦٣٢م د هجرت يوولسم كال. (د Ù¦Ù£ÙƒÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ عمر)
پورته لیکنه د ۱۴۳۷قمري کال د ربیع الاول د Û±Û° Ù…Û Ù¾Ù‡ مناسبت Ú†Û Ø¯Ø§ نیټه زمونږ د خوږ پیغمبر ØØ¶Ø±Øª Ù…ØÙ…د ï§ Ø¯ پیدایښت سره سمون خوري په اړه لیکل Ø´ÙˆÛ Ø§Ùˆ په Ù‡Ù…Ø¯Û Ù…ÙˆØ®Ù‡ د چاپ غیږ ته سپارل کیږي.