دخپریدو نیټه : 2016-05-08 مخپرونکئ : 039 - دبÛنوا اداره - کابل
د ÙØ±Ø¯ په توګه د ټولنیزي Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ø§Ùˆ سمون لپاره Ú…Ù‡ کولي شو؟!
اسم هجران
بشري خلقت د الهی شاهکاریو غوره نمونه Ú«Ú¼Ù„ کیږي، ÚÚ©Ù‡ کله Ú†Û Ø§Ù„Ù„Ù‡ (ج) د Ø¨Ù†Û Ø¢Ø¯Ù… په شعوریت Ú©Û ØºÙˆØ±Ù‡ اوصا٠او ØÙˆØ§Ø³ درک Ú©Ú“Ù„ØŒ نو پخپل کبریايی ذات Ú©Û ÛŒÛ Ú‰ÛŒØ± غرور Ù…ØØ³ÙˆØ³ Ú©Ú“ØŒ او انساني خلقت ÛŒÛ Ø¯ هغو یوه نمونه وبلله، ÚØ§Ù†ØªÙ‡ ÛŒÛ Ø¯ Â«Ø§ØØ³Ù† الخالقین» خطاب ÙˆÙØ±Ù…ایو، انسان ÛŒÛ Ø®ÙˆØ¯ مختار او Ø®Ù„ÛŒÙØªÙ‡ ÙÛŒ الارض وټاکو، یوازي د «د تخلیق بااخلاق الله» غوښتنه ÛŒÛ ÚÛŒÙ†Û ÙˆÚ©Ú“Ù‡ØŒ اوبس.
ÛŒØ¹Ù†Û Ø§Ù„Ù„Ù‡ (ج) په خپل عالمانه بصیرت سره دا ومنله Ú†Û Ø¨Ø´Ø±ÙŠ توان کولي شي په سعیه دا مداریج ترلاسه Ú©Ú“ÙŠØŒ نو ÚÚ©Ù‡ Ø®ÙˆÛŒÛ Ø¯ انساني ژوند تعری٠په «لیس الل انسان الاماسعه» سره وستایو. همداراز بشریت هم د Ø§Ù„Ù‡Û Ø§Ù†Ø¹Ø§Ù…Ø§ØªÙˆ په درشل Ú©Û Ø®Ù¾Ù„ÙŠ Ù‡Ú…Û Ù¾Ù‡ کار واچولي او په علمي ذکاوت سره ÛŒÛ Ù‡ØºÙ‡ Ú…Ù‡ ترلاسه Ú©Ú“Ù„ Ú†Û Ø§Ù¼Ú©Ù„ ÛŒÛ Ú©ÛŒØ¯Ùˆ. Ú©Ù‡ د Ù†Ú“Û Ø¯ پرمختللو هیوادونو Ùˆ روڼ بهیر ته په Úلغنده نظر سره وګورو، نو د ټولو بریاوو راز ÛŒÛ Ø¯ بشري قوتونو په کاري ابعادو Ú©Û Ù†ØºÚšØªÙ„ شوي، علمي شخصیتونو ÛŒÛ Ù¾Ø®Ù¾Ù„Ùˆ ابتکاراتو او تدبیرونو سره عامه اÙکار تنویر Ú©Ú“ÙŠ او د ټولنو تقدیرونه ÛŒÛ Ø¨Ø¯Ù„ Ú©Ú“ÙŠØŒ په پایله Ú©Û ÛŒÛ Ø¯ ژوند اسانتیاوي ترلاسه Ú©Ú“ÙŠØŒ او هد٠ته ورسیدل، Ú†Û Ø¨ÛŒÙ„Ú«Û ÛŒÛ Ø¯ ژوند په مختلÙÙˆ ډګرونو Ú©Û Ù„ÛŒØ¯Ù„ کیږي.
خو له بده مرغه Ø§ÙØºØ§Ù†ÙŠ Ù¼ÙˆÙ„Ù†Ù‡ په هغه معیار Ú©Û Ù†Ù‡ ده، Ù„Ú©Ù‡ نور Ú†Û Ú©ÙˆÙ… ØØ§Ù„ت لري. وجه ÛŒÛ Ø¹Ø§Ù…Ù‡ ذهینتونه په غÙلت Ú©Û Ø³Ø§ØªÙ„ وو، Ú†Û Ù¾Ø§ÛŒÙ„ÙŠ ÙŠÛ Ùقر، بینوايي ... او د سیالیو جوګه نه کیدل شو. بیا هم داسي نه ده Ú†Û Ø¯ تاریخ په اوږدو Ú©Û Ù…Ùˆ Ú…Ù‡ نه لرل، ډیرو Ø§ÙØºØ§Ù†ÙŠ Ø´Ø§Ø²Ù„Ù…ÛŒØ§Ù†Ùˆ په مختلÙÙˆ وختونو Ú©Û ØºÙˆØ±Ù‡ وړتیاوي ښودلي Ú†Û Ø¯ ارادو Ù…ÙˆØ®Û ÛŒÙˆØ§Ø²ÙŠ د هیواد په دننه جغراÙیايي ØØ¯ÙˆØ¯ Ú©Û Ø§ÛŒØ³Ø§Ø±ÙŠ شوي نه دي، Ø¨Ù„Ú©Û Ø§Ù†Ú«Ø§Ø²ÙŠ ÛŒÛ ØªØ± لري واټنونو پوري رسیدلي او د نورو لپاره د لارو د مشعلونو په توګه ثابت شويدي. د علامه سید جمال الدین Ø§ÙØºØ§Ù† او یو شمیر نورو Ø¹Ù„Ù…Û Ú©Ø¯Ø±ÙˆÙ†Ùˆ Ù‡Ú…ÛØŒ هاندي هغه تاریخي Ø¨ÛŒÙ„Ú«Û Ø¯ÙŠ Ú†Û Ø§ÙØºØ§Ù†ÙŠ Ø´Ù‡Ø§Ù…Øª پري ویاړي. دا خبره هم د ÛŒØ§Ø¯ÙˆÙ†Û ÙˆÚ“ ده Ú†Û ÙˆÙ„Ø³ خپل رسالت هر وخت په ÚšÙ‡ توګه ترسره Ú©Ú“ÙŠØŒ استغنا ÛŒÛ Ù†Ù‡ ده Ú©Ú“ÙŠ. ناغیړي د مخکښانو ده Ú†Û ÙˆÙ„Ø³ÙŠ پرګني ÛŒÛ Ù¾Ù‡ ØÙ…اسي لومو Ú©Û Ø±Ø§ ایسار Ú©Ú“ÙŠ او دا ÛŒÛ Ø¯ ژوند غایه او هد٠ورته ښودلي دی. Ú©Ù‡ د وخت Ù…Ø³ØØ§ÙŠÙŠ Ù„Ø§Ø±ÚšÙˆØ¯ بیاهم خپل ابتکار په سمه توګه وکاروي، نو ملت به په هغه Ú…Ù‡ بریا ومومي Ú†Û Ù‡ÛŒÙ„Ù‡ ورته کیږي، او د الله (ج) د هغه ØÚ©Ù… او وعدي شان به ÛŒÛ Ù‡Ù… په ÚšÙ‡ توګه ترسره Ú©Ú“ÙŠ وي Ú†Û ÙØ±Ù…ايي،
«زه نه بدلوم د هغه چا ØØ§Ù„ØŒ Ú…Ùˆ Ú†Û Ù‡ØºÙˆÙŠ خپل ØØ§Ù„ت پخپله بدل نه Ú©Ú“ÙŠ!».
نو ددي Ø§Ù„Ù‡Û Ø§Ø±Ø´Ø§Ø¯Ø§ØªÙˆ په رڼا Ú©Û Ú©Ù‡ په ټولنیزه توګه داسي وړتیاوي نه لرو، په Ø§Ù†ÙØ±Ø§Ø¯ÙŠ ØªÙˆÚ«Ù‡ خو کولي شو ÚÛŒÙ†Û Ù…ÙˆØ¬ÙˆØ¯Ù‡ عیبونه مو سم او Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ú©Ú“ÙˆØŒ Ú†Û Ù‡Ù… به مو Ø§Ù„Ù‡Û Ø±Ø¶Ø§ÛŒØª
ترلاسه Ú©Ú“ÙŠ وي، او هم به مو ټولنه ÙÙ„Ø§Ø Ø§Ùˆ سوکالي ته رسیدلي وي، Ú†Û ÚÛŒÙ†Û Ù¼Ú©Û ÛŒÛ Ù¾Ù‡ لاندي ډول وړاندیږي کیږي.
Û± – د Úور او ازار په ÚØ§ÛŒ باید د مرستي او Ù…ØØ¨Øª ØØ³ پیاوړي Ú©Ú“Ùˆ.
په چاپیریال Ú©Û Ú‰ÛŒØ± لیدل کیږي، Ú†Û Ø§Ú©Ø«Ø±Ù‡ ÙˆÚ«Ú“ÙŠ نور ازار او Úوروي، او د هغوي له کړاو او اذیت څخه یو ډول خوند اخلي. خو دا چاره د Ú©ÛŒÙ†Û Ø§Ùˆ عداوت په بنیاد هم نه Ø¨Ù„Ú©Û Ø¯ هغه ÙØ·Ø±ÙŠ Ú©Ù… ظریÙÙŠ په اساس ترسره کوي، Ú†Û Ú©ÙˆÙ… ØØ¶Ø±Øª ابوالمجد مجدود Ù…ØÙ…د بن آدم سنایی ØµØ§ØØ¨ ÛŒÛ Ù¾Ù‡ ØÙ‚ داسي یادونه کړيده،
«نیش عقرب نه از پی کین است - ولی مقتضای طبعیتش اینست»
خو دا بیباکه پدي ÙØ®Ø±Ú©ÙˆÙŠ Ø§Ùˆ د نورو سپکاوي ورته غوره ښکاریږي، ØØ§Ù„ دا Ú†Û Ø¯Ø§ ګناه ده او ÙØ®Ø±Ú©ÙˆÙ„ پري مطلق Ú©ÙØ± دی. علاوه پردي Úور او ازار د ټولنیزو ناخوالو او عقدو د پیدا کیدو لامل هم کیږي. Ú©Ù‡ د Úور په ÚØ§ÛŒ د یو ØØ§Ø¬ØªÙ…ند لاس نوي وشي، نو هم به مو Ø§Ù„Ù‡Û Ø±Ø¶Ø§ÛŒØª ترلاسه Ú©Ú“ÙŠ وي او هم به مو د Ù…ÛŒÙ†Û Ø§Ùˆ رغبت میلان پياوړي Ú©Ú“ÙŠ وي، Ú†Û Ù¾Ø§ÛŒÙ„Ù‡ به ÛŒÛ Ø³ÙˆÚ©Ø§Ù„ÙŠ وي. Ù¾Ø¯Û Ù‡Ú©Ù„Ù‡ Ú©Ù‡ هرڅومره Ù„ÛŒÚ©Ù†Û ÙˆØ´ÙŠ بیا به هم کمي وي.
«هغه زړه به له توپانه په امان وي – Ú†Û Ú©Ø´ØªÙŠ خوندي د خلکو باربردار شي»
Û² – د ÙØ±ÛŒØ¨ او بل غلولو په ÚØ§ÛŒ باید له رښتنولي او صداقت څخه کار واخلو.
دا هم زموږ د Ù¼ÙˆÙ„Ù†Û ÛŒÙˆ بل ناسوردی، او Ú…Ùˆ مره Ú†Û ÛŒÙˆ مکار د نورو په غلولو Ú©Û Ù…Ù‡Ø§Ø±Øª ولري او هغه تیرباسي، نو په عامه ذهنیتونو Ú©Û Ø¯ کارنده او چالاک شخص نوم لري. ØØ§Ù„ دا Ú†Û Ø¯Ø§ یو ØÙ…اقت دی. ÚÚ©Ù‡ یو خو دا ØØ¯ÛŒØ« د پیغمبر(ص) ده Ú†Û ÙØ±Ù…ايي،«نجات په صداقت Ú©Û Ø¯ÛŒ.» بل دا Ú†Û Ú©Ù‡ د ختیÚÛ Ø§Ø³ÛŒØ§ هیوادونو لکه، چاپان، کوریا، اندونیزیا، مالیزیا، چین او نورو ته وګورو، نو ددوي ټولو د Ø§Ø±Ø²ÙˆÙ†Û Ø±Ø§Ø² په رښتنولي Ú©Û Ù†ØºÚšØªÛ Ø¯ÛŒ. د دوي په اقتصاد، سیاست، صنعت او نورو ټولنیزو چارو Ú©Û Ø¨Û Ø±ÚšØªÙ†ÙˆÙ„ÙŠ بل Ú…Ù‡ نه لیدل کیږي. همدا وجه Ú†Û Ù¼ÙˆÙ„Ù†Û ÙŠÛ Ø¨Ø³Ø§ او د پرمختګ Ù„Ú“Û ÛŒÛ Ú†Ù¼Ú©Û Ø±ÙˆØ§Ù†ÙŠ دي.
له بده مرغه زموږ د Ú˜ØºÙˆØ±Ù†Û Ù„Ø§Ø±ÙŠ چاري، بل ته ÙØ±ÛŒØ¨ ورکول او په سترګو خاوري اچول دي، پایلي همدا دي Ú†ÙŠ لیدل کیږي. Ú©Ù‡ په رښتیا او صداقت خپل هر Ú…Ù‡ عیار کړو، هم به مو نجات موندلي وي، او هم به د Ø§Ù„Ù‡Û Ø±ØÙ…ت باب تل په مخ پرانستي وي.
Û³ – د مبالغي او دروغو په ÚØ§ÛŒ باید اصلي واقعیتونو ته رجوع وشي.
دا هم زموږ د Ù¼ÙˆÙ„Ù†Û ÛŒÙˆ بل لوی عیب دی، Ú†Û Ø§Ú©Ø«Ø±Ù‡ ÙˆÚ«Ú“ÙŠ په درغو او خیالي خبرو ÚØ§Ù†ÙˆÙ†Ù‡ لوړ معرÙÙŠ کوي او نورو ته دا ÚšÙŠÛ Ú†Û Ú«ÙˆØ§Ú©ÙŠ د معلوماتو مخزن دی او نور له هغو رازونو خبر نه دي، په کومو Ú†Û Ø¯Û Ù¾ÙˆÙ‡ÛŒÚ–ÙŠ. همدا مصیبت خو زموږ په سیاست، معاشرت، Ùلکلور او نورو چارو Ú©Û Ù„Ù‡ ورایه لیدل کیږي. په هیواد Ú©Û Ø¯Ø§ لويي ورانکاري هم د درغو او Ø¨Û ÚØ§ÛŒÙ‡ مبالغو زيږنده Ù¾ÙŠÚšÛ Ø¯ÙŠØŒ Ú†Û Ú©Ù„Û ÛŒÛ Ù„Ù‡ کليو سره وران ویجاړ Ú©Ú“Ù„.
په درغو Ùˆ نظامونو ته راپورونه ورکول ددي لامل شول Ú†Û Ù¾Ø®ÙˆØ§Ù†Û Ø§Ùˆ Ø§ÙˆØ³Ù†Û Ø¨Ù‡Ø±Ù†ÛŒØ§Ù†Ùˆ د هیواد په ګوټ، ګوټ Ú©Û Ø¨Ù…Ø¨Ø§Ø±ÙŠ ÙˆÚ©Ú“ÙŠØŒ Ø¨Û Ú«Ù†Ø§Ù‡ خلک ÛŒÛ ÙˆÙˆÚ˜Ù„ØŒ او ناباوري ÛŒÛ Ø±Ø§Ù…ÛŒÙ†Ú ØªÙ‡ Ú©Ú“ÙŠ. دا Ù„Ú“Û Ø§ÙˆØ³ هم داوم لري. د دا ډول ر‌وږدو د خوي سمون او Ø§ØµÙ„Ø§Ø ØªÙ‡ جدي اړتیا ده. دا هم په خپل ذات Ú©Û Ù„ÙˆÛŒ Ø¨ØØ« دی، Ú©Ù‡ هر څومره خبري پري وشي، Ú©Ù…Û Ø¨Ù‡ وي.
۴ – دیني ارښتونه باید خپل تقدس ولري، د ټولنیز کلتور په توګه استعمال نشي.
دا خورا د اهمیت ÙˆÚ“ خبره او Ø¨ØØ« دی. د Ø¯ÙŠÙ†Û Ø§Ø±Ø²ÚšØªÙˆÙ†Ùˆ په باره Ú©Û Ú‰ÛŒØ±ÙŠ خبري شته، Ú†Û Ù¾Ù‡ ټولنه Ú©Û Ù‡ØºÙˆ ته په کلتوري بڼه کتل کیږي. Ú©Ù‡ د هري یوي څیړنه کوو، نو وختونه به پري ضایع شي. خو د مشت نموني خروار په توګه به د ØªØ³Ø¨ÛŒØ ÛŒØ§Ø¯ÙˆÙ†Ù‡ ÙˆÚ©Ú“Ù… Ú†Û Ø§Ø³Ù„Ø§Ù…ÙŠ رکن خو نه دي خو د عبادت ستره وسیله ده، او دا یوازي د Ø§Ù„Ù‡Û Ø°Ú©Ø± لپاره استعمالیږي. څرنګه Ú†Û Ø§Ù†Ø³Ø§Ù† پابند د «زمان او مکان» دی، نو ØªØ³Ø¨ÛŒØ Ù‡Ù… باید له اوداسه سره په مقدس مکان Ú©Û ÙˆÚ“Ø§ÙˆÙ„ÙŠ شي. له بده مرغه زموږ په ټولنه Ú©Û Ù„Ù‡ ډیر پخوا دا د کلتوري ÙˆØ³ÛŒÙ„Û Ø§Ùˆ بازي په توګه استعمالیږي، او هیڅ درناوی ÛŒÛ Ù†Ù‡ کیږي. Ú©Ù‡ په لاره Ú©Û Ø±ÙˆØ§Ù† وي، Ú©Ù‡ له چا سره خبري کوي، په Ú†Ù¾ لاس Ú©Û Ù†ÛŒÙˆÙ„ÙŠ ØªØ³Ø¨ÛŒØ Ø¨Ù‡ اړه وي، په Úینو ØØ§Ù„اتونو Ú©Û Ø®Ùˆ ÛŒÛ Ø¨ÛŒØ§ شا ته نیولي وي، او ډبل به ÛŒÛ Ø§Ú“Ù‡ وي، Ú†Û Ø¯Ø§ پخپل ذات Ú©Û Ø´Ø±ÛŒÚ©ØŒ بداعت او د Ø¯ÙŠÙ†Û Ø§Ù‚Ø¯Ø§Ø±Ùˆ مطلق سپکاوی دی.
«زه ÛŒÛ Ù¾Ù‡ لیدلو او ویلو ګناهګار شومه – نور ÛŒÛ Ø¨Ù‡ کولو او عمل باندي ښاغلي دي»
خو Ø¯Û ØªÙ‡ ÛŒÛ Ù¾Ø§Ù… نه دی، Ú†Û Ø§Ù„Ù„Ù‡ (ج) شریک عظیمه ګناه بللي، او کله Ú†Û Ø¯Ø§ مصیبت ډیر او اوج ته ورسیږي، نو د لوي تباهي سبب کیږي. د صوÙیانو په اند، په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ø¯Ø§ تیري وراني ټولي ددي ناخوالي په وجه Ø±Ø§Ù…ÛŒÙ†Ú ØªÙ‡ شويدي.
Ù¾Ø¯Û Ù‡Ú©Ù„Ù‡ Ùˆ Ø¯ÛŒÙ†Û Ø¹Ø§Ù„Ù…Ø§Ù†ÙˆØŒ د قلم خاوندانو او خبري رسنیو ته عرئض کوم! Ú†Û Ø¯ خداي لپاره Ù¾Ø¯Û Ù‡Ú©Ù„Ù‡ یو ÚØ§Ù†Ú«Ú“ÙŠ کمپاین Ùˆ چلوي، خلک له الهي اØÚ©Ø§Ù…Ùˆ خبر Ú©Ú“ÙŠØŒ او نور دا غاÙله مه پریږدي Ú†Û Ù¾Ù‡ ناخبري Ú©Û Ù†ÙˆØ± هم د ستر معصیت مرتکب شي.
لنډه دا Ú†Û Ø¯ ټولنیزي Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ù¾Ù‡ موخه به نوري هم په لسګونه خبري وي، د قلم خاوندان کولي شي هغه په ګوته او نشر ته وسپاري. خو دا یو Ú…Ùˆ Ù¼Ú©Û Ø¨Ù†Ø¯Ù‡ د Ø¨ÛŒÙ„Ú«Û Ù¾Ù‡ توګه وړاندي Ú©Ú“Ù„ØŒ Ú©Ù‡ په سمون او Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ú©Û ÛŒÛ Ø¨Ø±ÛŒØ§Ù„ÙŠ شوو، نو د هغه وص٠ثبوت به مو په رښتیا ÙˆØ±Ú©Ú“Û ÙˆÙŠØŒ Ú†Û Ø§Ù„Ù„Ù‡(ج) ÛŒÛ ØºÙˆÚšØªÙ†Ù‡ Ú©Ú“ÙŠØŒ او هغه د«تخلیق بالاخلاق الله» زرین ارشادات دي.